Fréttablaðið - 18.05.2012, Blaðsíða 10

18. maí 2012 FÖSTUDAGUR10
Þetta er nokkuð deilu-
mál í Þýskalandi nú um
stundir. Á að hafa eitt mið-
stýrt dreifikerfi eða frjáls-
ara orkuflæði? Og ef annar hvor
maður er með sólarsellu í garðin-
um, verða þá of fáir notendur til að
standa undir háþróuðu dreifikerf-
inu?
Ljóst er að slíkt kerfi þarf að vera
til staðar í einhverri mynd, þó ekki
væri nema til að bregðast við áföll-
um.
Mikilvægi vindorku
Einn angi af þeirri deilu snýr að
uppsetningu vindmyllugarða í
Eystrasaltinu. Fyrirhugað er að
reisa þar risastórar vindmyllur og
ljóst er að tenging þeirra við lands-
netið yrði kostnaðarsöm.
Ekki eru allir hrifnir af þeirri
hugmynd, en ljóst er að sjónmeng-
un af slíkri
framkvæmd
yrði umtals-
verð. Matthias
Rucsher, upplýs-
ingafulltrúi hjá
Þróunarstofn-
un Þýskalands,
segir að nauð-
synlegt sé að
byggja á vind-
orku í miklum
mæli eigi það markmið að nást að
skipta út 30 til 40 þúsund megawött-
um af orku fyrir endurnýjanlega
orkugjafa árið 2020.
„Orkuframleiðendur eru nú að
fjárfesta í vindorkunni og öðrum
endurnýjanlegum orkugjöfum. Ef
markmiðið á að nást verðum við að
veðja á allt.“
Rucsher er bjartsýnn á að mark-
miðið náist. „Við höfum alltaf farið
fram úr markmiðum okkar. Ríkis-
stjórnin stefnir á að árið 2020 komi
35% orkunnar úr endurnýjanleg-
um orkugjöfum, en iðnaðurinn
segist geta náð þeirri tölu í 43%.“
Fyrirmyndin Feldheim
Það er ekki síst í ljósi þessara
markmiða sem Feldheim er
fyrir mynd í orkumálum. Vissu-
lega eru aðstæður þar óvenju
góðar. Vindmyllurnar voru til
staðar áður en íbúarnir ákváðu
að taka þátt í verkefninu. Það
þýðir þó ekki að aðrir geti
ekki reist sér sína vindmyllu.
Þá er lausn þeirra á hita-
málum einfaldlega praktísk.
Í stað þess að sitja uppi með
lífrænan úrgang úr svínabú-
um er hann nýttur til að hita
þorpið upp. Orkukostnaður
snarlækkar og ekki þarf að
greiða fyrir förgun á mykj-
unni.
Byggðastefna?
Fyrirkomulagið í Feldheim er þann-
ig ekki aðeins umhverfisvænt held-
ur einnig efnahagslega hagkvæmt.
Frohwitter segir að með sjálfbærni-
markmiðum sínum hafi þorpsbúar
bætt efnahag sinn töluvert.
„Hér er ekkert atvinnuleysi og
raunar er það svo að fólk sækir
hingað eftir vinnu úr nágrenn-
inu. Menn hafa jafnvel velt því upp
hvort módelið hér geti ekki nýst sem
byggðastefna. Það snýr kannski
ekki við fólksflótta úr sveitum í
borgir, en það getur vel hjálpað til
við að halda honum í skefjum.“
Þar sem töluverð umframorka
kemur úr vindmyllu Feldheim-búa
sköpuðust skilyrði fyrir frekari
uppbyggingu á svæðinni. Þar er nú
verksmiðja sem framleiðir búnað í
sólarsellur sem gerir þeim kleift
að fylgja sólinni sjálfkrafa.
Þetta bætir orkunýtingu
þeirra um 8 til 9 prósent.
