Fréttablaðið - 18.05.2012, Blaðsíða 17

FÖSTUDAGUR 18. maí 2012 17
Í frumvarpi að lögum um fjöl-miðla sem nú liggur fyrir
þinginu er lagt til að útlend-
ingar utan EES megi ekki vera
ábyrgðarmenn fjölmiðla. Einnig
er reynt, með villandi vísunum
í erlend fordæmi, að rökstyðja
bann við birtingu skoðanakann-
ana á ákveðnum tíma fyrir kosn-
ingar. Þetta frumvarp má ekki
verða að lögum.
Í greinargerð með frum-
varpinu er eftirfarandi haldið
fram: „Ísland sker sig úr í hópi
nágrannaríkja sinna að því leyti
að hér á landi er ekki kveðið á
um í lögum að setja skuli nánari
reglur um umfjöllun fjölmiðla
um framboð í aðdraganda kosn-
inga.“ Út frá þessu er ráðist í það
verk að banna birtingu skoðana-
kannana daginn fyrir kosningar.
Það mætti því skilja það þannig
að slík bönn væru alþekkt í lönd-
unum í kringum okkur. Þetta er
í besta falli ömurlega villandi
málflutningur þótt sterkari orð
ættu vel við. Í bók eftir Christinu
Holtz-Bacha: „Opinion Polls and
the Media: Reflecting and Shap-
ing Public Opinion“, sem kom út
fyrir viku, kemur fram að eftir-
farandi ríki setja ekki skorður á
birtingu skoðanakannanna fyrir
kosningar: Danmörk, Noregur,
Svíþjóð, Finnland, Bretland,
Bandaríkin, Írland, Holland,
Þýskaland, Eistland og Lettland.
Hvað eru eiginlega „nágranna-
ríki“ Íslands, ef þessi lönd eru
það ekki? Málið er þetta: Með
banni við birtingu skoðanakann-
ana mun Ísland einmitt skera
sig úr í hópi nágrannaríkja
sinna.
Af sama villumeiði eru tilvitn-
anir í skýrslu ÖSE um Alþingis-
kosningarnar 2009. Í greinar-
gerð segir: „Enn fremur er með
greininni brugðist við athuga-
semdum til íslenskra yfirvalda
í skýrslu Öryggis- og samvinnu-
stofnunar Evrópu (ÖSE) um
framkvæmd kosninga til Alþing-
is árið 2009. Þar var m.a. varpað
fram þeirri spurningu hvort
ekki væri ástæða til að huga að
setningu reglna í tengslum við
fjölmiðlaumfjöllun í aðdraganda
kosninga hér á landi.“ Það er rétt
að ÖSE lagði til styrkingu reglna
um fjölmiðlaumfjöllun. ÖSE
lagði til ýmsa hluti (t.d. frjálsan
auglýsingatíma í sjónvarpi og að
kosningaauglýsingar yrðu sér-
staklega auðkenndar) en nefnir
skoðanakannanabann ekki. Hér
er ráðuneytið því að villa fyrir
um þinginu með því að vísa í
heimild og treysta því að þing-
menn nenni ekki að glugga í
hana sjálfir. Frumvarpið gerir
nefnilega ekkert af því sem
ÖSE leggur til, en leggur hins
vegar til tálmanir sem stofnunin
nefndi ekki stöku orði.
Það verður raunar ekki annað
séð en að þetta bann sem lagt
er til sé klárt stjórnarskrár-
brot. Við skulum rifja það upp að
stjórnarskráin heimilar skorður
á tjáningarfrelsi í einungis sex
tilfellum: í þágu allsherjarreglu
eða öryggis ríkisins, til verndar
heilsu eða siðgæði manna eða
vegna réttinda eða mannorðs
annarra. Er erfitt að sjá undir
hverja af þessum sex undantekn-
ingum bann við birtingu skoð-
anakannana ætti að falla undir.
