Fréttablaðið - 13.11.2012, Blaðsíða 13

ÞRIÐJUDAGUR 13. nóvember 2012
Þegar ég gerði Alþingi grein fyrir þriggja ára fjárfestingar-
áætlun ríkisstjórnarinnar síðast-
liðið vor fullyrti ég að hún væri
bæði mjög varfærin og skynsam-
leg og hefði einnig þann tilgang
að bæta stöðu ríkissjóðs. Auk þess
myndi hún stuðla að verulegri
atvinnuuppbyggingu og auknum
hagvexti og draga úr atvinnu-
leysinu. Orðrétt: „Ég tel að nú sé
rétti tíminn fyrir metnaðarfulla
og djarfa sóknaráætlun eins og
hér er til umræðu. Við erum ein-
faldlega komin á ákveðinn vendi-
punkt. Hagvöxtur er að glæðast og
atvinnuleysi minnkar. Nú sjáum
við fyrir að við getum endurheimt
fjármuni sem lagðir voru í bank-
ana og ekki síður sanngjarnt gjald
af fiskveiðiauðlindinni sem nú er
í augsýn.“
Forystumenn stjórnarandstöð-
unnar höfðu allt á hornum sér
þótt þeir viðurkenndu að í áætlun-
inni væri margt ágætra verkefna
og framkvæmda. Bjarni Bene-
diktsson, formaður Sjálfstæðis-
flokksins, sagði meðal annars:
„[Ég] gagnrýni að ekki sé tekið á
almennu rekstrarumhverfi fyrir-
tækjanna í landinu og að fjár-
mögnunin sé reist á jafnveikum
stoðum og ég hef hér farið yfir.“
Við sama tækifæri sagði Sig-
mundur Davíð Gunnlaugsson, for-
maður Framsóknarflokksins, að
verið væri að útdeila peningum
sem ekki væru til staðar. „Á
Íslandi eru aðstæður allar eða
flestar hinar bestu fyrir nýja
fjárfestingu nema ríkisstjórnin
sem stöðugt innleiðir nýjar reglur
sem halda aftur af fjárfestingu og
koma í veg fyrir verðmætasköpun
en eyðir þess í stað peningum sem
ekki eru til.“
Nú er ljóst að á fjárlögum verða
tryggðir liðlega sex milljarðar
króna til framkvæmda og verk-
efna innan fjárfestingaráætlun-
arinnar og var það kynnt sérstak-
lega á blaðamannafundi í síðustu
viku. Áður var búið að tryggja
4,2 milljarða króna með sérstöku
veiðigjaldi. Samtals verður því
10,3 milljörðum króna varið á
næsta ári til fjárfestinga sam-
kvæmt áætluninni í heild. Svart-
sýnistal stjórnarandstæðinga var
því ekki á rökum reist. En þeim
reynist erfitt að horfast í augu við
staðreyndir og segja nú: Jú, gott og
vel, en þetta er ekki nóg!
Eru það ofurskattar?
Hér er erfitt að átta sig á þanka-
ganginum. Stjórnarandstæðingar
krefjast lægri skatta og afnáms
sérstaka veiðigjaldsins og að með
þeim hætti verði „tekið á almennu
rekstrarumhverfi fyrirtækjanna
í landinu“. Samtímis biðja þeir
ríkis valdið sífellt um meiri fjár-
festingar til að örva atvinnulíf og
hagvöxt eins og ég hef áður bent á.
Ég tel að það standi upp á þá sem
svona tala að sýna fram á það að
íslensk fyrirtæki í sjávarútvegi,
sem og í öðrum greinum, geti
ekki greitt svipuð opinber gjöld
og tíðkast í öðrum löndum. Veiði-
gjaldið sérstaka er t.d. innan við
fimmtungur af framlegð útgerð-
arinnar á þessu ári. Einnig má
benda á að samkvæmt gögnum
OECD er hlutfallsleg skattlagning
hagnaðar fyrirtækja ekki sérlega
íþyngjandi í samanburði við önnur
lönd. Ísland var í 25. sæti á síðast-
liðnu ári yfir skattlagningu hagn-
aðar fyrirtækja. Norðurlöndin öll
voru þar ofar okkur á listanum auk
Bandaríkjanna, Frakklands, Bret-
lands, Hollands og fjölda annarra
landa sem við berum okkur saman
við.
