Fréttablaðið - 18.05.2012, Blaðsíða 12

18. maí 2012 FÖSTUDAGUR12
Kemur til greina að Lífeyrissjóð-
irnir felli niður innheimtanlegar
kröfur?
„Nei, það kemur ekki til greina.
Á Íslandi erum við með skyldu-
tryggingarkerfi þar sem öllum er
gert skylt að borga í lífeyrissjóð að
lágmarki 4% af laununum sínum og
launagreiðandi borgar að lágmarki
8%. Þar af leiðandi er um að ræða
eignir þessara sjóðfélaga sem eru
að borga inn í sjóðinn og lífeyris-
sjóðirnir hafa engar heimildir til
að fara með þessa fjármuni eins
og þeim dettur í hug. Þeir hafa það
skilgreinda hlutverk að borga út líf-
eyri.
Þetta er tryggingakerfi, þannig
að þótt til séu ýmis góð og verðug
verkefni þá er hlutverk lífeyris-
sjóðanna að ávaxta fé sjóðfélag-
anna með það að markmiði að geta
staðið undir greiðslu lífeyris.
Við erum ekkert að gera lítið úr
vanda þjóðfélagsþegnanna í dag,
það eru margir sem eiga verulega
bágt og það þarf að finna lausnir,
en til þess verður að nota sameig-
inlega fjármuni samfélagsins, sem
eru skatttekjur eða annað slíkt, en
ekki það fé sem er búið að setja í
ákveðinn pott og er ætlað fyrir líf-
eyrisþega.
Það er verulega mikilvæg trygg-
ing fyrir okkur sem þjóðfélags-
þegna að hafa kerfið uppbyggt
með þessum hætti, af því að við
vitum aldrei hvernig stjórnvöld
eru, hvernig árar í þjóðfélaginu,
eða hver er við völd hverju sinni.
Það skiptir því miklu máli að þessi
eign sem um ræðir sé varin.“
Eignaskattur mismunar
Hver er ykkar afstaða gagnvart
skattlagningu á lífeyrissjóðina?
„Þingið samþykkti fyrirfram-
greiddan skatt sem átti að nýtast
í sérstaka vaxtaniðurgreiðslu. Þá
var lagður eignaskattur á lífeyris-
sjóðina, en hann kemur eingöngu
niður á almennu lífeyrissjóðun-
um, ekki þeim opinberu, sem eru
með tryggingu frá ríki og sveitar-
félögum.
Þá koma þeir sem hafa verið að
borga í séreign og nýtt sér full-
ar heimildir þar, sem er yfirleitt
hátekjufólk í þjóðfélaginu, betur
út úr skattinum heldur en þeir sem
aðeins greiða í samtryggingu.
Mér finnst eins og þeir sem eru
miðjumenn og telja sig vera félags-
hyggjufólk átti sig ekki á því að
eignaskattur með þessum hætti
kemur einmitt verst niður á þeim
sem minna hafa á milli handanna.“
En hvað með hugmyndir um
nýjan skatt til að mæta kostnaði
við niðurfellingu?
„Ég hef ekki heyrt um frekari
hugmyndir um skattlagningu og
ég hef fyrst og fremst séð hana á
forsíðu Fréttablaðsins. Sem betur
fer fannst mér eins og Steingrím-
ur J. Sigfússon tæki ekki mjög vel í
hugmyndina og ég er ekki viss um
að hún sé efst í hans huga. Enda er
líka skattlagningin mjög skamm-
sýn, vegna þess að það má ekki
gleyma því að það var mikil fyrir-
hyggja þegar byrjað var að leggja
fyrir og safna í sjóð.
Með því að skattleggja lífeyris-
sjóðina beint er verið að nýta skatt-
stofna framtíðarinnar. Í raun er
verið að ýta byrðinni á unga fólkið
og komandi kynslóðir.“
Færri standa undir fleirum
Gæti slíkt haft áhrif á skuldbinding-
ar sjóðanna?
„Við vitum að samsetning þjóð-
félagsins er að breytast verulega.
