Fréttablaðið - 22.12.2012, Síða 18

22. desember 2012 LAUGARDAGUR| SKOÐUN | 18
Samvinna Evrópusambands-
ríkja á sviði sjávar útvegs á rætur
sínar að rekja til þess að í Rómar -
sáttmálanum voru afurðir fiskveiða
skil greindar sem land búnaðar-
vörur og féllu þar með undir
landbúnaðarstefnu sambandsins.
Sam starfið fór hægt af stað en
þróaðist á nokkrum ára tugum í
sameiginlega sjávarútvegsstefnu,
óháða landbúnaðar stefnunni. Sam-
eiginleg sjávarútvegsstefna ESB, í
því formi sem hún er starfrækt í
dag, gekk í gildi árið 1983 og hefur
verið endur skoðuð á tíu ára fresti
síðan.
Markmið sameiginlegu sjávar-
útvegsstefnunnar hafa frá upphafi
verið þau sömu og landbúnaðar-
stefnunnar, það er að:
● auka framleiðni í sjávarútvegi,
● tryggja viðunandi lífskjör í
sjávarútvegi,
● stuðla að jafnvægi á mörkuð-
um,
● tryggja stöðugt framboð á
vörum og
● tryggja neytendum sanngjarnt
verð.
Í kjölfar endurskoðunar sjávar-
útvegsstefnunnar árið 2002 voru
tekin upp viðbótarmarkmið um
sjálfbærni í sjávarútvegi, bæði
efnahagsleg, umhverfisleg og
félagsleg, sem og verndun fiski-
stofna og lífríkis sjávar. Sam-
eiginlega sjávarútvegsstefnan
byggist í meginatriðum á fjórum
grundvallarþáttum:
● fiskveiðistjórnun og verndun
fiskistofna,
● sameiginlegu markaðsskipu-
lagi með frjálsum markaði
fyrir fiskafurðir,
● sameiginlegri uppbyggingar-
stefnu með hjálp sjávarútvegs-
sjóðs Evrópu og
● samningum við þriðju ríki.
Umtalsverðar takmarkanir
Í stefnunni felast einnig aðgerð-
ir sem lúta að umhverfis áhrifum
af fiskveiðum, flotastjórnun,
aðgengi að hafsvæðum og höfn-
um, eftirliti og reglufylgni og
fiskeldi.
Undirstaða sameiginlegu
sjávar útvegsstefnunnar er meg-
inreglan um jafnan aðgang. Sam-
kvæmt henni hafa öll aðildarríki
ESB rétt til veiða á öllum miðum
aðildarríkjanna innan 200 sjó-
mílna. Aðgangurinn er þó ekki
ótakmarkaður því reglur sam-
bandsins um ákvörðun hámarks-
afla og úthlutun aflaheimilda til
aðildarríkjanna fela í sér umtals-
verðar takmarkanir á reglunni
um jafnan aðgang þar sem fiski-
skipum er einungis heimilt að
veiða á þeim svæðum og úr þeim
stofnum sem aflaheimildir þeirra
eru bundnar við.
Ákvarðanir um hámarksafla
byggjast á tillögum framkvæmda-
stjórnar ESB og eru unnar í sam-
ráði við vísindamenn. Landbún-
aðar- og sjávarútvegsráð ESB
skiptir leyfilegum hámarksafla
milli aðildarríkjanna, með hlið-
sjón af sögulegri veiðireynslu
þeirra, samkvæmt meginreglunni
um hlutfallslega stöðugar veið-
ar. Aðildarríkin hafa síðan sjálf
umsjón með skiptingu aflaheim-
ilda sinna milli innlendra útgerða,
í samræmi við eigin löggjöf.
Með gildistöku Lissabon-sátt-
málans árið 2009 fékk Evrópu-
þingið í fyrsta sinn aðkomu að
setningu afleiddrar löggjafar á
sviði sjávarútvegsmála. Ákvarð-
anir um árlegan hámarksafla og
úthlutun veiðiheimilda eru þó
eftir sem áður teknar án aðkomu
Evrópuþingsins og þurfa auk-
inn meirihluta atkvæða í land-
búnaðar- og sjávarútvegsráði ESB
til að hljóta samþykki.
