Læknablaðið - 01.12.1961, Side 31

LÆKNABLAÐIÐ
155
Tjalti f'órariniion:
ANEtRYSMA AOttTAE
Orðið aneurysma er úr grísku
og þýðir útvikkun. Á íslenzku
hefur þetta verið nefnt slagæð-
argúlpur, en eins og okkur mun
Ijóst verða út frá lýsingunni á
hinum ýmsu tegundum, þá á
það orð ekki vel við nema í
sumum tilfellum.
Margir, sem hafa ritað um
aneurysma aortae, taka sérstak-
lega þau, sem koma fyrir i
brjósthluta aortae, og liins veg-
ar þau, sein koma fvrir í abdo-
minal hlutanum, en ég mun
ræða um hvorutveggja. Aðalor-
sökin til myndunar eða patho-
genesis er skemmd í elastica,
og eftir verður þá æð, sem er
ekki eins skreppin eða fjaður-
mögnuð og þenst því út vegna
þrýstingsins innan frá við
liverja systolu. Þessi skemmd i
æðaveggnum getur komið af
ýmsum orsökum og er á mjög
misstóru svæði, eftir því um
hvaða sjúkdóm er að ræða.
Algengasta orsökin til aneur-
ysma aortae thoracis er trepo-
nema pallidum, og þar sem sá
sjúkdómur er mjög sjaldgæfur
hér á landi, sjáum við eðlilega
mjög sjaldan aneurysma af
hans völdum. Skemmdin i æða-
veggnum getur við þann sjúk-
dóm verið nokkuð útbreidd og
jafnvel komin greinileg gumma
í æðavegginn, en oftast er þó
skemmdin á tiltölulega litlu
svæði.
Iielztu sjúkdómar, sem vald-
ið geta aneurysma, eru eftirfar-
andi:
1. Aneurysma congenitalis,
2. Aneurysma luetica,
3. Aneurysma arterio-sclero-
tica. Nú algeng,
4. Aneurysma traumatica,
5. Aneurysma mycotica,
6. Aneurysma dissecans,
7. Aneurysma í sambandi við
coarctatio aortae.
Eftir útliti aneurysmans er
talað um fjórar tegundir, fyrsta
aneurysma saccularis, sem
er eins og nafnið bendir til
pokamyndun eða gúlpur út úr
æðinni, þ. e. aðeins hluti af um-
máli æðarinnar fer í að mynda
aneurysmað, og samgangurinn
við aorta er oftast lítill, og því
er þessi tegund venjulega auð-
veld viðgerðar. Aneurysma lue-
tica er oftast þannig. 1 öðru lagi
höfum við aneurysma fusifor-
mis, þ. e. spólulaga útvíkkun,
og er þá æðin undirlögð allt í
kring, en eðlilega á misstóru
svæði. í þriðja lagi er svo talað
um cylindrical eða tubular aneu-
rysma, þar sem æðin er jafnt