Fréttablaðið - 22.12.2012, Side 92

22. desember 2012 LAUGARDAGUR| HELGIN | 68
gjofsemgefur.is
9O7 2OO3
Ingstad áleit að minjar á svæð-inu bentu til að þar hefðu nor-rænir menn dvalið til forna – þar væri komið „Vínland hið góða“ – og fékk því Íslend-ingana til samstarfs en um
þetta voru þó skiptar skoðanir og
vísbendingar óljósar. Íslending-
arnir voru mánuð í leiðangrinum
sem var að mörgu leyti erfiður og
aðstæður sérkennilegar. Kristján
hélt dagbók allan tímann en hún
hefur aldrei birst enda þótti Krist-
jáni efnið viðkvæmt og hæfilegt
að bíða í 50 ár – til ársins 2012.
Bókin er prýdd fjölda ljósmynda
úr ferðinni og eins er að finna
kort, úrklippur og annað mynd-
efni sem henni tengist. Þórarinn
Eldjárn skrifar inngangsorð og
Adolf Friðriksson fornleifafræð-
ingur skýrir fræðilegt samhengi
og rekur að nokkru sögu Vín-
landsleitar í eftirmála.
Hér má lesa tvær dagbókar-
færslur Kristjáns úr ferðinni.
22. júlí. Sunnudagur. Veður
gott, blés vestlægur vindur hlýr
sem kvað vera besta áttin hér.
Vinnuveður hefur því verið gott,
en flugur ekki verið á kreiki.
Við byrjuðum seint að vinna, kl.
10.30, og unnum til kl. 4. Sama
sagan og fyrr að ekkert merkilegt
kom fram. Eftir að við hættum að
vinna fórum við að skrifa heim
til kvenna okkar, því að frú Ing-
stad fer á morgun og hún á að taka
með sér póst. Skrifaði langt bréf
heim, kannske svolítið glanna-
legt að því leyti að ég lét fjúka
með vísur tvær sem ég hef gert
í hálfkæringi um allt ástand hér.
Matur góður um kvöldið, kinda-
kjöt í káli, og fórum við vel saddir
heim. Annars er viðurgerningur
hér lélegur, svo að til hálfgerðr-
ar skammar er. Kom Ingstad og
spjallaði huggulega við okkur um
kvöldið.
31. júlí. Veður hið sama og
verið hefur, heitt mjög og flug-
ur mjög nærgöngular fram að
hádegi, en eftir það varð víst
of heitt fyrir þær og gerðu þær
okkur lítið mein eftir það. Ég
vann í allan dag með Blake í
Decker‘s Nest, sem við erum
nú farnir að venja okkur við að
kalla smiðju, því að ekki er annað
sýnna eftir allt saman en að það
sé réttnefni. Við tókum meðal
annars ofan af allri brekkunni
niður að því sem lækur gengur
hæst, sem sjá mátti á mölinni er
þar gerði vart við sig. Í brekkunni
voru kolaleifar og gjall alveg eins
og inni í tóftinni miðri og yfirleitt
var ekki nema þökuþykkt niður
að óhreyfðu (gulu mölinni). Einn-
ig fannst mikið af eða nokkuð
af rauðakögglum óbrenndum og
var þetta svona strjálingur niður
eftir brekkunni, mest fram undan
miðri smiðjunni, en greinilega
minnst fram undan stóra steinin-
um. Tekinn var upp hnaus norð-
an smiðjunar niðri undir læk og
gaf hann ekkert. Það má segja að
merkjanleg sé viss þrískipting:
Innst kol á gólfi og teygja sig upp
eftir börmum holunnar, einkan-
lega fyrir innan gólfsteininn, um
hann og framan við og fram á
brekkubrún gjall, en í brekkunni
rauði. Auðvitað er þetta skema-
tískt, en í stórum dráttum er það
svo. Að loknu þessu verki fór ég
að taka niður 50 sm breiðan bekk,
sem ég hef látið standa um þvera
smiðjuna (þversniðið var tekið
í honum framanverðum) og tók
fyrst ofan af þeim (?) að sunnan
(bekkurinn var skorinn um þvert
af langskurðinum). Tók ég ofan af
honum og fór síðan að grafa hann
niður, en þá kom í ljós steinn sem
mæla þurfti inn (þykk hella en
ekki stór um sig) og hætti ég því
þeim megin, enda komið undir
kvöld.
