Læknablaðið - 01.12.1961, Page 36

158
LÆKNABLAÐIÐ
bakteríum eða jafnvel bacillus
tuberculosis. Þau koma stund-
um fyrir í sambandi við end-
arteritis í ductus Botballi og út
frá coarctatio aortae. Við mynd-
un beirra er um tvo þætti að
ræða: í fyrsta lagi emboli, í
öðru lagi bólgu. Vegna einboli,
lokunar á vasa vasorum, æða-
kölkunar, meðfæddra galla eða
trauma, truflast næring æða-
veggsins. í viðbót við þessa vegg-
skenimd, kemur svo septiskur
process út frá inficeruðum em-
bolus, bakteriemi eða frá bólgu
í umhverfinu.
Þessi aneurysma springa oft
fljótt og eru sjaldnast diagosli-
seruð in vivo, nema ef þau finn-
ast í sambandi við aðrar aðgerð-
ir. Congenital aneurysma, þau
traumatisku og þau mycotisku,
líkjast kliniskt mest þeim lue-
lísku.
Aneurysma dissecans, flysju-
gúlpur eða klofagúlpur, er eins
og áður er getið það nefnt, þeg-
ar blóðið kemst á milli laga á
æðaveggnum og flettir veggn-
um í sundur. Þetta getur verið
bundið við bluta af ummáli æð-
arinnar, en ef það er á stóru
svæði, flettist bún venjulega í
sundur allt í kring. Upptök þess-
ara ancurysma eru algengust í
arcus ascendens á fyrstu 5 cm
frá valvula aortae, og fylgir
þeim ]iví mjög oft insufficientia
aortae eins og Tung og Liebow
lýstu 1952. Þau geta þó átt upp-
tök sín annars staðar í aorta,
jafnvel niðri í abdominal-hlut-
anum. Þau koma fyrir hjá
yngri sjúklingum en þau arterio-
sclerotisku. Cystisk necrosis í
tunica media er álitin valda
þeim. Intima eyðileggst á
nokkru svæði, og blóðið brýzt
þar inn í vegginn og flettir
media í sundur, oftast á mótum
mið og ytri þriðjungs. Stundum
finnst þó engin rifa inn i bolið
við aneurysma dissecans, og er
þá álitið, að um sé að ræða
intramural blæðingu frá vasa
vasorum.
Aneurysma dissecans kemur
mjög sjaldan fyrir við sárasótt,
efalaust vegna þess, að við þann
sjúkdóm myndast svo mikill ör-
vefur í æðaveggnum, að flysjun
getur ekki átt sér stað. Þau geta
hins vegar komið fyrir við æða-
kölkun, einkum hjá sjúklinguin
með mikinn háþrýsting (hyper-
tensio). Dæmi eru til, að þau
komi eftir áverka. Þau sjást
ekki svo sjaldan í sambandi við
coarctatio, en þá er raunar ofl
um medio-necrosis að ræða.
Cystisk medio-necrosis, sem oft-
asl finnst hjá þessum sjúkling-
um, er annars af óþekktum or-
sökum.
Histologiskt finnast ein eða
fleiri af eftirtöldum breyting-
um: 1. Eyðing á elastica, oft
mjög mikil. 2. Focal hyper-
plasia á vöðva])ráðum, þrátt fyr-
ir eyðingu á elaslica, og er þetta
mótsett við það, sem sést við
sárasótt. 3. Necrosis á vöðva-