Hitt er hins vegar ekki síður
mikilvægt hvaða stefna er tekin
með fjárfestingaráætlun ríkis-
stjórnarinnar til næstu þriggja
ára. Að slepptum fjárfestingum í
samgöngumannvirkjum og bygg-
ingu nýs fangelsis, húss íslenskra
fræða og annarra bygginga er auk-
inn stuðningur við rannsóknir og
tækniþróun, grænt hagkerfi, skap-
andi greinar og ferðaþjónustu. Ég
nefni 500 milljóna króna framlag
í sérstakan grænan fjárfestingar-
sjóð. Ég nefni 470 milljóna króna
aukið framlag í Kvikmyndasjóð.
Ég nefni 250 milljóna króna fram-
lag í verkefnasjóð skapandi greina.
Ég nefni 500 milljóna króna aukið
framlag til uppbyggingar ferða-
mannastaða og 250 milljóna króna
framlag til friðlýstra svæða og
uppbyggingar og verndunar slíkra
staða. Allt eru þetta liðir í nýrri
sókn eftir efnahagshrunið.
Leggjum atvinnulífinu lið
Fjárfestingaráætlunin styður við
efnahagsbatann. Hún grundvall-
ast á gjaldtöku af einni helstu
auðlind landsmanna og arði af
því fjármagni sem ríkið neyddist
til að leggja fram til að endur-
reisa bankana. Hún getur fjölgað
störfum verulega. Síðast en ekki
síst má líta til þess að nái fjárfest-
ingaráætlunin fram að ganga má
gera ráð fyrir að hún skili umtals-
verðum tekjum aftur í ríkissjóð
eða sem nemur allt að þriðjungi
þeirrar upphæðar sem upphaflega
var lögð í hana.
Fjárfestingaráætlunin styður við efna-
hagsbatann. Hún grundvallast á gjald-
töku af einni helstu auðlind landsmanna
og arði af því fjármagni sem ríkið neyddist til að
leggja fram til að endurreisa bankana.
Umfjöllun um streitu og van-líðan hefur verið mjög mikil
frá því við hlustuðum á ávarp
Geirs H. Haarde, fyrrum for-
sætisráðherra, þar sem hann bað
guð að blessa Ísland. Ég verð að
viðurkenna að á þeim tíma þegar
ég horfði á hann ljúka máli sínu
með þessum orðum þá fann ég
fyrir einhverri undarlegri til-
finningu sem er erfitt að lýsa en
var sennilega sambland af ótta,
óvissu og öryggisleysi. En ég
fann jafnframt að ég fylltist ein-
hverjum eldmóði og þjóðernis-
kennd. Þetta voru undarlegir
tímar og flestir muna eflaust
eftir því hvar þeir voru staddir
á þeim tíma sem Geir talaði til
þjóðarinnar svona svipað og
þegar árásirnar voru gerðar á
New York forðum.
Allar götur síðan hefur verið
tilfinnanlega meira ójafnvægi í
samfélaginu, reiði og heift jafn-
vel. Mikil umræða hefur verið
um samfélagslega ábyrgð og
hafa leikreglurnar verið skrif-
aðar eilítið upp á nýtt. Almenn-
ingur lætur til sín taka meira
en áður og öðruvísi. Samfélags-
miðlar og blogg hafa dafnað og
má vissulega segja að við lifum
á breyttum tímum hvað varðar
tjáningu einstaklinga og opin-
bera umræðu.