Greinargerðin með frumvarp-
inu telur samt að frumvarpið
standist stjórnarskrá og nefnir
það „að í Bretlandi og Noregi er
bannað að birta í hljóðvarpi og
sjónvarpi auglýsingar frá stjórn-
málahreyfingum sem greitt er
fyrir birtingu á.“ Þó þetta kunni
að vera efnislega rétt, ólíkt
mörgu öðru í greinargerðinni,
geta allir dæmt um það hve sterk
rök það eru fyrir því að það megi
(og eigi) banna einhvern hlut, að
einhverjir allt aðrir hlutir séu
bannaðir í öðrum löndum.
Aðför að tjáningarfrelsi útlendinga
En þær skoðana- og upplýsinga-
tálmanir sem rökstuddar eru með
lygnum tilvísunum í erlend for-
dæmi eru ekki það eina ömurlega
í þessu vonda frumvarpi. Í óskilj-
anlegri illkvittni er þar lagt til að
í einni grein frumvarpsins verði
að finna orðin „Ábyrgðarmaður
fjölmiðlaveitu skal vera ríkis-
borgari í EES-ríki.“ Það er utan
nokkurs skilnings hvernig það
geti verið réttlætanlegt að veit-
ast að atvinnu- og tjáningarfrelsi
þeirra útlendinga frá löndum utan
EES sem hér dvelja löglega. Það á
að banna þeim að reka og ábyrgj-
ast (jafnvel eigin) fjölmiðla. Af
hverju mega Bandaríkjamenn eða
Taílendingar ekki ritstýra blaði
öðruvísi en að einhver Íslending-
ur þurfi að ábyrgjast það, eins og
um einhvern æfingarakstur væri
að ræða? Þetta er aðför að stjórn-
arskrá, alþjóðlegum sáttmálum
og heilbrigðri skynsemi. Menn
verða að stoppa þennan ófögnuð.
Og síðan þarf ráðherra að útskýra
hvað fyrir henni vakti að leggja
nokkuð slíkt til.
Pawel Bartoszek
stærðfræðingur
Í DAG
Útgerðarfyrirtæki landsins auglýsa nú grimmt gegn fyr-
irhuguðum breytingum á fiskveiði-
stjórnunarkerfi því sem hér hefur
verið notast við um áratuga skeið
og menn hafa verið sammála um
að væri meingallað. Þessar aug-
lýsingar verða til þess að ég, og
margir fleiri, slökkva á sjónvarp-
inu strax eftir fréttir því maður
nennir ekki að láta segja við sig
hvaða bull sem er.
Við höfum öll heyrt síendurtekn-
ar fréttir af því hvernig útgerð-
arfyrirtæki hreinlega krefjast
þess að menn séu með þeim í liði,
taki með þeim þátt í margs konar
svindli, framhjáviktun og tegunda-
blekkingum. Ef menn eru að basla
við samvisku er þeim einfald-
lega hótað atvinnumissi. Fyrir-
tæki hefur í hótunum við yfirvöld
sem hyggjast skoða hvort það hafi
brotið lög og hótar jafnframt að
hefna sín á íbúum heils sveitar-
félags. Þetta er það umhverfi sem
við eigum að venjast þegar rætt er
um stórútgerðir og er nema von að
venjulegu fólki blöskri yfirgang-
urinn.
Sú ríkisstjórn sem nú situr
fékk umboð frá þjóðinni til að
gera breytingar á kerfinu við síð-
ustu kosningar. Það umboð fékk
hún meðal annars vegna lang-
varandi óánægju íbúa víðsvegar
um landið með það hvernig farið
hefur verið með þessa auðlind,
sem samkvæmt stjórnarskrá er
sameign þjóðarinnar. Það er ekk-
ert launungarmál að gríðarlegir
fjármunir hafa verið teknir út úr
greininni og notaðir í allskyns
brask. Það hafa handhafar veiði-
heimildanna getað gert vegna
þess að lögin hafa heimilað þeim
það. Þeir veðsettu veiðiheimild-
ir og keyptu hlutabréf í bönkum
og öðrum fyrirtækjum. Stund-
um þurfti ekki einu sinn veð til,
menn gátu bara „stímað“ út með
25 milljarða út á sitt góða nafn
eingöngu. Eftir sitja stórskuldug
fyrirtækin sem mörg hver eru
varla rekstrarhæf og skuldirnar
deilast á þjóðina. Auðvitað er hún
ekki sátt.