Fórum við Blake á seinni hálf-
tímanum í sex og tókum ofan af
nyrðri partinum og byrjuðum
að grafa hann niður, menn voru
að búa sig undir að hætta vinnu,
Ingstad farinn að steikja buff og
menn komnir nokkuð á stjá. Þór-
hallur lá á bakkanum skammt frá
mér. Sem ég er að skafa norðar-
lega á stabbanum, 6-7 sm fyrir
neðan grasrót og fyrstu manna-
merkin voru að birtast sem lita-
skipti, fyrirboði kolanna, tek ég
upp stein sem ég hugði einn af
mörgum sem hér liggja lausir í
fyllingunni og ég hef kastað flest-
um í lækinn, þó ekki án þess að
skoða þá rækilega. Er ég að hugsa
með mér hvort þessi eigi ekki að
fara þá leiðina, eins og svo margir
aðrir. Sé ég þá í skjótri svipan að
hér var ekki um venjulegan stein
að ræða og þóttist ég þegar sjá að
hér var kominn eskimóalampi af
hinni venjulegu sporöskjulöguðu
gerð, fullur af mold, og teiknaði
sig útlínan.
Ég flýtti mér að leggja niður
fund þennan og kallaði til Þór-
halls og sagði honum að fara og
hóa saman öllum mannskapnum.
Gerði hann það og dreif nú leið-
angursmenn að. Sagði ég að best
væri að Rolf skæfi innan úr lamp-
anum og gerði hann það að okkur
öllum áhorfandi. Sáu þá allir
þennan yndislega klébergslampa
fæðast. Ingstad fór strax að tala
um að hann lægi hátt í jarðlög-
unum, eins og líka er satt, en ég
vissi hvað undir bjó. Den er ikke
nordisk, sagði ég. Er den ikke det,
sagði Ingstad en hreyfði engum
mótmælum, enda sá hann áreið-
anlega eins vel og við allir hinir
að þetta er eskimóaverk. Lík-
lega varð hann fyrir vonbrigðum
þegar ég gerði upphlaupið, hefur
sennilega haldið að ég hefði rekist
á eitthvað frá vorum mönnum og
svo var það bara eskimóalampi.
En hann áttaði sig fljótt og var
hinn brattasti, þykir bara vænt
um fundinn, að því er séð verð-
ur. En fyrir mér opnuðust á ný
þeir perspektívar sem ég hef allt-
af þóst grilla í: að allt saman sé
eskimóaverk. Hins vegar er þessi
smiðjustarfsemi ósamrýmanleg
þeirri hugmynd, eftir því sem
Taylor hefur sagt. Í raun og veru
þarf þessi eskimóalampi ekki að
segja mikið annað en það sem eld-
stæðin höfðu þegar sagt. En stór-
kostlegur er þessi fundur undir
öllum kringumstæðum.
Gísli hefur í dag teiknað upp
eskimóaeldstæðin og Þórhall-
ur byrjað að taka ofan af kring-
um kolaholuna og taka þar stórt
sýnishorn neðan frá og upp úr.
Um kvöldið steikjandi hiti í her-
berginu og sat ég þar nakinn og
rann af mér svitinn. Þórhallur
og þeir hinir fóru á sjó, en þegar
hann kom var okkur boðið að
vera við skírn litlu stúlkunnar
hér, því að presturinn var hér á
ferð, séra Mate, ungur maður, hár
vexti, geðþekkur, Church of Eng-
land. Höfðum við mikið gaman
af þessu, fórum í ljósar skyrtur
og settum upp hálstau, að öðru
leyti eins og villimenn. Drukkum
kaffi með presti á eftir og töluðum
margt við hann.
Vínlandsdagbók
Höfundur: Kristján Eldjárn
Útgáfa: Forlagið
Fjöldi síðna: 160
Stórkostlegur er þessi fundur
Sumarið 1962 héldu þrír Íslendingar með dr. Kristján Eldjárn þjóðminjavörð í broddi fylkingar í rannsóknarleiðangur til Ný-
fundnalands þar sem Norðmaðurinn Helge Ingstad stóð fyrir fornleifauppgrefti við þorpið L’Anse aux Meadows. Kristján hélt
dagbók allan tímann en í henni lýsir hann vinnunni við uppgröftinn og veltir fyrir sér gildi hans og minjanna sem finnast.
Ómissandi með ísnum um jólin
Fást í verslunum Hagkaups, Fjarðarkaupum og Melabúðinni
Ísbúð Vesturbæjar, Hagamel, Grensásvegi og Fjarðargötu Hafnarfirði
Heimsæktu okkur á Facebook
Íssósur frá
Ísbúð Vesturbæjar
GEFÐU
VATN
gjofsemgefur.is
9O7 2OO3gjofsemgefur.is
9O7 2OO3