Fjárfesting sem skilar sér
Það er meira en að segja það að
skella upp einni 100 metra hárri
vindmyllu og koma sér upp búnaði
til að framleiða hita úr svínamykju.
Líkt og áður segir er um samvinnu
verkefni íbúanna að ræða.
Allt í allt kostaði fjárfestingin
um einn milljarð evra. Augljóslega
getur lítið þýskt þorp, þó vel stætt
sé, ekki pungað út slíkum upphæð-
um, en lán reyndust auðsótt. Og
fjárfestingin er ekki vitlausari en
svo að hún borgar sig upp á 12 til 15
árum og það þó íbúarnir greiði mun
minna fyrir raforkuna en þekkist
víðast annars staðar.
Þegar greitt hefur verið af lánun-
um er ætlun íbúanna að lækka verð-
ið enn frekar. Og þar sem þeir selja
einnig rafmagn inn á þýska lands-
netið skapa þeir sveitarfélaginu
tekjur til framtíðar.
Samvinnuhug feldheimskra er
við brugðið og myndi hann jafnvel
vekja öfund Jónasar frá Hriflu og
fleiri samvinnumanna. Verkefnið
fékk nýverið 10 þúsund evrur í verð-
laun og íbúarnir ákváðu að nýta það
fé allt til frekari uppbyggingar.
Að auki skapa herlegheitin 60
störf, sem er ekki svo lítið í þorpi
með 145 íbúum.
Á MORGUN:
Endurnýjanleg orka og alþjóða-
samfélagið
Þorpið Feldheim í nágrenni
Berlínar er sjálfu sér nægt
um rafmagn og hita. Vind-
urinn og sólin knúa raf-
magnstæki þorpsins, og
reyndar gott betur en það.
Þorpsbúar ylja sér svo
við varma sem byggir á
úrgangi þeirra helstu fram-
leiðsluvöru, svínanna.
Stubbur er ekki stór. Það er þorp-
ið Feldheim ekki heldur, en ólíkt
Stubbi sem þurfti að stóla á aðra
varðandi hita og rafmagn, er Feld-
heim sjálfbært í þeim efnum.
Feldheim er í Stadt Treuenbriet-
zen, skammt frá Berlín, og þar búa
145 manns, átta fleiri en í Varma-
hlíð. Feldheim var hefðbundið lítið
þýskt þorp, þar lifðu menn á land-
búnaði og aðallega svínarækt.
Fyrir tækið Energiequelle kom að
máli við þorpsbúa og óskaði eftir að
leigja af þeim land undir vindmyll-
ur. Þar er nú að finna 43 vindmyllur
sem samanlagt fullnægja raforku-
þörf 20.000 manns.
Samvinnuhugsun
Íbúar Feldheim ákváðu að slá
saman og reisa eina vindmyllu. Sú
sér íbúunum fyrir nægu rafmagni
og vel það, stærstur hluti þeirrar
orku sem þar er framleiddur fer inn
á flutningskerfi Þýskalands. Raun-
ar fer orkan öll þangað og íbúarnir
kaupa síðan þá orku sem þeir þurfa
til baka.
Félag í eigu íbúanna kaupir
hverja kílówattstund á 16,6 sent og
selur síðan íbúunum á 9 sent. Til
samanburðar má nefna að íbúar í
Berlín borga um 25 sent fyrir hverja
kílówattstund. Félag íbúanna greið-
ir síðan fjárfestinguna niður.
Skítahitun
Það er sérkennileg upplifun að
ganga um Feldheim, ekki síst í fylgd
hins überþýska Werner Frohwitter.
Með sitt yfir-
varaskegg og
heimsborgara-
kaskeiti leiddi
hann erlendu
gestina um hið
sjálfbæra þorp.
Ekki verður sagt
að þolinmæði sé
hans sterkasta
hlið, þar sem
við blaðamenn-
irnir stóðum í rokinu og reyndum
að ná niður tölum um megawött og
kílówött, framleiðslutölur og -þörf,
byrsti hann sig ef of oft var spurt
um eitthvað sem áður hafði komið
fram. Svo virtist sem upplýsingar
hans um endurnýtanlega orkugjafa
væru ekki endurnýtanlegar.