Helsta gagnrýnin á sjávar-
útvegs stefnu ESB hefur í gegn-
um tíðina snúið að ofveiði, brott-
kasti, slöku eftirliti, kvótahoppi
og ófullnægjandi viðurlögum við
brotum. Unnið hefur verið að því
að bæta úr þessum þáttum við
hverja endur skoðun stefnunnar en
það hefur tekist misvel. Í skýrslu
framkvæmdastjórnarinnar frá
árinu 2009 voru skilgreindir fimm
kerfis lægir annmarkar sjávar-
útvegs stefnunnar: of mikil sóknar-
geta skipaflota aðildarríkjanna,
ónákvæm markmið, skammsýni, of
lítil ábyrgð á herðum sjávar útvegs-
iðnaðarins og skortur á pólitískum
vilja til að tryggja reglufylgni.
Þessir þættir liggja til grund-
vallar þriðju endurskoðun stefn-
unnar sem stendur yfir um þess-
ar mundir en til stendur að ljúka
henni fyrir lok þessa árs.
Lífsreynsla mín hefur
kennt mér að fáfræði um
málefni kallar oft á harða
dóma. Það á við um mig
jafnt og aðra. Áður en
ég kynnti mér markvisst
málefni samkynhneigðra
í guðfræðináminu örlaði
á ótta og skeytingarleysi
gagnvart þeim. Eftir
að ég kynnti mér málin
komst ég að mínum eigin
fordómum og vann mig í
gegnum þá eins og langflestir sem
skoða mál þeirra af einurð.
Þegar ég les grein eins og
Sifjar Sigmarsdóttur hér í blaðinu
19.12.2012 verður mér hugsað til
þess hvort Þjóðkirkjan (ÞK) þurfi
ekki að setja upp námskeið sem
upplýsi og haldi til haga því mikla
ferli sem fór fram innan hennar
frá því lög um staðfesta samvist
1996 tóku gildi og þar til ein hjú-
skaparlög urðu til. Það ríkir mikil
fáfræði á meðal margra sem
skrifa og tala um það risaskref
sem ÞK tók á þessum 15 árum.
Samræða og viðhorf
Málefni samkynhneigðra hafa
löngum verið viðkvæm og því
miður láðist ÞK að takast sköru-
lega á við það strax 1996. En
fljótlega upp úr lögunum um
staðfesta samvist var gert helgi-
siðaform til blessunar fyrir sam-
bönd samkynhneigðra. Það voru
um ræður í hópum innan kirkjunn-
ar en það var ekki fyrr en eftir
2005 sem prestar fóru að ræða
þetta markvisst. Málstofur voru
haldnar m.a. í samvinnu við sam-
kynhneigða. Fræðimenn í gamla-
og nýjatestamentisfræðum unnu
ítarlega vinnu (http://kirkjan.is/
samkynhneigdogkirkja/). Kristnir
siðfræðingar kynntu mismunandi
stefnur um málið sem lýstu við-
horfum allt frá því að munur sam-
og gagnkynhneigðra væri sá sami
og munur örvhentra og rétthentra
til þess viðhorfs að samkynhneigð
væri röng. Auk þess kom
fram að lúterskar kirkjur
um víða veröld væru sama
eining sem hefði mjög
ólíka nálgun á málefnið,
þar gæti myndast spenna
allt eftir niðurstöðu. Þetta
voru prestar og biskupar
með í fanginu þegar þeir
unnu að því að móta stefnu
ÞK til framtíðar ásamt
leikmönnum. Inn í þessa
mynd þarf að taka að ÞK
er öllum opin og á því ekki að ýta
einum eða öðrum hóp út. Henni
ber að taka samkynhneigðum
opnum örmum, hún verður líka að
vera opin fyrir mjög íhaldssama
sem og frjálslynda. ÞK rúmar því
margar skoðanir. Samþykktin gat
ekki verið þannig að einungis einn
viðhorfahópur fengi inni. Með því
að hafna algjörlega tilverurétti
íhaldssamra presta og almenn-
ings þá væri kirkjan að bregðast
þeim hópi. Margir íhalds samir
borgarar lýstu skoðun sinni við
mig en það gerðu einnig þeir
frjálslyndu.
Niðurstaða prestastefnu
Tvær prestastefnur voru undir-
lagðar af samræðunni um mál-
efni samkynhneigðra (2006-2007).