Núna eru 5,5 stöðugildi að vinna
fyrir hvern lífeyrisþega, árið 2050
er áætlað að þau verði 2,5. Það er
fráleit hugmynd að fara inn á skatt-
stofna þessa fólks, enda ljóst að
byrði komandi kynslóða verður mun
meiri en nú er.
Lífeyrissjóðirnir gegna mikil-
vægu hlutverki sem sjá má með
því að skoða hlutdeild þeirra í elli-
lífeyri. Árið 2001 komu 64 prósent
af útgreiddum ellilífeyri úr lífeyris-
sjóðunum, en sú tala var komin upp
í 79 prósent árið 2010. Lífeyrissjóð-
irnir greiða því um 80 prósent af
öllum ellilífeyri í landinu.“
Tengist ekki útrásinni
Nú spyrja margir sig hvers vegna líf-
eyrissjóðirnir, sem tóku þátt í útrás-
inni, geta ekki komið að niðurfell-
ingunni?
„Það er allt annar handleggur
að afskrifa eignir, gefa eftir eignir
eða að taka rangar eða slæmar fjár-
festingarákvarðanir. Það er tvennt
ólíkt. Lífeyrissjóðirnir eru fjár-
festar og sem betur fer gerðu þeir
margt vel, þess vegna eru þeir enn
sterkir. Það liggur alveg ljóst fyrir
að íslenskt þjóðfélag væri miklu
verr statt í dag ef lífeyrissjóðirnir
væru ekki öflugir.
Ef horft er á það sem er að ger-
ast víða í Evrópu í dag þá er verið
að skerða lífeyrisgreiðslur. Þar sem
einkum eru gegnumstreymiskerfi
þá hafa greiðslur til framfærslu líf-
eyrisþeganna verulega verið skert-
ar. Í Grikklandi hefur orðið 40 pró-
senta skerðing á lífeyrisgreiðslum.
Hér á landi hafa lífeyrisgreiðslur
hins vegar hækkað umfram kaup-
mátt undanfarið og það þrátt fyrir
kreppu. Lífeyrissjóðirnir hafa greitt
út verðtryggðan lífeyri en vissulega
hefur þessi hópur fólks almennt
ekki mikið á milli handanna, það er
af og frá.“
Höftin auka áhættu
Hafa lífeyrissjóðirnir
næga fjárfestingarmögu-
leika innan kerfis gjald-
eyrishafta?
„Áhættan fyrir sjóð-
félaga og landsmenn
sem fylgir því að vera
með allt innan íslensks
efnahagskerfis er aug-
ljós. Það er gífurleg
áhættudreifing í því að
fara með fjárfestinguna
út fyrir landið. Hlutfall
erlendra fjárfestinga
lífeyrissjóðanna hefur
minnkað mjög. Var 31,9
prósent árið 2009 en
aðeins 22,4 prósent í árs-
lok 2011.
Í erlendri fjárfestingu
felst veruleg áhættu-
dreifing og eitt af því sem komið
er inn á í úttektarskýrslu á lífeyr-
issjóðanna. Skýrsluhöfundar taka
fram að nauðsynlegt sé fyrir sjóð-
ina að fara með stærri hluta af
sínum fjárfestingum út fyrir land-
steinana, því það sé allt of áhættu-
samt að vera með svo stóran hluta
þeirra hér innanlands. Það má ekki
gleyma því að við búum í neyslu-
þjóðfélagi og hér er innflutningur
þannig að við erum í rauninni háð
umheiminum.“
Talandi um skýrsluna, þar var
lagt til að skoða hvort kjósa ætti
einn til tvo stjórnarmenn sjóðanna
beinni kosningu, hefur það verið
skoðað?
„Landssamtökin hafa ekki komið
að þessu, en hins vegar tel ég víst að
lífeyrissjóðirnir og bakland þeirra
muni skoða þetta atriði ef þeir hafa
ekki þegar gert það. Um þetta eru
skiptar skoðanir en ég tel mjög
æskilegt að aðilar fari í gegnum
þessa umræðu, hvort sem hún leiði
til breytinga eða ekki.“
Ekki félagsleg verkefni
Hver er raunveruleg
aðkoma Lífeyrissjóð-
anna að endurreisn
íslensks efnahags og á
hún að vera einhver?