Frhowitter leiddi okkur þó í ljós
að íbúar Feldheim eru gæddir gam-
aldags samvinnuhugsun eins og hún
gerist best. Eftir að hafa keypt sér
eitt stykki vindmyllu og snarlækk-
að rafmagnsreikninginn sinn sett-
ust þeir yfir húshitunarmál. Hvaða
orkugjafi stóð þeim til boða sem
væri hagkvæmur og gerði þeim
kleift að láta af olíu- og gaskaupum?
Jú, í þorpinu eru svínabú þar sem
fjórir geltir sinna 6-700 gyltum svo
úr verður fjöldi grísa. Öll þessi svín
þurfa að skíta eins og önnur dýr og
þann skít þurfti að losa sig við með
ærnum tilkostnaði. Sú sniðuga hug-
mynd að nýta skítinn til húshitunar
kviknaði því.
Íbúar Feldheim settu því upp
litla niðurbrotstöð þar sem skítnum
er breytt í varma með gerlagróðri.
Hitinn er síðan leiddur um þorpið
og einnig í svínabúin þar sem svín-
unum er yljað svo þau geti framleitt
meira hráefni fyrir hitakerfið.
Dreifð framleiðsla
Raforkuframleiðsla Þjóðverja
hefur breyst mikið undanfarna ára-
tugi. Fyrir 20 árum voru orkufram-
leiðslustöðvarnar, þær einingar sem
framleiddu rafmagn, 1000 talsins.
Árið 2012 eru þær 2,7 milljónir.
Inni í þessari tölu er allt sem
framleiðir orku sem fer inn á netið
hjá Þjóðverjum, hvort sem um eina
sólarsellu eða heilt kjarnorkuver
er að ræða. Það segir sig sjálft að
slíkur fjöldi gerir allt utanumhald
erfitt.
WERNER
FROHWITTERT
Fiskikóngurinn • Sogavegi 3 • sími 587 7755
OPIÐ LAUGARDAGA 10-15.00
Humar 2.350 kr.kg
Glæný Stórlúða
2.990 kr.kg
Sigin Grásleppa
Frá Drangsnesi
Harðfiskurinn
frá Stykkishólmi
Þessi sjúklega góði
Sjálfbært þorp um vind og svínaskít
FRÉTTASKÝRING: Umhverfismál 2. grein af 4
Vistvæn orkuframleiðsla í Feldheim
Straumur Varmi
Viðarkurl
Notað á álagstímum
þegar lífgasið dugir
ekki til
Lagnakerfið
Íbúar, fyrirtæki, býli og
bæjarfélagið eiga lagna-
kerfið í sameiningu
Lífgasframleiðsla
Framleiðir 500 KW af
rafmagni og 533 KW af
hita. Svínamykja, blautur
maís og malað korn fer í
framleiðsluna
Neytendur, bændur
Þrjú svínabú
Rafgeymsla
(áætluð)
Umframorka verði geymd
og nýtt þegar þörf er á.
Neytendur, fyrirtæki og
sveitarfélag
Tvö fyrirtæki og skrifstofur
sveitarfélagsins
Vindmyllugarður
43 vindmyllur með fram-
leiðslugetu upp á 74,1 MW
hver. Íbúar Feldheim eiga
eina myllu.
Neytendur, íbúar
Alls 37 heimili með 145
íbúum
Kolbeinn
Óttarsson Proppé
kolbeinn@frettabladid.is
VINDRISI
Vindmyllurnar í
Feldheim eru engin
smásmíði. Öxullinn
er í 100 metra
hæð og spaðarnir
eru 35 metrar að
lengd. Don Kíkóti
hefði mátt hafa
sig allan við í
atlögum að
þessum risum.
MATTHIAS RUCSHER