Bændablaðið - 11.02.2010, Blaðsíða 15

15 Bændablaðið | fimmtudagur 11. febrúar 2010
Byggingar í landbúnaði
BLAÐAUKI BÆNDABLAÐSINS 11. FEBRÚAR 2010
Á bænum Stærra-Árskógi í Dal-
víkurbyggð hafa verið byggð upp
ný og glæsileg útihús og hafa
framkvæmdir staðið yfir undan-
farin misseri. Útihús sem fyrir
voru á jörðinni brunnu til kaldra
kola í miklum eldsvoða sem varð
17. nóvember 2007 og fórust
um 200 nautgripir. Ábúendur
í Stærra-Árskógi, þau Freydís
Inga Bóasdóttir og Guðmundur
Geir Jónsson, tóku þá ákvörðun
fljótlega eftir brunann að halda
búskap á jörðinni áfram og
byggja upp að nýju.
Eldurinn kom upp í vonskuveðri
síðdegis á laugardegi, þá vant-
aði einn dag upp á að ár væri liðið
síðan nýr mjaltaþjónn var tekinn í
notkun í endurbættu fjósi þeirra
Guðmundar og Ingu. Guðmundur
er frá Litlu-Hámundarstöðum,
nokkru norðar í sveitarfélag-
inu. Hann tók jörðina að Stærra-
Árskógi á leigu árið 1993 og keypti
hana svo árið 1999. Guðmundur og
Inga kynntust á árinu 2006 og flutti
hún að Stærra-Árskógi það ár.
Guðmundur hafði árið 2000
byrjað á endurbótum á húsakosti á
jörðinni en þar var gamalt 30 kúa
fjós og hlaða. Þeim var lokið þegar
Inga flutti þangað, en í sameiningu
ákváðu þau að ráðast í stækkun
fjóssins, þau byggðu við og tóku í
notkun mjaltaþjón. „Nýja fjósið og
mjaltaþjónninn voru tekin í notk-
un 18. nóvember 2006, nákvæm-
lega ári fyrir eldsvoðann,“ segir
Guðmundur. Hann segir að við fyrri
endurbætur hafi hann unnið eins
mikið sjálfur og kostur var, „enda
alla tíð blundað í manni smiður,“
eins og hann orðar það. Fjósið var
um 450 fermetrar að stærð, með 52
legubásum, sjúkra- og kálfastíum.
„Það var gríðarlegt áfall að
horfa upp á byggingar og nautgripi
brenna fyrir augum manns. Allt það
starf sem unnið hafði verið hvarf í
einu vetfangi, það var ekkert eftir
nema einn 40 feta gámur. Þetta
fylgir manni alltaf, stundum vakna
ég upp á næturnar og er ekki í rónni
fyrr en ég hef farið út í glugga og
séð að allt er í lagi. Áfall af þessu
tagi hverfur ekki, það er alltaf til
staðar og það eina sem hægt er að
gera er að læra að lifa með því,“
segir Guðmundur. Hann bætir við
að þau hafi ævinlega verið heppin
i sínum búskap, utan þennan eina
dag og vissulega hafi áfallið sem þá
dundi yfir verið stórt.
Að byggja upp aftur eða gera
eitthvað annað?
Guðmundur segir að strax dag-
inn eftir brunann hafi þau hjónin
rætt málið, farið yfir stöðuna og þá
kosti sem í boði voru. Áttu þau að
byggja upp enn á ný eða snúa sér
að einhverju öðru? „Við veltum því
fyrir okkur hvort við hefðum þrek
til að byggja upp á ný, dóttir okkar
var nýlega fædd, við höfðum til
þess að gera nýlokið við að byggja
upp, þannig að það var að ýmsu að
hyggja,“ segir Guðmundur. „Inga
var gallhörð á því að við ættum að
bretta upp ermar og hefjast handa
á nýjan leik við uppbyggingu á
jörðinni og það varð úr.“ Eftir
á að hyggja telur hann það hafa
verið rétta ákvörðun. „Maður hefði
örugglega nagað sig í handarbökin
alla ævi ef við hefðum ekki reynt,
og með því að byggja upp höfum
við líka tryggt að hér á jörðinni
verður áfram kúabúskapur.“
Þau voru því ekki að tvínóna
við hlutina, heldur gengu frá pönt-
un á nýju fjósi strax eftir helgina.
Fyrir valinu varð stálgrindarhús
úr yleiningum frá H. Hardemann
í Hollandi, samskonar og það hús
sem áður hafði verið byggt á jörð-
inni. Þar sem húsið var eins urðu
ekki tafir í tengslum við hönn-
unarvinnu og annað slíkt og því
gekk uppsetning hratt fyrir sig.
