Læknablaðið - 15.10.1984, Qupperneq 38

264
70,264-265,1984 LÆKNABLADID
NABLAÐIÐ
THE 10
H
THE ICELANDIC MEDICAL JOURNAL
Læknafélag fslands og
Læknafélag Reykjavíkur
70. ÁRG. - OKTÓBER - 1984
ENDURHÆFING EFTIR
MJAÐMARBROT
HJÁ ÖLDRUÐUM
Mjaðmarbrotum er skipt í brot á lærleggshálsi
(fractura colli femoris) og brot um lærhnútu
(fractura femoris pertrochanterica). Þessar
brotategundir eiga pað sameiginlegt, að nauð-
synlegt er að gera skurðaðgerð svo að sjúkl-
ingurinn komist sem fyrst á fætur. Margar
aðferðir eru notaðar við að gera að þessum
brotum.
Nauðsynlegt er að lækningaaðgerðir, svo
sem skurðaðgerðir, séu í stöðugu endurmati
svo sjúklingarnir hljóti bestu meðferð sem völ
er á. Hér í blaðinu birtist grein eftir Jón
Karlsson o.fl. (1), par sem skýrt er frá árangri
við Enderneglingu á lærhnútubrotum.
Pað er aðallega ákvörðun skurðlæknis,
hvers konar gerviliði, nagla, skrúfur eða plötur
skuli nota við meðferð á broti. Endurhæfing
sjúklingsins er hins vegar mál sem fleiri þurfa
að láta til sín taka. Raunhæft endurhæfingar-
markmið er oftast að sjúklingurinn
komist heim af sjúkrahúsi eða á sama dvalar-
stað og fyrir mjaðmarbrotið.
Sjúklingar, sem koma á sjúkrahús vegna
mjaðmarbrota hafa oft með naumindum verið
sjálfbjarga í heimahúsum fyrir slysið. Stundum
kemur í ljós eftir innlögn á sjúkrahúsið, að
heimilisaðstæður hafa í rauninni fyrir löngu
verið orðnar óviðunandi. í>að ástand getur því
auðveldlega skapast, að þegar brotið hindrar
ekki lengur heimferð, hafi sjúklingurinn ekki í
neitt hús að venda, þar sem ekki þykir fært að
senda hann heim í lélegar heimilisaðstæður. Af
þessu getur leitt langa bið á bráðadeild sjúkra-
húss eftir vist á endurhæfingardeild, Ianglegu-
deild eða elliheimili.
Undirbúningur fyrir heimferð er hluti af
endurhæfingu sjúklingsins. Stundum má með
breytingum á heimili sjúklingsins gera honum
kleift að vera heima þrátt fyrir skerta hreyfi-
getu. Hér má nefna ýmis konar laus hjálpar-
tæki og einnig breytingar í íbúðinni, sérstak-
lega þó í baðherbergi og á salerni. Oft þarf að
taka burt þröskulda ef sjúklingur gengur með
göngugrind eða hækjur. Auk sjúklingsins og
starfsfólks sjúkradeildarinnar getur hér þurft
þátttöku heimilishjúkrunar, fjölskyldu sjúk-
lingsins, heimilislæknisins og fleiri.
Á nýársdag 1983 tóku gildi lög um málefni
aldraðra (2). í 1. grein laganna segir: »Lögin
miða að því að aldraðir geti, svo lengi sem
verða má, búið við eðlilegt heimilislíf, en að
jafnframt sé séð fyrir nauðsynlegri stofnana-
þjónustu, þegar hennar er þörf«. Lögin gera
ráð fyrir heimaþjónustu við aldraða, m.a.
endurhæfingu í heimahúsum. Pessi lög eru
góður rammi um samstillta endurhæfingar-
þjónustu, sem auðveldað gæti gömlu fólki
að komast heim af sjúkrahúsum og halda á-
fram að búa heima eftir áfall eins og mjaðmar-
brot.
Gamalt fólk, sem dvelst lengi á sjúkrastofn-
unum, getur misst kjarkinn og orðið ófært
um að sjá um sig sjálft heima. Með samstilltu
átaki starfsfólks sjúkrahúsa og þeirra sem
annast hjúkrun og endurhæfingu í heimahús-
um er hægt (3) að senda flesta sjúklinga heim
tiltölulega snemma eftir mjaðmarbrot og
minnka notkun á endurhæfingardeildum og
hressingarhælum fyrir þessa sjúklinga. íslensk-
ar tölur benda til þess að um það bil 280
manns mjaðmarbrotni á fslandi á ári (4). Ef
hver þeirra liggur í mánuð á bráðadeild
sjúkrahúss (1) og hver legudagur kostar 4.000,-
kr., samsvarar þetta meira en 30 milljón króna
legukostnaði. Við þetta bætist e.t.v. annað eins
í dvalarkostnað á endurhæfingar- og langlegu-
deildum (1). Beinn sjúkrakostnaður af þessum
brotum er því örugglega nokkrir tugir mill-
jóna króna á ári fyrir þjóðarbúið. Ef hægt er
að stytta dvalartíma þessa fólks á sjúkrahús-
um, án þess að meðferðarárangur versni, ætti
að vera hægt að verja talsverðum fjármunum
til endurhæfingar í heimahúsum.
Meðal legutími á sjúkrahúsi fyrir sjúkling
með mjaðmarbrot er a.m.k. jafn langur og
meðal legutími sjúklings sem leggst inn til að
fá gervilið í mjöðm vegna slitgigtar. Ef 280