„Að sjálfsögðu. Lífeyr-
issjóðirnir eiga að koma
að verðugum verkefnum
í þjóðfélaginu og eiga að
hjálpa til við koma hjól-
um efnahagslífsins í
gang, ég held að það sé
engin spurning. Lífeyris-
sjóðirnir hafa komið að
stofnun Framtakssjóðs
Íslands sem hefur skilað
góðri ávöxtun og komið
fyrirtækjum á legg sem
voru illa stödd.
Þá hafa sjóðirnir verið að skoða
hvort þeir geti komið að verkefn-
um eins og Hverahlíðarvirkjun
og öðrum fjárfestingum. Svo vita
allir af lífeyrissjóðunum ef þeir
eru með góð og arðbær verkefni, en
þetta snýst náttúrulega alltaf fyrst
og fremst um ávöxtun og áhættu.
Sjóðstjórnirnar verða að meta fjár-
festingar út frá hagsmunum lífeyr-
isþeganna.“
Þannig að hagsmunir þeirra eru
alltaf hafðir að leiðarljósi?
„Að sjálfsögðu er alltaf haft að
leiðarljósi að fjárfestingar sem
lífeyrissjóðirnir taka þátt í skili
ásættanlegum arði með hagsmuni
sjóðfélaganna í fyrirrúmi. Lífeyris-
sjóðirnir hafa ekki heimildir til að
gefa eftir fjármuni, þeir geta ekki
komið að félagslegum verkefnum
með beinum hætti nema slíkt sé
einnig raunhæf fjárfesting. Þótt
lífeyrissjóðirnir leitist við að vera
samfélagslega ábyrgir fjárfestar þá
er ljóst að þeim ber fyrst og fremst
að fjárfesta á viðskiptalegum for-
sendum.“
Föstudagsviðtaliðföstuda
gur Þórey S. Þórðardóttir, framkvæmdastjóri Landssambands lífeyrissjóða
Lífeyrissjóð-
irnir greiða
því um 80%
af öllum
ellilífeyri í
landinu.
Bæjarlind 6, Kópavogi, sími 517 6067. Opið mán. - fös. 10 -18, laug. 11-16.
Glæsilegt í baðherbergið
2.990,-
4.990,-
2.190,-
2.990,-
1.590,-
1.590,-1.390,-
1.390,-
2.590,-
Sjóðirnir gefa ekki peningana
Lífeyrissjóðirnir segjast ekki mega fella niður innheimtanlegar kröfur. Þórey S. Þórðardóttir, framkvæmdastjóri Landssam-
bands lífeyrissjóða, segir Kolbeini Óttarssyni Proppé að sjóðirnir sjái um eign framtíðarsjóðfélaga sem verði að vernda.
FRAMKVÆMDASTJÓRINN Þórey S. Þórðardóttir tók við sem framkvæmdastjóri Landssamtaka lífeyrissjóðanna á síðasta ári. Hún segir að íslenskt samfélag stæði mun verr ef
lílfeyrissjóðirnir væru ekki jafn sterkir og raun ber vitni. FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
Sú hugmynd að breyta úr sjóðsöfnun og í gegnumstreymi hefur heyrst á
Alþingi og jafnvel innan ríkisstjórnarinnar. Hvað finnst ykkur um það?
„Að mínu viti tala þeir sem hafa þessar hugmyndir af mikilli vanþekkingu
um kerfið, því sjóðsöfnunin er einmitt styrkur íslenska lífeyrissjóðakerfisins
og því stendur það einna fremst í alþjóðlegum samanburði. OECD mælir
með sjóðsöfnunarkerfi og hvetur til þess að þessa fyrirkomulags. Þeir hafa
bent á og talið brýnt að þeir sem eru með gegnumstreymiskerfi þurfi að
auka sjóðsöfnun.”
Gegnumstreymi skelfileg hugmynd