Á fundum víðsvegar um land-
ið hefur komið fram að útgerðar-
menn telja að ef þeir eigi að greiða
gjöld til samfélagsins af arðinum
sem fyrirtækin þeirra skapa muni
þeir ekki geta greitt niður skuldir
sem tilkomnar eru vegna kvóta-
kaupa. Sú staðhæfing stenst ekki
því gefið hefur verið út að fyrir-
tæki sem eru illa stödd vegna
kvótakaupa geti fengið afslátt af
veiðigjaldinu ef þau sýna fram á
það að þau noti arðinn til að greiða
niður kvótaskuldir. Lesist – opni
bókhaldið.
Útgerðarmenn reyna líka að fá
samúð okkar vegna þess að laun
sjómanna muni lækka við þessa
breytingu. Það stenst ekki heldur
þar sem veiðigjaldið skal reiknast
af arðinum sem myndast eftir að
allur fastur kostnaður fyrirtækj-
anna hefur verið greiddur, þar
með talin laun.
Nú eftir stendur sú staðhæfing
þeirra að mun minni fiskur muni
berast á land. Hvernig menn fá það
út er óskiljanlegt, nema ef menn
halda að fiskurinn verði svo miður
sín að hann leggi á flótta. Það mun
verða jafnmikið eða meira fram-
boð af fiski, það er bara ekki víst
að sægreifarnir sitji einir að því að
veiða hann og hafa af honum þær
tekjur sem hann gefur. Núverandi
handhafar veiðiheimilda munu
áfram geta veitt fisk, þeim bjóð-
ast nýtingarleyfi til 20 ára. Það
þykir flestum nægileg trygging
fyrir fjárfestingum. En framsali
og braski verða settar aðeins meiri
skorður en áður.
Við, venjulega fólkið sem ekki
erum í útgerð, köllum eftir því að
útgerðarmenn sýni fram á það að
þeim sé treystandi fyrir þessari
auðlind sem við eigum öll saman
en þeir hafa fengið að nýta. Það
gera þeir með því að sýna sam-
félagslega ábyrgð og ræða málin,
en ekki með því að hafa í hótun-
um eða hrópa upp staðhæfing-
ar sem aðeins þola eitt ákveðið
sjónarhorn.
Verður þá enginn
fiskur veiddur meir?
Sjávarútvegsmál
Jóna
Benediktsdóttir
bæjarfulltrúi á Ísafirði
Heima í Neskaupstað er eitt af þeim glæsilegu félagsheimil-
um sem landið státar af. Í því fór
ég á mína fyrstu bíósýn-
ingu, steig í fyrsta sinn á
svið, sá mitt fyrsta leik-
rit, upplifði mína fyrstu
tónleika, vann í bingói
Þróttar, fór í minn fyrsta
skemmtistaðasleik og
svo mætti lengi telja. Ég
á þaðan margar góðar
minningar og eru verð-
mæti félagsheimila ekki
metin til fjár.
Ég hef búið í Reykja-
vík síðan 2005 og síðan
þá sótt ófáar skemmt-
anir á Nasa. Skemmtan-
ir af öllum stærðum og
gerðum. Húsið er sérlega
hlýlegt, einhvern veginn
í réttri stærð og stemningin sem
þar myndast slær öllum skemmti-
stöðum borgarinnar við. Í einhverj-
um tilfellum kemst þetta nálægt
því að vera sveitaball í borg. Þetta
er félagsheimili Reykvíkinga. Hús
sem marga dreymir um að fá að
stíga á stokk í. Hús sem marg-
ir hafa stigið á stokk í, stoltir og
skemmt sér og ekki síður öðrum.
