Bændablaðið - 01.09.2011, Blaðsíða 25

Bændablaðið - 01.09.2011, Blaðsíða 25
26 Bændablaðið | fimmtudagur 1. september 2011 Í júní sl. lagði hópur fólks í land- búnaðarfagferð til Skotlands og var tilgangurinn að kynnast skosk- um landbúnaði, náttúru og síðast en ekki síst að fara á landbúnaðar- sýninguna Royal Highland Show í Edinborg. Snorri Sigurðsson á Hvanneyri var fararstjóri og tók hann saman nokkra minnispunkta úr ferðinni sem hér birtast, þessi grein er annar hluti ferðalýsingar hans. Whisky-dalurinn Fjórði dagur ferðarinnar hófst með brottför frá hóteli í bænum Aberdeen á austurströnd Skotlands og var ekið sem leið liggur í átt að Inverness. Fyrst var stefnan tekin á Whiskydalinn, þ.e. að ánni Spey, þar sem finna má flesta framleið- endur á Whisky í Skotlandi enda er vatnið þar hrein náttúruauðlind. Þar var farið í skoðunarferð í bæði Whisky-verksmiðju og einnig í verk- smiðju sem framleiðir viskýtunnur. Þaðan var svo ekið um hádegisbil til bæjarins Elgin þar sem héraðs- ráðunauturinn Aileen Buchanan tók á móti hópnum. Bóndi með lífræn svín Aileen fór með hópinn í heimsókn á bæinn Easter Bauds sem er eitt stærsta lífræna svínabú Evrópu, með 650 gyltur úti allt árið. Þá er búið svo með aðrar 650 gyltur einnig úti en það er þó ekki lífrænt vottuð framleiðsla, auk þess sem búið er með 600 gyltu einingu innandyra einnig! Svínabúinu stjórnar bóndinn Neil Wright en með í för var einnig nágranni hans Colin Campbell, en Colin á stóran hluta af því landi sem svínabúið nýtir fyrir framleiðsluna. Neil byrjaði fyrir fimm árum og er með sterkan meðeiganda sem gerir það að verkum að hann hefur getað byggt upp stórt og öflugt bú á stuttum tíma, enda sagði hann slíkt ekki mögulegt með hefðbundnum lánum frá bönkum. Ekki hugsjónamaður! Ferlið við framleiðsluna er að mörgu leiti afar áhugavert og það sem er all merkilegt er að verðið á afurðunum er fastbundið við fóðurkostnaðinn, svo framlegðin er nokkuð trygg í framleiðslunni! Að sögn Neil er hann fyrst og fremst í þessari framleiðslu af því að það er hagkvæmt en alls ekki af einhverskonar hugsjón. Þetta sé einfaldlega skynsamleg fram- leiðsla fyrir kröfur markaðarins og það skili góðum tekjum og meiri en í hefðbundinni framleiðslu. Lífrænt vottað svínakjöt er það allra dýrasta sem hægt er að kaupa á markaðinum en lífrænt vottað alífuglakjöt er ekki langt undan. Þá koma hinar kjötteg- undirnar eins og nauta- og lambakjöt. Ástæðan fyrir því að svínakjöt er svona dýrt er mikill fóðurkostnaður en fóðrið kostar tvisvar sinnum meira en hefðbundið fóður. Elur grísina einnig úti Umsvif á svona svínabúi eru mikil en vikulega gjóta 22 gyltur að jafn- aði og um 220 grísir eru því vandir undan vikulega einnig og settir í þrjú gerði með u.þ.b. 75 grísum í hverju þeirra. Þar eru grísirnir í sjö vikur og svo eru þeir sendir í áframeldi hjá verktökum í Englandi, þar sem grísirnir eru aldir frá u.