Læknablaðið - 01.10.1979, Blaðsíða 22

236
LÆKNABLAÐIÐ
töflu) og er orsökin bæði drer og gláku-
skemmd. Um 83% allra glákusjúklinga hafa
lestrarsjón (þ.e. sjónskerpu 6/6—6/15 á betra
auga) í aldursflokknum 50 ára og eldri eins
og áður segir.
Um tíundi hver glákusjúklingur hefur gengið
undir dreraðgerð á öðru eða báðum augum
(ka 11.4%, ko 7.6%) og er það mun hærra
hlutfall, en meðal fólks á sama aldri, sem ekki
hefur gláku.
Fimm tegundum veituskurða hefur verið
beitt til að lækka augnþrýsting þeirra gláku-
sjúklinga, sem eru til meðferðar á göngudeild-
inni. Þetta gefur til kynna, að enginn veitu-
skurður er án fylgikvilla, en þrýstingslækkun
fæst í yfir 90% við hvaða aðferð sem beitt er.
Nú á síðustu árum er nær eingöngu beitt sí-
vefsskurði (trabeculectomia), sem talinn er ör-
uggasti veituskurðurinn. Reynslan hefur þó
sýnt að í kjölfar þessarar aðgerðar koma sömu
fylgikvillar og við eldri fistilmyndandi skurði.
Langalgengasti fylgikvilli veituskurða er drer-
myndun í augasteini enda hafa um 7% allra
glákuaugna verið skorin vegna þessa kvilla
(extractio lentis) og meirihluti glákuaugna
með drer er í glákuskornum augum.
Glákuaðgerðir eru mun algengari meðal
karla en kvenna (243:129). Eins og áður segir,
virðist vera erfiðara að hafa hemil á augn-
þrvstingi meðal karla, því að jafnaði er ekki
gripið til aðgerðar, nema lyf nægi ekki til að
halda augnþrýstingi niðri. Skýringin á því, að
tiltölulega færri karlar eru i lyfjameóferð, er
sú, að augnþrýstingur hefur verið lækkaður
með skuðaðgerð hjá fleiri körlum en konum.
Skipuleg leit að hægfara gláku er nauðsyn-
leg til þess að finna sjúkdóminn á byrjunarstigi
og jafnvel þótt hann sé korninn á allhátt stig,
því að einkenni eru engin, sem sjúklingar geta
áttað sig á. Það skal tekið fram að allir þeir
s.iúklingar sem sendir voru af Rannsóknarstöð
Hjartaverndar voru grunlausir um alvarlegan
augnsjúkdóm. Meirihluti sjúklinganna var með
sjúkdóminn á byrjunarstigi, eins og fram kem-
ur í 13. töflu B. Þrjú augu voru með sjúkdóm-
inn á lokastigi. Af körlum hafa 10 gengizt und-
ir veituskurð (14 augu), en aðeins ein kona
(bæði augu). Af ofanskráðu sést að þáttur
Hjartaverndar í sjónvernd er stór og ómetan-
legur. Miklu máli skiptir að sjúklingar sendir
af Hjartavernd eru í yngri aldursflokkum, með
sjúkdóminn á lágu stigi og er því auðveldara
að fást við lækningu. Því fyrr sem glákusjúk-
lingur er tekinn til meðferðar, þeim mun auð-
veldara er að halda sjúkdómnum í skefjum.
GLÁKUGRUNUR (GLAUCOMA
SUSPECTS)
Það er ekki fyrr en á síðari árum, að þekk-
ingarleg afstaða og áhugi almennings á gláku
hefur breytzt með aukinni fræðslustarfsemi.
Fólk er yfirleitt nú orðið á verði gagnvart
sjúkdómnum og leitar fyrr til augnlækna en
áður, einkum ef gláka er i ætt. Af því leiðir
að sjúkdómurinn finnst oftar á byrjunarstigi
nú á dögum, en áður fyrr og því auðveldar að
tefja fyrir þróun hans.
Table XIV
Follow up of 124 „glaucoma suspects“ at tlie
Glaucoma Clinic, StJosepli’s Hospital,
Reykjavík, Iceland.
Cases No. M F <40 U0-U9 M F M F 50-59 M F ^ Oi 69 F 70-79 M F
Reykjavík and
suburbs Other 43 60 5 4 3 16 19 14 23 4 15
region 11 10 1 4 8 6 1 1
Total 54 70 6 4 3 20 27 20 24 4 16
Á göngudeildinni er hópur fólks, sem fylgzt
er reglulega með vegna gruns um gláku, sbr.
14. töflu. Við uppgjör (31.12/78) voru þeir 124
að tölu (54 karlar og 70 konur) og eru flestir
á aldrinum 50—65 ára. Meirihlutinn er búsett-
ur á höfuðborgarsvæðinu. Rannsóknarstöð
Hjartaverndar sendi 52, (28 karla og 24 konur),
eða um 42% af sjúklingum, en þeir senda frá
sér til nánari rannsóknar, ef sjúklingurinn er
með 21 mm Hg eða meira með Schiötz augn-
þrýstingsmæli (hypertensio ocularis). Þeir sem
komust i flokk þeirra, sem grunaðir eru um
gláku hafa einhver eftirtalinna einkenna:
1. Augnþrýstingur 22—26 mm Hg eða hærri
mælt með „applantations“-þrýstingsmæli án
sjónsviðsskerðingar og normal sjóntaug
(papilla n. optici).
2. Þrýstingsmismunur beggja augna 3 mm Hg
eða meiri og þrýstingur meiri en 16 mm á
öðru auga.
3. Hlutfall sjóntaugarbolla (excavatio) meira
en 50% af þvermáli sjóntaugaróss (papilla
n. optici) (cup:disk ratio > 50%).
4. Áberandi stærðarmunur á sjóntaugarbollum.
Komi fram sjónsviðsskerðing auk einhverra
ofanskráðra einkenna, er um hægfara gláku að
ræða. Sýnt hefur verið fram á við kannanir að
8—10% íbúa yfir fertugt hafa augnþrýsting
yfir 21 mm Hg, án annarra glákueinkenna,
hypertensio ocularis.s ia i» Til skamms tíma var
talið, að um hægfara gláku á frumstigi eða
byrjunarstigi væri þá að ræða og álitið var,
að sjúklingar með hypertensio ocularis fengju
fyrr eða siðar skemmd í sjóntaug og sjónsviðs-
skerðingu.o u Reyndin er önnur. Kannanir hafa
leitt í ljós að ekki nema hluti þeirra, sem eru
með augnþrýsting 21 mm og hærri, fá skemmd
í sjóntaug og í sumum augum lækkar þrýsting-
urinn.it Schwartz heldur því fram, að af þeim,
sem eru með augnþrýsting 21—28 mm Hg, fái
um 3.5% sjónsviðsskerðingu innan fimm ára.is
Tölfræðilega hefur verið sýnt fram á, að
fjöldi fólks með hypertensio ocularis er mun
meiri en þeirra, sem fá gláku á kliniskt stig.s