Bændablaðið - 11.02.2010, Blaðsíða 20

20 Bændablaðið | fimmtudagur 11. febrúar 2010
Utan úr heimi
Ný framkvæmdastjórn Evrópu-
sambandsins tók við völdum í
Brussel í gær, miðvikudag, eftir
að Evrópuþingið hafði yfirheyrt
allan hópinn. Þingmenn gengu
hart fram í yfirheyrslum og eitt
ríki, Búlgaría, varð að draga til-
nefndan fulltrúa sinn til baka
og skipa nýjan. Fréttaskýrendur
hafa rýnt í ummæli nýju fram-
kvæmdastjóranna og reynt að
ráða af þeim hvort von sé á
stefnu breytingu í málaflokkum
þeirra. Það á ekki síður við um
landbúnaðarmál en aðra mála-
flokka.
Eins og oft hefur komið fram
hér í blaðinu skiptast þjóðir Evr-
ópu sambandsins nokkuð í tvö
horn hvað snertir afstöðu þeirra til
land búnaðarmála. Þeir erfiðleikar
sem evrópskir bændur hafa glímt
við að undanförnu þar sem aðföng
hafa orðið mun dýrari en verðið á
afurðum ekki fylgt með hafa orðið
til þess að skerpa afstöðu manna til
þess hvort rétt sé að veita bændum
stuðning. Frjálshyggjuarmurinn
ef svo má kalla hann hefur heldur
þurft að láta undan upp á síðkastið
en þeir sem vilja efla stuðningskerfi
landbúnaðarins sótt í sig veðrið.
Dregið úr stuðningi
Danir hafa farið einna fremst í
flokki þeirra þjóða sem vilja draga
úr stuðningi við bændur. Undan-
far in ár hefur Danmörk átt fram-
kvæmdastjóra landbúnaðarmála
í ESB, Mariann Fischer Boel, og
hún hefur gengið hart fram í því að
breyta sameiginlegu landbúnaðar-
stefnunni (CAP) í þá átt að draga
úr framleiðslutengdum stuðningi
og beingreiðslum til bænda yfir í
það að tengja greiðslur við land.
Jafnframt hefur aukin áhersla verið
lögð á umhverfismál og byggðast-
uðning.
Á undanförnum árum hefur
hlut deild landbúnaðarmála í heild-
arfjárlögum ESB farið lækkandi.
Lengi vel rann drjúgur helmingur
tekna sambandsins til landbúnaðar-
mála en nú er það hlutfall komið
niður í 42% og stefnt er að því að
það verði komið niður í 39% árið
2013 þegar næsta endurskoðun
land búnaðarstefnunnar er á dag-
skrá. Það er með öðrum orðum
stefnt að því að einfalda stuðn-
ingskerfið og draga úr framlögum
til landbúnaðarmála. Fischer Boel
hefur beitt sér fyrir þessu og notið
til þess mikils stuðnings meðal
Dana.
Andstæðingar þessarar stefnu
hafa eins og áður segir sótt í sig
veðrið að undanförnu og í haust
tókst Frökkum sem leitt hafa þann
hóp að safna saman 22 af 27 ríkj-
um sambandsins að baki kröfu um
að horfið verði af þeirri braut sem
nú er fetuð. Dönum var því heldur
brugðið þegar nýr framkvæmda-
stjóri tók við landbúnaðar málum
Evrópusambandsins af Fischer Boel
því breskir og danskir blaða menn
kölluðu hann gæludýr Frakka.
Jafnrétti og samstaða
Hinn nýi framkvæmdastjóri sem
tók við yfirstjórn landbúnaðarmála
ESB í gær heitir Dacian Ciolos
og er frá Rúmeníu þar sem hann
hefur meðal annars gegnt emb-
ætti landbúnaðarráðherra. Hann er
hins vegar menntaður í Frakklandi
og hefur mikil tengsl við það land.
Fyrir vikið hefur hann verið nefnd-
ur „annar kommissar Frakka“, enda
fagnaði Sarkozy Frakklandsforseti
tilnefningu hans ákaft.
