Tölvumál - 01.12.1999, Blaðsíða 9

Frá orðanefnd
Frá orðanefnd
Sigrún Helgadóttir
Orðanefnd, ritnefnd og allir höfund-
ar efnis r þessu tölublaði hafa átt
mjög ánægjulegt samstarf um
orðaforða sem er notaður í greinunum í
þessu blaði. Orðanefnd hefur lesið yfir all-
ar greinar, orðtekið þær og gert tillögur
um breytingar ef ástæða þótti til. Afrakst-
urinn er orðalistinn hér á eftir. I orðalist-
anurn eru a.m.k. sum þeirra tækniorða sem
höfundar nota, ensk heiti og íslenskar þýð-
ingar. Stundum eru gefnar fleiri en ein
þýðing og er þá litið svo á að um samheiti
sé að ræða. Orðanefndin vill færa höfund-
um sérstakar þakkir fyrir einstaklega góð
viðbrögð. Þau sýna að fólk vill vanda mál-
far sitt. Ekki er ætlunin að fjalla um ein-
stök orð í orðalistanum hér. Þó verður
fjallað sérstaklega unt þýðingar á
nokkrunt enskum heitum. Það eru heitin
Internet, en það kemur ekki fyrir í orða-
listanum, og heitin online og offline og
ýmsar samsetningar þar sem orðið app-
lication kemur fyrir.
Internet
Þetta blað fjallar nær eingöngu um fyrir-
bærið sem á ensku kallast Intemet. En
ekki hefur enn tekist að finna íslenskt heiti
fyrir þetta fyrirbæri sem sátt er um.
Urn tíma notaði Morgunblaðið heitið
Alnet fyrir Internet en því heiti var hafnað
af tæknimönnum. Fjölmiðlar, þar með
talið Morgunblaðið, nota nú yfirleitt heitið
Netið, ritað með stóram upphafsstaf. Það
er í sjálfu sér ekki vond lausn í texta eins
og blaðagrein, þegar ekki leikur vafi á
hvað átt er við. Það gengur hins vegar
ekki í tæknilegum texta. Til eru rnargs
konar net. Enska orðið network er einnig
þýtt með net. Þegar net eða Netið kernur
fyrir í upphafi setningar er ekki unnt að
greina á milli né heldur greinist munur í
töluðu ináli. Samsett orð þar sem Internet
og network eru fyrri liður verða þá einnig
tvíræð. Dæmi um þetta eru heitin Internet
connection og Internet server. Einnig eru
til network connection og network server.
í 3. útgáfu Tölvuorðasafns er orðið
Lýðnet gefið sem þýðing á Intemet. Þegar
leitað var að íslensku heiti fyrir Internet
var gefin sú skýring að munurinn á því
neti og öðrum fjölnetum væri sá að þetta
net væri öllum mönnum aðgengilegt en
önnur slfk net bundin við t.d. tiltekin fyrir-
tæki. Þá komu í hugann orð eins og al-
menningsnet, almannanet eða alþýðunet
en af því forliðir þeirra orða eru óþarflega
langir þá kom fram sú hugmynd að segja
heldur lýðnet sbr. orðin lýðveldi, lýðræði,
lýðskóli, lýðréttindi og mörg fleiri.
Nú virðast þó margir vera famir að nota
enska orðið Internet sem íslenskt orð,
beygja það eins og íslenska orðið net og
setja á það greini. Það sem menn finna að
orðinu er hins vegar að það þykist vera ís-
lenskt, en hvert mannsbarn sér að það er
ekki svo.
Það er því úr vöndu að ráða. Margir, þar
með taldir orðanefndarmenn, telja mjög
miður ef enska heitið Internet festist í mál-
inu. Orðið lýðnet (sem við viljum nú frek-
ar rita með litlum staf) er ekki frátekið og
það er ekki unnt að hafa neitt á rnóti því af
tæknilegum ástæðum. Orðanefndin leggur
því eindregið til að því sé gefið tækifæri
og menn prófi að nota það. Það má stytta í
netið eins og Intemet þegar ekki leikur
vafi á hvað við er átt.
Online, offline
Oft og lengi hefur orðanefndin fjallað um
íslensk heiti fyrir ensku heitin online og
offline. í fyrstu útgáfu Tölvuorðasafnsins
voru gefnar þýðingamar viðtengdur fyrir
online og frátengdur fyrir offline. Þessi
orð hlutu ekki náð fyrir augum tölvunot-
enda. I annarri útgáfu var reynt að þýða
online með forliðnum sambands- og
offline með lýsingarorðinu sambandslaus.
Þegar 3. útgáfa Tölvuorðasafns kom út
héldum við að lausnin væri fundin. Þar
voru lögð til orðin innankerfis og ut-
ankerfis. Við áttuðum okkur á því að
merking orðanna online og offline hafði
breyst töluvert. Þegar þýðingamar sam-
bands- og sambandslaus voru settar á flot í
2. útgáfu Tölvuorðasafns voru orðin notuð
í þeirri merkingu. Tæki voru annaðhvort
Tölvumál
9