Þessu fylgja ýmis vandamál
sem tengja má við heilsu og líðan
fólks, en við læknar, sem störfum
daglega í samskiptum við fólk
í öllum þjóðfélagshópum, þvert
á menntunarstig og tekjumögu-
leika, sjáum líka breytingu. Við
höfum heyrt af því að tíðni sjálfs-
vígstilrauna hafi aukist, álag á
heilsugæslustöðvar og sjúkra-
hús hefur verið mikið. Á sama
tíma og dregin hafa verið saman
seglin vegna niðurskurðar hefur
vanlíðan líklega aukist. Þá hefur
verið fjallað um flótta lækna og
annars heilbrigðisstarfsfólks til
annarra landa. Við höfum eflaust
glatað einhverju af okkar hæfi-
leikaríka fólki í öðrum greinum
sömu leið sem hefur áhrif á sam-
keppnishæfni landsins til lengri
tíma litið.
Ísland er vonandi að ná sér upp
úr þeirri kreppu sem við lentum
í árið 2008, margir segjast sjá
þess merki, enn aðrir telja okkur
trú um að svo sé ekki. Hverju á
almenningur að trúa? Enn erum
við að kljást við umræðu vegna
lána, erlendra sem verðtryggðra
og afleiðingar hrunsins, óvissu-
ástand ríkir um veigamikla þætti
í samfélagi okkar eins og rekstur
velferðarkerfisins, öryggi sjúk-
linga virðist ógnað í öðrum
hverjum fréttatíma núorðið og
sökum plássleysis á sjúkrahúsi
allra landsmanna liggja sjúk-
lingar á göngunum. Slökkviliðs-
stjórinn á höfuðborgarsvæðinu
hefur meira að segja hótað að
loka Landspítalanum verði ekki
gerð bragarbót á. Þannig mætti
reyndar lengi telja, er þá nokkuð
skrítið að fólk finni fyrir óöryggi
og vanlíðan?
Þegar öllu er á botninn hvolft
er niðurstaðan sú að við höfum
lifað við mikla óvissu undan-
farin ár, umtalsvert atvinnuleysi
og litla fjárfestingu hvert sem
litið er, nær stöðuga neikvæða
umræðu og bölsýni. Það er þessi
óvissa sem hefur verulega nei-
kvæð áhrif á okkur og veldur
mikilli streitu. Það má færa rök
fyrir því að slíkt ástand ýti undir
sjúkdóma og hrörnun og ég vil
halda því fram að það stytti líf
einstaklinga að vera undir slíku
álagi til lengri tíma. Því mætti
segja að við höfum hugsanlega
týnt einhverjum hluta ævi okkar
vegna þessa.
Við verðum að einbeita okkur
að því að draga fram hinar
jákvæðu hliðar lífsins og njóta
þess, finna kraft til að fram-
kvæma og horfa fram á veginn,
á sama tíma og við stöndum enn
sumpart upp í mitti í miðri á við
að endurreisa Ísland.
Að týna árum ævi sinnar
Teitur
Guðmundsson
læknir
HEILSA
ALÞJÓÐLEGI
SYKURSÝKIS
-
Komdu í mælingu
DAGURINN!
Lionsklúbburinn
Fjörgyn stendur fyrir
blóðsykursmælingu í
Krónunni Bíldshöfða
Gríptu tækifærið
og láttu athuga þitt
blóðsykurhlutfall með
einfaldri mælingu,
um leið og þú verslar
í Krónunni.
14.nóvember
frá kl. 13-20
á morgun
þér að kostnaðar
lausu!
Vítamínsprauta fyrir atvinnulífið
Við verðum að einbeita okkur að því að
draga fram hinar jákvæðu hliðar lífsins
og njóta þess, finna kraft til að fram-
kvæma og horfa fram á veginn, á sama tíma og við
stöndum enn sumpart upp í mitti í miðri á við að
endurreisa Ísland.
Fjármál
Jóhanna
Sigurðardóttir
forsætisráðherra