Í danska blaðinu Informatíon
segir að þótt Ciolos hafi sýnt mikla
stjórnvisku í svörum sínum þegar
Evrópuþingmenn yfirheyrðu hann
hafi ekki farið hjá því að í þeim
hafi kveðið við nýjan tón. Ciolos
þvertók alls ekki fyrir það að áfram
yrði haldið við að þróa landbúnað-
arstefnuna, en stefna þeirrar þróun-
ar gæti orðið allt önnur en sú sem
verið hefur.
Danir hjuggu eftir því að nýi
framkvæmdastjórinn notaði mikið
orð eins og „jafnrétti“ og „sam-
stöðu“ þegar hann lýsti því sem
hann sér fyrir sér að taki við eftir
2013. Þetta hafa menn ekki síst
túlkað í þá veru að nú eigi að brúa
það bil sem er á milli stuðnings við
bændur í nýju aðildarríkjunum í
austanverðri álfunni og þá sem búa
í eldri ríkjunum 15. Nú fær rúm-
enskur bóndi að meðaltali 39 evrur
(um 6.900 ísl. kr.) á hektara í stuðn-
ing frá ESB en meðaltalið í öllu
Evrópusambandinu er 219 evrur
(um 39.000 kr.) á hektara.
Þetta túlka danskir stjórnmála-
menn þannig að annað hvort eigi
að breyta hlutföllunum í stuðnings-
kerfinu þannig að peningar verði
fluttir frá vestri til austurs – eða þá
að kakan verði einfaldlega stækk-
uð, stuðningurinn aukinn og þar
með fjárframlög til landbúnaðar.
Hvorugt hugnast þeim því þeir telja
að fyrrnefndi kosturinn ýti undir
óarðbæran og umhverfisskæðan
landbúnað í austanverðri álfunni.
Auknar fjárveitingar til landbún-
aðar eru þeim heldur ekki hugnan-
legar.
Jafnaðarmenn hafa skipt um
skoðun
Það er ekki bara í orðum hins nýja
framkvæmdastjóra sem Danir telja
sig finna að breytingar séu í vænd-
um. Blaðið vitnar í tvo danska
Evrópuþingmenn, fulltrúa tveggja
ólíkra flokka, Jafnaðarmanna og
Danska þjóðarflokksins, sem báðir
eru fylgjandi niðurskurði á fram-
lögum til landbúnaðarmála. Þeir
segjast báðir finna fyrir því að mál-
flutningur þeirra eigi minni hljóm-
grunn í nefndum Evrópuþingsins
en verið hefur að undanförnu.
Fulltrúi Jafnaðarmanna, Christel
Schaldemose, situr í landbún-
aðarnefnd Evrópuþingsins og hún
segir að flestir nefndarmenn vilji að
landbúnaðurinn fái meira fé sam-
hliða því að dregið verði úr kröfum
um arðsemi og umhverfisvernd. Og
það sem meira er, hún segist tala
fyrir daufum eyrum í þingflokki
jafnaðarmanna á Evrópuþinginu
þegar hún berst fyrir því að ekki
verði hvikað frá þeirri stefnu sem
fylgt hefur verið.
Tveir stærstu þingflokkarnir á
Evrópuþinginu, jafnaðarmenn og
mið- og hægri menn (EPP), virðast
ætla að tryggja Ciolos meirihluta
í landbúnaðarnefndinni svo hann
geti í það minnsta varið þau fjár-
framlög sem nú renna til landbún-
aðarmála, ef ekki aukið þau.
Ciolos þarf hins vegar að
tryggja sér stuðning innan fram-
kvæmdastjórnarinnar til þess að
auka fjárframlögin og það gæti
reynst honum erfitt. Eins og stað-
an er í efnahagsmálunum er ekki
mikil stemmning fyrir því að auka
útgjöld Evrópusambandsins.
Ný framkvæmdastjórn ESB tók við í gær
Verður landbúnaðarstefnunni breytt?