Niðurstaðan var afgerandi, góður
meirihluti presta samþykkti helgi-
siðaform er lyti að staðfestingu
samvistar. Á kirkjuþingi 2007
(þar situr safnaðarfólk, prest-
ar, biskupar o.fl.) var samþykkt:
„…Ef lögum um staðfesta sam-
vist verður breytt þannig að trú-
félög fái heimild til að staðfesta
samvist þá styður Kirkjuþing það
að prestum Þjóðkirkjunnar, sem
eru vígslumenn að lögum, verði
það heimilt. Kirkjuþing leggur
áherslu á að frelsi presta í þess-
um efnum verði virt.“
Skrefið sem íslenska ÞK tók til
samþykkis við réttindi samkyn-
hneigðra var risastórt og stærra
en nánast allra lúterskra kirkna
í veröldinni. Á prestastefnu
2010 lýstu 90 prestar og djákn-
ar því yfir að þeir vildu ganga
enn lengra (en það er nær tveir
þriðjungar stéttanna). Síðan hafa
nokkrir prestar unnið ötullega
að málefnum samkynhneigðra
í ræðu og riti. Það fer því fyrir
brjóstið á mér þegar tönnlast er
á því að prestar ÞK gangi fram
í fordómum gagnvart samkyn-
hneigðum.
Stundum mistekst okkur
Samlíking Sifjar á hjónavígslu og
afgreiðslu vöru yfir búðarborð er
vart svara verð. Hjónavígsla er
löggjörningur með pappírum og
réttri undirskrift, undirbúningur,
samtal og athöfn um mikilvægi og
gildi góðs hjónalífs. Þó að ég beri
sömu virðingu fyrir barni og full-
orðnum þá gifti ég ekki barnið.
Virðing mín er engu minni fyrir
samkynhneigðum en fyrir öðrum,
ég er tilbúin að gefa þá saman og
ég finn til undan því þegar þeim
er sýnd mannvonska eða fordóm-
ar. Því miður hefur kirkjan stund-
um brugðist þeim og það er leitt
að þar finnast fordómar eins og
annars staðar.
Viðhorf trúaðra fer m.a. eftir
kennivaldi og túlkun Biblíunnar,
þar er mismunandi nálgun og
skilningur sem hefur áhrif á túlk-
un þeirra. Við þurfum að mæta
öllum af elsku hins alvitra, sýna
breidd, umfaðma og umvanda.
Heilindi þeirra sem ganga í hjóna-
band skiptir mestu. Þar eru ást,
virðing, réttlæti og trúfesti horn-
steinninn sem allt annað á að meta
út frá. Þó að nú sé tíska að henda
eggjum og grjóti orðanna í ÞK þá
er þörf að kynna sér málin fyrst.
Þjóðkirkjan og samkynhneigð
TRÚMÁL
Bára
Friðriksdóttir
prestur
➜ Samlíking Sifjar á
hjónavígslu og afgreiðslu
vöru yfi r búðarborð er vart
svara verð.
➜ Ákvarðanir um hámarks-
afl a byggjast á tillögum
framkvæmdastjórnar ESB
og eru unnar í samráði við
vísindamenn. Landbúnaðar-
og sjávarútvegsráð ESB
skiptir leyfi legum hámarks-
afl a milli aðildarríkjanna...
Kynning í dag á Hilton Hótel kl 13:00
Jafn aðgangur að miðunum
ORÐ VIKUNNAR
15.12.2012 ➜ 21.12.2012
EVRÓPUVEFURINN
Hver er stefna ESB í sjávarútvegsmálum?
Þórhildur
Hagalín
ritstjóri
Evrópuvefsins
UMMÆLI VIKUNNAR
„Það er algjörlega galið
dæmi að sérstakur saksókn-
ari sé að vesenast í Bílabúð
Benna með þetta.“
Benedikt Eyjólfsson í Bílabúð Benna sætir
ákæru fyrir að skila ekki ársreikningum.
Hann er ósáttur.
„Við getum ekki þolað
þetta lengur. Þessum harm-
leikjum verður að linna. Og
til að svo megi verða þarf
breytingar.“
Barack Obama Bandaríkjaforseti ávarpaði
þjóð sína í kjölfar hörmulegrar skotárásar í
Newtown í Connecticut.
Þorvarður Kjerulf
Sigurjónsson
verkefnastjóri
á Evrópuvefnum