Þegar ég heyrði fyrst af áform-
um þess að rífa ætti húsið hristi ég
hausinn og hugsaði með mér, þetta
gerist aldrei. Fólk myndi aldrei
vilja rífa Nasa. Ekki frekar en
að virkja Gullfoss, byggja blokk í
Ásbyrgi, losa skolp í Þingvallavatn
eða selja Höfða útrásarvíkingum.
Ef eitthvað af þessu myndi gerast
myndi trú mín á mann-
kyninu minnka.
En hvað er svo að ger-
ast? Allt útlit er fyrir
að Nasa verði rifið og
skarð höggvið í bæj-
armynd og menningu
Reykjavíkur. Skarð
sem skilur eftir sig ör,
svekkelsi og vonbrigði.
Gjörningur sem fær
fólk til að hugsa, þetta
er svo rangt!
Er í alvöru ekkert
hægt að gera? Er þetta
óhjákvæmilegt skref
ósanngirnis, auðmangs
og viðbjóðs? Þetta er
mál sem snýst ekki um
trefla, latte eða Eurovision-partí.
Þetta snertir okkur öll.
Til hvers er borgarstjórn, húsa-
friðunarnefnd og réttlætiskennd
almennings? M.a. til þess að harm-
leikur eins og brotthvarf Nasa
verði ekki raunin, ekki satt?
Plís ekki láta rífa Nasa!
Þegar ég missi trúna
á mannkyninu
Skipulagsmál
Daníel Geir
Moritz
fyndnasti maður Íslands
Ráðherrar
geta ekki
beitt handafli
gegn ákvörð-
unum sem
teknar eru af
stjórnenduAt
STYRKUR TIL
MEISTARANÁMS Í
FJÁRMÁLUM VIÐ
VIÐSKIPTADEILD HR
www.hr.is
Auglýst er eftir umsóknum um styrk
til meistaranáms í fjármálum við viðskiptadeild HR
Veittur verður styrkur fyrir skólagjöldum á námstíma styrkþega.
IFS, samstarfsaðili viðskiptadeildar, veitir styrkinn.
Styrkurinn verður veittur nemanda sem stundar fullt nám til
MSc gráðu í fjárfestingarstjórnun eða fjármálum fyrirtækja.
Umsóknarfrestur er til 31. maí 2012 og verður tilkynnt um styrkinn tveimur vikum síðar.
Umsókn skal fylgja ferilskrá, afrit af prófskírteinum, stutt lýsing á markmiðum með námi og
hugmynd að efni í lokaritgerð til MSc-prófs. Umsóknir skal senda Jóhönnu Björk Briem,
verkefnasstjóra meistaranáms í fjármálum, johannab@ru.is
Nánar um meistaranám í fjármálum við viðskiptadeild HR: http://www.ru.is/vd/framhaldsnam/
Viðskiptadeild Háskólans í Reykjavík býður upp á alþjóðlegt viðskiptanám í hæsta gæðaflokki, meðal
annars með samstarfi við marga af öflugustu viðskiptaháskólum í heimi. Nýlega fékk viðskiptadeild tvær
virtar alþjóðlegar vottanir á námi deildarinnar. Fyrir utan meistaranám í fjármálum býður deildin nám á
meistarastigi í alþjóðaviðskiptum, endurskoðun og reikningshaldi, og stjórnun og eflingu mannauðs. Um
650 nemendur stunda nám við deildina. Þar starfa um 30 fastir kennarar, auk nokkurra tuga stundakennara
úr íslensku atvinnulífi og gestakennara frá fremstu viðskiptaháskólum beggja vegna Atlantshafsins. Árið
2011 birtu fastir kennarar deildarinnar 24 greinar í virtum alþjóðlegum tímaritum.
Lög lygum líkust
Með banni við birtingu skoðanakannana
mun Ísland einmitt skera sig úr í hópi
nágrannaríkja sinna.
Það er utan nokkurs skilnings hvernig
það geti verið réttlætanlegt að veitast að
atvinnu- og tjáningarfrelsi þeirra útlend-
inga frá löndum utan EES sem hér dvelja löglega.