Dagfari - 01.02.2000, Blaðsíða 6

fyrir sér hvað kæmi „okkur“
við sem gerðist á fjarlægum
stöðum: „En hinn sanni mælE_
kvarði á hagsmuni okkar liggur
ekki í hversu litlir eða fjarlægir
þessir staðir eru eða hvort við
eigum erfitt með að bera fram
nöfn þeirra. Spurningin, sem
við verðum að spyrja, er hvaða
afleiðingar það hefur fyrir
öryggi okkar að láta átök
festast í sessi og breiðast út.
Við viljum ekki, og raunar
eigum við ekki, að gera allt eða
vera alls staðar. En þar sem
okkar gildi og okkar hagsmunir
eru í húfi og þar sem við getum
áorkað einhverju eigum við að
vera tilbúin til að gera það.“
Noam Chomsky gerir lítið úr
Clinton-kenningunni í grein
sem
birtist í New Left
Review sumarið
1999, allir forsetar
þurfi kenningu og segir
Anthony Lake öryggis-
ráðgjafa hafa kynnt þessa
kenningu svo: „Við bjugg-
um við ógn gagnvart lýð-
ræðislegu markaðsríkjunum
allan kaldastríðstímann, nú
getum við tryggt sigur lýðræð-
isins og hins frjálsa markaðar“
(Chomsky, s. 10). En í þessu
felst kannski einmitt sérstaða
Clinton-kenningarinnar.
Clinton-stjórnin lagði
upp með „engagement and
enlargement“ sem stjórnar-
stefnu. Samkvæmt orðabókinni
þýðir „engagement“ þátttaka
eða afskipti. Með „enlarge-
ment“, stækkun eða útvíkkun,
er átt við útvíkkun samfélags
lýðræðisríkja. Þessi frasi
endurspeglar heimssýn stjórn-
arinnar. í grófum dráttum má
lýsa henni svo að gamlar
hugmyndir um stjórnkænsku
og alþjóðapólitík séu úreltar, í
stað „geópólitíkur“, er komin
„geóökonómía“, alþjóðlegt
efnahagskerfi eða hvernig sem
það er nú orðað. í stað orðsins
„valdajafnvægi“ kemur hug-
takið „cooperative security“,
eða „öryggi með samvinnu“
sem leggur áherslu á að afstýra
hættu með því að draga ríki,
sem gætu farið að fjandskap-
ast, inn í samstarfskerfi stórs
hóps þjóða. Grundvallar-
breytingin er sú að
samkvæmt gömlu
heimssýninni
voru þjóðir
stundum álitnar
hafa gjörólíka hags-
muni en í augum Clintons hafa
allir sameiginlega hagsmuni -
öll ríki eru sögð hagnast á að
vinna saman að efnahagslegu
frjálsræði og lausn ágreinings-
mála (sjá Manning og
Clawson). í ljósi þessa verður
að skilja frasann „alþjóðasam-
félagið“, en utan þess standa
ýmsir vandræðagemsar, annars
vegar það sem á tungu banda-
rískra ráðamanna kallast
„rogue states“, afbrigðileg ríki
eða utangarðsríki, og hins
vegar hryðjuverkamenn sem
gjarnan ten^jast þessum ríkjum
en ganga þvert á öll landamæri.
Með breyttum valda-
hlutföllum er kominn tími til
að jarða Westfalen-fyrir-
komulagið og festa í sessi þá
skipan sem sívaxandi hnatt-
væðing fjármagns og viðskipta
krefst, að fjármagnið og eða
handhafar þess hafi hið æðsta
vald og fullveldi ríkja verði
víkjandi. Innrásin í írak 1991
var réttlætt með því að írak
hefði ráðist á fullvalda ríki.
Loftárásirnar á Júgóslavíu voru
hins vegar réttlættar með
mannréttindabrotum innan-
lands í Júgóslavíu. Stefna
6