Þótt menn gráti takmarkaðan
árangur af loftslagsráðstefnunni
í Kaupmannahöfn sér þess víða
stað að stofnanir, fyrirtæki og
einstaklingar leggja sig fram um
að þróa tækni til að draga úr
losun gróðurhúsalofttegunda.
Í nýlegri grein í vísindaritinu
New Scientist er greint frá yfir
30 þróunarverkefnum sem talið
er að muni á næstu misserum
skila nýjum og árangursríkum
aðferðum við orkuvinnslu eða
grænni tækni eins og fyrirbærið
er oft kallað.
Áburðarframleiðsla er orku-
krefjandi iðnaður sem eyðir um
1% af samanlagðri orkufram-
leiðslu heims á ári hverju. Þetta
á ekki hvað síst við um fram-
leiðslu á köfnunarefnisáburði.
Um hverfisstofnun Stokkhólms
hef ur nú þróað tækni til að vinna
slík an áburð úr mannaþvagi sem
er ríkt af gerilsneyddu köfnunar-
efni. Tæknin hefur verið reynd
í Kína þar sem allt þvag úr 800
íbúðum rennur í þar til gerða
tanka og er síðan flutt út í sveit og
dreift yfir akra. Talið er að með
því að beita þessari tækni á heims-
vísu megi draga úr kolefnislosun
sem nemur 180 milljónum tonna
á ári.
Metangas er sú lofttegund sem
kemst næst kolefni hvað skaðsemi
við loftslagið varðar, enda er víða
um lönd unnið að því að safna
metangasi saman og nýta það á
umhverfisvænan hátt. Í Penkun í
Þýskalandi er nú risið fyrsta orku-
ver heims sem eingöngu vinnur
lífrænt gas úr húsdýraáburði. Með
því að láta metangasið gerjast er
hægt að framleiða 20 megavött
af raforku og 22 megavött af hita-
orku sem nægir íbúum bæjarins
sem eru um 50.000 talsins.
Grænþörungar vaxa hratt
ef þeim er tryggður aðgangur
að koltvísýringi. Á þann hátt er
hægt að framleiða 100 sinnum
meira af lífeldsneyti á hvern hekt-
ara en hægt er með því að vinna
eldsneyti úr maís eða sykurreyr.
Bandaríska fyrirtækið Petroalgae
hyggur nú á ræktun grænþörunga
á 2.000 hektara spildu í Kína, en
koltvísýringurinn kemur frá nær-
liggjandi orkuverum. Reiknað
hefur verið út að með því að beita
þessari aðferð við öll orkuver
heims mætti draga úr losun kol-
efnis um níu milljarða tonna á ári
en það jafngildir 30% samdrætti i
losun. Það er þó kannski fullmikil
bjartsýni, tíminn sker úr um það
en tæknin verður komin í notkun
á þessu ári.
Vindmyllur skapa töluvert
rafmagn en gætu afkastað mun
meiru ef þær væru úti á hafi þar
sem vindur nær miklu meiri styrk.
Fyrirtæki sem nefnist Hyvind fékk
þá hugmynd að setja upp vind-
myllur á bátum eða baujum sem
festar eru við hafsbotn með keðj-
um. Nú hefur fyrirtækið sett upp
fyrstu vindmylluna 10 km utan
við Noregsstrendur þar sem dýpið
er 200 metrar. Reynslan á eftir að
skera úr um hvort slíkt borgar sig.
Sólarrafhlöður eru plássfrek-
ar og eingöngu nýtanlegar þar
sem þakpláss er mikið. Nú er hins
vegar verið að reyna nýja tegund
rafhlaðna sem eru þunnar plast-
himnur, gegnsæjar, sem hægt er
að leggja utan á glugga, til dæmis
í háreistum skrifstofubyggingum.
Með slíkum rafhlöðum í öllum
gluggum gætu skrifstofubygging-
ar framleitt allt að helmingi þeirr-
ar orku sem þær þurfa og sparað
með því umtalsverða losun kol-
efnis við orkuframleiðslu á hefð-
bundinn hátt.