Landstólpi flytur húsin inn og sáu
starfsmenn á vegum fyrirtækisins
um uppsetninguna. „Við tókum
strax þá stefnu að eyða ekki í neinn
óþarfa, hafa hlutina einfalda og
reyna að gera sem mest sjálf, þann-
ig ætluðum við að spara eins og
kostur væri. Sú stefna kom sér vel
þegar efnahagshrunið reið yfir ári
síðar,“ segir Guðmundur.
Áður en hafist var handa við
fyrri uppbyggingu árið 2006 hafði
Guðmundur kynnt sér málin vel og
rækilega, m.a. með því að heim-
sækja kúabú víða um land. „Það
voru mjög gagnlegar ferðir og gott
að sjá hvað aðrir hafa gert. Margt af
því nýttist okkur, þannig að óneitan-
lega græðir maður á því að kynna sér
hlutina gaumgæfilega áður en fram-
kvæmdir hefjast,“ segir Guðmundur.
Ómetanlegur stuðningur og aðstoð
Tæpir tveir mánuðir liðu frá eldsvoð-
anum þar til vinna við uppsetningu
nýja fjóssins hófst. Land stólpamenn
komu norður með byggingarefn-
ið 8. janúar 2008 og reistu húsið á
nokkrum dögum. Það hús var tekið
í notkun í febrúar, fyrsta mjólkin var
sótt heim að Stærra-Árskógi rúmum
mánuði eftir að uppsetning hússins
hófst. Í því húsi eru um 50 básar.
Síðar var bætt við öðru húsi og mun
stærra, það er um 1300 fermetrar
að stærð, með 115 legubásum fyrir
mjólkurkýr og 95 básum að auki
fyrir kvígur. Þá er þar einnig mjólk-
urhús, skrifstofu- og starfsmanna-
aðstaða. Einingar í stærra húsið voru
á leið til landsins í vikunni fyrir hrun
haustið 2008. Búið var að steypa
sökkulinn og allt tilbúið, en hrunið
varð þess valdandi að margar vikur
tók að leysa sendinguna út. „Það var
allt frosið og ekkert gekk, það var
ekki síður erfitt við að eiga en brun-
ann árið áður,“ rifjar Guðmundur
upp. Óbeint fékk hann þau skilaboð
að þetta þýddi ekki neitt lengur. Það
var svo loks undir mánaðamótin
nóvember-desember sem hægt var
að leysa húsið út og var uppsetningu
lokið fyrir jólin.
Á liðnu hausti hófst Guðmundur
síðan handa við að reisa nýtt 170
fermetra hús þar sem hann hyggst
í fyllingu tímans hafa geldneyti.
Sökkullinn var til staðar og mikið
til af efniviði á bænum, „en ég hef
verið heldur latur við smíðarnar síð-
ustu mánuði, enda liggur í sjálfu sér
ekki á að koma þessu húsi upp,“
segir hann.
Guðmundur segir að mikill vel-
vilji sveitunga og stuðningur víða að
hafi verið ómetanlegur. Fjölmargir
hafi lagt hönd á plóg og hjálpað til.
„Án þeirrar aðstoðar allrar hefðum
við ekki komist í gegnum þetta,“
segir hann.
230 hausar í fjósi
Ríflega 30 kýr komust lífs af úr elds-
voðanum. Þá söfnuðu Norðlendingar
bústofni handa hjónunum á Stærra-
Árskógi, allt að 40 kýr voru gefnar
þangað víða af svæðinu. Einnig
keyptu þau kýr frá Reykjarhóli í
Skagafirði eftir að búskap þar var
hætt og nú síðastliðið sumar keyptu
þau bæði kýr og kvóta frá Víðiholti
í Suður-Þingeyjarsýslu. Nú hefur
búið yfir að ráða um 506 þúsund
lítra mjólkurkvóta og eru um 130
mjólkurkýr í fjósi, auk þess sem
um 100 kvígur eru í uppeldi. Enn
er fjósið ekki fullskipað. Þegar
uppbygging hófst stefndu þau á að
hafa tvo mjólkurþjóna. Guðmundur
segir það í biðstöðu sem stend-
ur, en leysir málið til bráðabirgða
með brautarkerfi sem búið festi
kaup á. „Við björgum okkur á því
núna og verðum bara að sjá hvenær
birtir til í efnahagslífinu, en stefn-
an er enn sú sama, að hafa a.m.k.
tvo mjaltaþjóna hér á búinu,“ segir
Guðmundur, sem nágranni hans
einn kallaði iðulega Guðmund
Gorgeir frá Langstórastaskógi.
MÞÞ
Nýtt og glæsilegt fjós byggt upp eftir bruna að Stærra-Árskógi í Dalvíkurbyggð
„Hefðum nagað okkur í handarbökin
ef við hefðum ekki reynt!“
17 » Nautaeldiá Leirulæk18» Gripahúsá Snorrastöðum