Fréttatíminn - 14.12.2012, Qupperneq 34

Íslenskar
konur mega
enn þrauka,
í litlu erfiðu
landi.
K
ristín Marja Baldursdóttir tekur á
móti mér í starfsmannainngangi
Borgarleikhússins þar sem hún
hefur vetursetu sem leikskáld
hússins. Við föllumst í faðma –
enda ekki sést í þrettán ár, en sumarið 1999 sát-
um við hlið við hlið og unnum saman á Sunnu-
dagsblaði Morgunblaðsins. Það var mitt fyrsta
starf í blaðamennsku en Kristín Marja var þá
að ganga frá þriðju skáldsögu sinni til útgáfu,
Kular af degi. Hún hafði hlotið fádæma viðtökur
fyrir fyrstu tvær bækur sínar, Mávahlátur, sem
kom út árið 1995 og Hús úr húsi, sem kom út
árið 1997. Hún var á hálfum rithöfundalaunum
á þessum árum og bætti þau upp með því að
vinna sem blaðamaður á Mogganum á sumrin
því árið 1995 hafði hún sagt skilið við fullt starf
á Mogga til að helga sig ritstörfum. Þá hafði
hún starfað þar í sjö ár en sem kennari áður.
Þó svo að kynni okkar hefðu verið stutt hafði
Kristín Marja mikil áhrif á mig. Hún er ein-
hvern veginn þannig manneskja. Ofsalega lif-
andi og skemmtileg – reynslumikil kona með
skoðanir á öllu. Og svo segir hún svo skemmti-
lega frá. Hún er snillingur með tungumálið og
bækur hennar bera þess merki. Í sögum hennar
dansa orðin á blaðsíðunum og mynda marg-
slungið tónverk ógleymanlegra persóna á borð
við Karítas sem skrifaði sig inn í hjörtu kvenna.
Karítas hin þrautseiga.
Nýja bókin hennar Kristínar Marju heitir
Kantata – en Kantata er einmitt tónverk fyrir
söngraddir með undirleik hljóðfæra í nokkrum
þáttum. Frásögnin er margradda saga persóna
sem tengjast fjölskylduböndum, utan einnar –
útlenda ljósmyndarans sem kemur og truflar
kyrrðina. Í Kantötu er allt slétt og fellt á yfir-
borðinu en vandamálin krauma undir. Rauði
þráðurinn í bókinni er Nanna, sérvitur eigin-
kona og móðir, en kvenpersónur bóka Krist-
ínar Marju hafa ávallt haft sterk og sérkennileg
persónueinkenni, Freyja í Mávahlátri, Kolfinna
í Hús úr húsi og allar hinar. Allt sterkar, sjálf-
stæðar konur, hver á sinn hátt.
Fékk ákúrur vegna „lúsers“
„Það hefur verið sagt að ég skrifi um sterkar
konur,“ segir Kristín Marja. „Önnur bókin mín,
Hús úr húsi, fjallaði nú hins vegar um ósjálf-
stæða konu sem langaði að lifa fögru lífi og þá
fékk ég ákúrur frá konum. Hvað ég væri að gera
með það að skrifa um svona „lúsera“. Við viljum
að skrifað sé um sigurvegara. Enda vorum við
þá allar á leið á toppinn. Svo er núna eins og
bókin eigi erindi við samtímann. Þetta er hinn
tæri sannleikur: að kannski höfum við það ekk-
ert of gott og það sem alla langar er að lifa bara
fögru, góðu lífi,“ segir Kristín Marja.
„Ég veit ekki með hinar, hversu sterkar þær
voru. Karítas var þrautseig, gafst aldrei upp.
Konum, hér áður fyrr, var ekki boðið upp á neitt
annað, þær urðu bara að lifa af, og voru yfir-
náttúrulega duglegar. Ég hef stundum velt því
fyrir mér hvort dugnaðurinn sé bundinn við ís-
lenskar konur, verður oft í því sambandi hugsað
til Trümmerfrauen í Þýskalandi, kvennanna
sem hreinsuðu borgirnar eftir að þær höfðu
verið lagðar í rúst í síðari heimstyrjöldinni.
Íslenskar konur mega enn þrauka
Kristín Marja Baldursdóttir rithöfundur hefur skrifað sig inn í hjörtu kvenna með persónum á borð við
Karítas, hina þrautseigu. Hún segir að íslenskum konum hér áður fyrr hafi ekki verið boðið upp á að
gefast upp. Við megum þó enn þrauka, í litlu erfiðu landi, vinnum mest allra kvenna og eignumst flest
börnin. „Öllu má nú ofgera.“
„Þetta er hinn tæri sannleikur: að kannski höfum við það ekkert of gott og það sem alla langar er að lifa bara fögru, góðu lífi,“ segir Kristín Marja Baldursdóttir. Ljósmynd/Hari
En það má segja að vinnan hafi verið
tímabundin hjá þeim. Íslenskar konur
mega enn þrauka, í litlu erfiðu landi. Ég
er ekki frá því að þær séu þrautseigari.
En öllu má nú ofgera. Við vinnum mest
allra kvenna í Evrópu og eignumst líka
flest börnin. Hvernig dettur okkur þetta
í hug?“ spyr hún og hlær.
Kristín Marja segir sig hafa langað
til að skapa sérvitra konu þegar hún
skapaði Nönnu í Kantötu. „Við erum oft
með ákveðna mynd í huga af íslenskum
konum. Þær eru duglegar, sjálfstæðar,
vinna mikið, eiga mörg börn. En þessar
sömu konur eru kannski líka sérvitrar,
nördar í sér eins og margir karlar, en
litla íslenska samfélagið hefur ákveð-
ið hvernig konur eiga að vera og þær
reyna að falla inn í þá mynd til að upp-
lifa ekki útskúfun.“
Í Kantötu fer Kristín Marja aðrar leið-
ir í frásagnarstíl en hún hefur gert. „Ég
gerði það upp við mig fyrir nokkrum
árum, að ef ég hefði ekki kjark til að
fara nýjar leiðir í skáldskap, ætti ég ekk-
ert erindi í hann. Myndlistarmenn vita
aldrei hvernig verkum þeirra verður
tekið en þeir taka samt áhættuna, því ef
maður reynir ekki eitthvað nýtt, staðnar
maður,“ segir Kristín Marja.
Ætlaði að verða myndlistarmaður
Sjálf ætlaði hún sér áður fyrr að verða
myndlistarmaður. „Ég málaði mikið
sem barn og unglingur. En af því ég fór
ekki í myndlistarskóla, vantar námið
og kunnáttuna, reyni ég ekki að mála
núna. Hins vegar finnst mér ég hafa
Framhald á næstu opnu
34 viðtal Helgin 14.-16. desember 2012