Gerviefni eru mörg hver fram-
leidd úr olíu eða öðrum afurðum
olíuiðnaðarins og nemur árs-
framleiðslan um 38 milljónum
tonna. Hluta þeirra mætti fram-
leiða með þeim fimm milljónum
tonna af fiðri sem fellur til við
kjúklingaframleiðslu heimsins.
Rannsóknaráð ríkisins í Ástralíu
vinnur nú að tilraunum með að
vinna gerviefni, svo sem fyrir
fataiðnað, úr próteininu keratíni
sem fjaðrir eru auðugar af.
Sjór til vökvunar. Breska
fyrirtækið Seawater Greenhouse
gerir nú tilraunir með notkun á
sjó til vökvunar í gróðurhúsum.
Hugmyndin er sú að sjó er veitt
inn í annan enda gróðurhúsa þar
sem hann er hitaður upp með
hjálp sólarrafhlaðna svo hann
gufar upp, en salt og önnur auka-
efni sitja eftir. Gufan fer síðan í
skuggsælli hluta gróðurhússins
þar sem hún þéttist og þar er hægt
að vökva plöntur með vatninu.
Gagnaver hafa farið stækk-
andi, ekki síst vegna þróunar int-
ernetsins sem byggir á geymslu
óendanlega mikils gagnamagns.
Þessi gagnaver eru orkufrek en
stór hluti orkunnar fer í að kæla
tölvubúnaðinn sem geymir gögn-
in. Nú hafa menn látið sér detta í
hug að koma þessum gagnaverum
fyrir í skipum úti á sjó þar sem
hægt er að nýta kuldann í sjónum
til að kæla búnaðinn. Með þessu
mætti spara helming þeirrar orku
sem gagnaverin þurfa.
Landsbygdens Folk/U.B.Lindström
Græn tækni sækir fram
Rúmeninn Dacian Ciolos er nýr framkvæmdastjóri landbúnaðar og
byggðamála hjá Evrópusambandinu.
Þýskir, franskir og belgískir kúa-
bændur vönduðu Mariann Fischer
Boel ekki kveðjurnar þegar hún lét
af störfum í gær heldur brenndu
brúðu í hennar líki.
Obama forseti vill
draga úr stuðningi við
efnameiri bændur
Það er víðar en í Evrópu sem tek-
ist er á um stuðning við bændur.
Nú berast af því fréttir að Barack
Obama Bandaríkjaforseti hafi
farið þess á leit við þingið að
dregið verði úr stuðningi við
bændur sem hafa meira en hálfa
milljón dollara (64 milljónir
króna) í árstekjur.
Jafnframt þessu vill forsetinn
skera niður framlög til afurðatrygg-
inga en samtals hyggst hann spara
með þessu 10 milljarða dollara
næsta áratuginn.
Obama reyndi að leika þennan
sama leik í fyrra en án árangurs.
Nú nýtur hann hins vegar stuðn-
ings landbúnaðarráðherrans, Tom
Vilsack, við tillögu sem gerir ráð
fyrir að skerðingu á stuðningi við
efnameiri bændur verði dreift á
næstu þrjú ár.
Þegar eru í gildi lög sem kveða
á um að þeir sem hafa 100 milljónir
eða meira í árstekjur njóti skerts
stuðnings en með þessari tillögu
fjölgar þeim bændum sem lenda í
skerðingu um 30.000. Það svarar til
tveggja hundruðustu af bændastétt
sem telur 1,4 milljónir bænda. Um
er að ræða heildartekjur búsins en
ekki launatekjur bónda og fjöl-
skyldu hans.
Ekki er þó víst að Obama hafi
erindi sem erfiði að þessu sinni,
jafnvel þótt hann hafi stuðning
ráðherrans. Í haust verður kosið til
þings í Bandaríkjunum og líkurnar
á því að frambjóðendur fáist til að
beita sér fyrir breytingu sem þess-
ari eru takmarkaðar.
LandbrugsAvisen.dk