Læknablaðið - 01.03.1928, Qupperneq 10

40
LÆKNABLAÐIÐ
livort gufaSur burtu og eyddur af bakteríuáhriíum, eSa orSinn aS fyrir-
ferSarlitlum málmefnum sem blönduöust sarnan viS moldina.
í tuttugu ár hefir þessi aSferö veriS höfS, og má stöSugt nota sömu
moldina aftur og aftur. Efir tuttugu ár heíir moldarbingurinn uppruna-
legi því nær ekkert aukist, og er hann nothæfur og alveg lyktarlaus.
Fanst okkur þetta mikil tíSindi og merkileg. En þaS er alveg sérstök
tegund moldar, sem getur verkaS svo dásamlega hluti. ÞaS er mold sem
fundist hefir á vissum staS í sveitinni, og er laus viS allan leir. í henni
er 80% af kísilsýru, 6% af kalki og 5% af lífrænum efnum, en þeim
fylgja ýmsir gerlar, sem vinna á saurnum. —
Enn var eitt sem viS sáum nýstárlegt i Bedfordshire, og þaS var útrýming
a rottum meS blásýrudufti (cyanamid). Var duftinu blásiS inn i kjallara-
herbergi eSa i rottuholur meSfram húsveggjum, eSa holur i sorphaugum
— meS sérstakri dælu til þess gerSri. Bar jietta góSan árangur. Allar rott-
ur, sem inni fyrir voru, konni slagandi eins og druknar út úr fylgsnum
sínum, og ef þær ekki drájnist strax, var þar til taks glepsinn rottuhund-
ur aS grípa þær.
í öllum læknishéruSum Englands er gengiS ríkt eftir aS útrýma rott-
um, bæSi meS þessu móti og meS SOa reykingu, eSa meS hjálp hreysi-
katta (veasel), sem hleypt er inn í holur þeirra og koma brátt út aftur
meS góSan feng. Sérhver héraSslæknir hefir i þjónustu sinni Ratcatcher
eSa Rat Officer, sem kann sinar sakir vel, og er sistarfandi aS þessu, meS
mestu alúS. Væri gott aS viS hér á landi gætum fengiS slíka rottumeist-
ara oss til hjálpar. Þörfin er áreiSanlega brýn i mörgum kauptúnum og
sjávarplássum.
XI.
AS endingu langar mig til aS minnast sérstaklega nokkurra atriSa, sem
mér féllu best i geS hjá breskum læknum. Fyrst og fremst alvaran og
áhuginn fyrir heilbrigSismálum. Bretar hafa, eins og kunnugt er, fyrstir
riSiS á vaSiS i public hygiene. MeS sínum gamla, praktiska dugnaSi, sam-
fara góSum efnum (til framkvæmda), hafa þeir löngu á undan öSrum
þjóSum (líkt og Grikkir og einkum Rómverjar i fornöld) veriS fyrir-
inynd i þrifnaSi utan húss og innan, og i líkamsrækt.
Þeir hafa fundiS þann veg, sem hollastur hefir reynst í skipulagi húsa
og bæja, og þeir hafa smátt og smátt samiS og samþykt þau heilbrigSis-
lagafyrirmæli, sem reynslan kendi aS þörf var á.
Eg heyrSi málsmetandi breska lækna taka þaS fram, aS einhver eftir-
breytnisverSasta reglan i fari enskra stjórnarvalda væri sú, a S h r a p a
aldrei aS neinu lagasmíSi, án þess aS eiga vissu
f y r i r a S g e t a v e 1 f r a m f y 1 g t þ e i m s ö m u 1 ö g u m. Eg
hjó eftir þessu, því þaS var einmitt þetta, sem eg dáSist hvaS eftir ann-
aS aS, hve lögum öllum er vandlega fylgt i Englandi. Þeim er orSiS þaS
ljóst, Englendingum, eftir margra alda reynslu, og veraklarvanir eins
og þeir eru orSnir, aS löggjafarvald er einskisvirSi án framkvæmdarvalds.
Frá því aS maSur kenmr fyrst aS landi, og tollþjónninn grefur sig
gætilega niSur á kistubotn, til aS sannfærast um, aS þar sé engin bann-
vara, og siSan ætiS í daglegri viSkynningu viS opinberar stofnanir, veit-
ingastaSi, vinnustofur, strætisvagna, vöruhús, verksmiSjur, járnbrautar-