Bændablaðið - 01.09.2011, Síða 26

27Bændablaðið | fimmtudagur 1. september 2011
Búist er við 50 prósent aukningu á
kornuppskeru í Rússlandi í haust
ef miðað er við síðasta ár. Haustið
lofar góðu um uppskeru alls staðar
nema í Síberíu en þar hafa lang-
varandi þurrkar valdið skaða.
Talið er að uppskeran verði um
90 milljónir tonna, þ.a. rétt tæplega
60 milljónir tonna af hveiti. Ef svo
fer sem horfir mun Rússland skipta
verulegu máli á heimsmarkaði með
kornvöru á nýjan leik.
Vegna þessara góðu horfa hafa
rússnesk stjórnvöld engar áætlanir
um að setja á útflutningstolla eða
útflutningsbann á korni eins og verið
hefur síðasta ár. Því má gera ráð fyrir
að fluttar verði út 20 milljónir tonna
af korni frá Rússlandi á komandi
ári. Þá má jafnframt gera ráð fyrir
að kornbirgðir sem nú eru til staðar,
um 16 milljónir tonna, verði seldar
á niðursettu verði.
Þá bendir flest til þess að korn-
uppskera í Úkraínu verði verulega
mikið meiri í haust en síðasta haust.
Talið er að uppskeran þar verði á
milli 43 og 51 milljón tonna.
Kornuppskera
eykst verulega í
Rússlandi
Hvað er það sem veldur því að
heimsmarkaðsverð á matvælum
er hátt um þessar mundir?
„Það eru nokkrar samverkandi
ástæður sem valda því og sumar
hinar sömu og leiddu til hins háa
verðs árin 2007-8. Þar má nefna að
breytingar á veðurfari hafa dregið
úr uppskeru, þ.e. bæði vegna þurrka
og flóða. Þá hefur hátt verð á olíu
aukið áhuga á framleiðslu lífrænna
orkugjafa, sem ella hefðu verið not-
aðir til matvælaframleiðslu. Einnig
má nefna að jarðarbúum fjölgar um
u.þ.b. 75 milljón manns á ári og að
kjötneysla eykst meðal efnaðra
þjóða.
- Frakkland hefur lagt til að spá-
kaupmennska í viðskiptum með mat-
væli verði bönnuð, önnur lönd, svo
sem Bretland og Argentína, eru mót-
fallin slíku banni. Hver er afstaða
þín í þeim efnum?
Ég tel brýnt að koma alþjóðlega
á slíku banni vegna þess að matur
er grunnþörf hvers manns. Ég vil
líka minna á að Matvælastofnun
Sameinuðu þjóðanna, FAO, birti
skýrslu fyrir 2-3 árum um það
hvernig koma eigi í veg fyrir spá-
kaupmennsku með mat. Núna er
staðan sú að samningar um kaup
á korni voru seldir allt upp í 40
sinnum á markaðnum í Chicago
árið 2008, en þar fara fram mestöll
alþjóðleg viðskipti með korn. Sem
dæmi mætti nefna að ég keypti
samning um 100.000 tonna við-
skipti með hveiti. Við verðhækkun
á korninu gæti ég selt hann aftur
með 24% hagnaði. Enda hvað á ég
að gera annað við 100 þúsund tonn
af hveiti?“
- Er það skortur á matvælum sem
er aðalvandamálið eða dreifing
þeirra?
„Það er framleiddur nægur matur
á jörðinni handa tvöfalt fleira fólki
en nú byggir hana, þ.e. 400 kílóka-
lóríur á mann á dag. Hins vegar
rýrnar framleiðslan um á bilinu
15-40% eftir uppskeru; í flutningi
og við slæm geymsluskilyrði. Þá er
sífellt meira af korni og sojabaunum
notað í fóður búfjár til að framleiða
kjöt Álitið er að til ráðstöfunar á
markaðnum séu um 2.800 kílóka-
lóríur á hvern jarðarbúa, þ.e. það
magn sem fullorðinn einstaklingur
þarf sér til viðurværis. Þarna er
hins vegar spurning um dreifingu
matvælanna. Á sama tíma og dreif-
ing matvæla er ófullkomin þá er
mat sóað í ríku löndunum. Því er
haldið fram að matur, sem er fleygt
á veitingastöðum í Bretlandi og
Bandaríkjunum, dygði til að seðja
um milljarð manns.“
- Þetta hljómar illa, hvernig sérðu
fyrir þér að þetta þróist?
„Já, þetta er ekki gott, en samtím-
is gerist ýmislegt jákvætt. Fyrir ára-
tug var það stefna voldugustu ríkja
heims, G-20 og G-8 hópanna, að
leggja áherslu á stórræktun einstakra
tegunda matjurta, sem kalla mætti
iðnvædda ræktun. Slík ræktun er
ekki lengur í tísku, heldur er stefnan
nú sjálfbær, lífræn og umhverfisvæn
framleiðsla. Gerð var rannsókn í
Michigan sem leiddi í ljós að lífrænn
landbúnaður, án tilbúins áburðar en
með fjölbreytt tegundaval og eigin
fræræktun, stóð sig betur.“
- Er full sátt um þetta?