þ.b. 40 kg. í 110 kg eða sláturþunga. Ástæðan fyrir því að áframeldið fer fram á lífrænum búum í Englandi er sú að þar er stutt á markaðinn og auk þess kemur lífræna fóðrið frá Englandi, svo að þetta hentar vel. Áframeldið fer allt fram utandyra einnig. Sex ára skiptinotkun Hvert „beitar“hólf er bara notað einu sinni og svo hvílt í langan tíma til þess að minnka smithættu. Hringrás skiptinotkunarinnar er þannig að fyrsta árið eru svín á viðkomandi svæði, næsta ár eru ræktaðar kart- öflur, þá gulrætur, svo baunir, svo hafrar með skjólsáðu grasi og að lokum er síðasta árið notað til þess að herða svörðinn með eingöngu grasi. Ferlið tekur því heil sex ár, sem þýðir eðlilega að jafn stórt bú og þetta þarf mikið landssvæði. Þola vel frost Síðasti vetur var afar kaldur eða allt að 18 stiga frost á köflum og að sögn Neil hafði það ekki áhrif á grísina, en starfsmönnunum var hinsvegar mjög kalt. Grísirnir gátu leitað skjóls í úti- skýlunum sem halda vel hita, enda liggja grísirnir þétt. Þannig getur verið hörku frost utan við skýlin en allt að 15 stiga hiti helst inni í skýlunum og kemur sá hiti eingöngu frá grísunum sjálfum. Aðgengi að vatni var þó ákveðið vandamál þar sem allar lagnir liggja ofanjarðar og brynningarkerfið því augljós- lega ekki hannað fyrir löng kulda- tímabil. Svínunum var vatnað með vatnsbílum með tilheyrandi kostnaði. Til viðbótar var mikill raki í loftinu og urðu rafmagnsgirðingarnar hálf óvirkar þar sem frostið náði hreinlega að eingangra rafmagnið frá skepn- unum, sumir morgnar fóru því í það að eltast við laus svín um allar koppa grundir! Sagði hann að ef veðurfarið héldi áfram á sömu braut, með svona miklum frostum eins og var sl. vetur, þá gengi þessi búskapur varla vegna aukakostnaðar við eftirlit og fóður. Charolais kynbótabú Þessum viðburðaríka degi lauk svo með heimsókn til búsins Kenieshillock þar sem bóndinn Robert Milne tók á móti hópnum og skýrði frá sinni framleiðslu, en hann er með afar gott kynbótabú með 50 Charolais holdakýr í stofnræktun og aðrar 50 í kjötframleiðslu. Robert selur alla gripi á fæti, en kálfar úr kynbótahjörðinni eru mun verðmeiri og fær hann um 3.000 pund (u.þ.b. 550 þúsund) fyrir 10-12 mánaða gamla kálfa. Bestu gripirnir eru þó miklu verðmætari en það og voru nokkrir kynbótagripir á búinu metnir á vel yfir 20 þúsund pund eða rúm- lega 3,5 milljónir króna! Hæsta verð sem hann hefur fengið fyrir naut voru 26 þúsund pund eða um 4,8 milljónir króna, sem fengust fyrir fjögurra ára grip í fyrra. Þyngjast um 1,5-1,6 kíló á dag Sláturkálfana selur hann á fæti á sama aldri og kynbótagripina eða 10-12 mánaða gamla og hefur meðalverðið á þeim verið um 1.250 pund eða um 230 þúsund krónur. Kaupendur eru sk. lokaeldisbændur, sem kaupa gripi á markaði og ala í 2-3 mánuði fyrir slátrun. Charolais nautum er oftast slátrað í kringum 14 mánaða aldur og vega þau þá oftast 700-750 kg og er því meðalvöxtur nautanna u.þ.b. 1,5-1,6 kg á dag! Snorri Sigurðsson Auðlindadeild LbhÍ Utan úr heimi Landbúnaðarferð til Skotlands – annar hluti: Whisky-verksmiðja, svínabú og kynbótanautaeldi Neil Wright skýrir frá uppbyggingu svínabúsins síns, frá vinstri Aileen Buchanan, Neil Wright, Snorri Sigurðsson og Colin Campell Myndir / Linda Björk Kjartansdóttir. Grísirnir eru aldir utandyra allt sitt líf og hafa aðgengi að útiskýlum auk nokkuð stórs "beitar"svæðis. Svínin veittu hinum íslensku ferða- löngum mikla athygli. Bóndinn Robert Milne með myndarlegt þriggja ára kynbótanaut af Charolais kyni. ) #     !%#"     % $ 

x

Bændablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Bændablaðið
https://timarit.is/publication/906

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.