„Nei, það er hægt að vitna til
skoðana vísindamanna um hvaða
sjónarmið sem er. Heimild mín er
hins vegar stór alþjóðleg skýrsla um
þróun landbúnaðarins, svokölluð
IAASTD-skýrsla, sem var afrakstur
400 vísindamanna sem unnu að
henni í fjögur ár og sem 58 lönd hafa
viðurkennt. Meginniðurstaða hennar
var sú að landbúnað eigi að reka
í litlum einingum, (fjölskyldubú-
skap). Sameinuðu þjóðirnar styðja
einnig þessa stefnu. Aðalatriðið
er að hvert land nýti náttúruauð-
lindir sínar með sjálfbærum hætti.
Í Bandaríkjunum hefur á síðustu
árum verið komið á fót 200 þúsund
nýjum býlum þar sem leitast er við
að takmarka sem mest aðkeyptar
rekstrarvörur en nýta gögn og gæði
bújarðanna. Afurðirnar eru svo
seldar á nálægum mörkuðum. Hið
sama er að gerast í Noregi, á sama
tíma og fjármagnið togar í aðra átt.“
- Alþjóðleg viðskipti eru mikilvæg en
aðeins 10 -12% af framleiddum mat-
vælum eru flutt milli landa. Getur
hærra verð á matvælum hvatt til
aukinna fjárfestinga í landbúnaði,
t.d. í Afríku?
„Það hafa átt sér stað mikil við-
skipti með jarðnæði í Afríku en þær
fjárfestingar hafa verið afar ógeð-
felldar. Lönd eins og Sádí-Arabía,
Indland og Kína hafa keypt jarðnæði
í stórum stíl í Afríku eða öðrum
fátækum löndum til að framleiða
þar matvæli og eldsneyti á vélar.
Það er óbragð af þeim viðskiptum.
FAO hefur látið sig þessi mál varða
og ætlar að birta skýrslu um málið í
október nk.“
- Noregur hefur fellt niður alla
tolla á innflutningi matvæla frá 50
fátækum löndum án þess að það
hafi skilað neinum teljandi árangri.
Hvað veldur því?
„Ástæðan er sú að rík lönd niður-
greiða útflutning sinn. Við kaupum
sykur frá Danmörku og greiðum
fyrir aðeins 75% af framleiðsluverði
hans. Ég hef lagt til að Noregur
leggi refsitolla á þennan innflutning
til þess að unnt sé að flytja inn sykur
frá Mosambik. Þá segja stjórnvöld í
Noregi að það sé bannað samkvæmt
fyrirmælum frá Alþjóða viðskipta-
stofnuninni, WTO.“
- Matvælaframleiðsla er hverfandi
lítil í Noregi á heimsvísu.
„Já, og þótt við legðum niður
allan landbúnað okkar þá breytti
það engu fyrir heiminn. En pólitískt
skiptir það miklu máli að stunda
alhliða landbúnað. Mörg þróunar-
lönd líta á Noreg sem fyrirmynd um
sjálfstæða bændur sem búa á eigin
jörðum, með sterk samtök bænda og
samvinnufélög sem bændur stjórna,
í samstarfi við ríkið. Öll lönd eiga
að nýta náttúruauðlindir sínar og
áhersla á fjölskyldubú er mjög af
hinu góða.“

(Nationen 20. ágúst, 2011).
Einungis sjálfbær landbúnaður stenst til lengdar
- segir Aksel Nærstad, ráðunautur hjá Norska þróunarsjóðnum (Utviklingsfondet)
www.pitstop.is Láttu skynsemina ráða ferð, verslaðu ódýrt hjá PITSTOP
Rauðhellu 11, Hfj - Dugguvogi 10, Rvík - Hjallahrauni 4, Hfj. - Þjónustubíll
Sími : 568 2035 Sími : 568 2020 Sími : 565 2121 Sími : 568 2035 & 842 5715
Við eigum eða útvegum dekk
undir allar gerðir vinnuvéla,
traktora og traktorsgröfur.
Smádekk undir allskyns vélar og
tæki á góðum verðum.
Hafðu samband og við finnum
réttu dekkin fyrir þig.
Pöntunarsímar og upplýsingar :
755 3355 - 568 2045 - 568 2035
Email - pitstop@pitstop.is
Láttu skynsemina ráða ferðinni - Verslaðu ódýrari dekk hjá PITSTOP
MAÍ
TILBOÐ
HITAKÚTAR
RYÐFRÍIR
Bændablaðið Smáauglýsingar. 5630300