Læknablaðið - 15.03.1991, Qupperneq 20

104
LÆKNABLAÐIÐ
Lyfjameðferð: Meirihluti sjúklinga eða
291 (83.4%) hlaut eingöngu lyfjameðferð.
Meðalaldur þeirra var 59.2 ár (SD 19.1).
Þrjátíu og tveir (11%) höfðu fylgikvilla,
til dæmis lungnabólgu og hjartabilun, og
var meðalaldur þeirra 70.8 ár (SD 13.6).
Dánartíðni þeirra var 53.1%.
Blóðgjafir: Tveir þriðju sjúklinga fengu
blóðgjafir, að meðaltali 4.2 (SD 6.2) einingar.
Sjúklingar sem kastað höfðu upp korglituðu
magainnihaldi þurftu að jafnaði tvær einingar
af blóði. Þeir sem kastað höfðu upp fersku
blóði fyrir komu þurftu 5.3 einingar en
7.2 einingar ef uppköstin áttu sér stað
eftir komu á spítala. Sjúklingar sem teknir
voru til skurðaðgerðar, fengu að meðaltali
10.5 einingar en hinir sem hlutu eingöngu
lyfjameðferð, fengu 3.0 einingar. Ekki var
samband milli fjölda blóðgjafa og dánartíðni.
Skurðmeðferð: Fimmtíu og átta sjúklingar
(16.6%), 40 karlar og 18 konur, voru skomir
upp vegna blæðingar og voru aðgerðir 63
talsins. Skurðaðgerð var framkvæmd innan
þriggja daga hjá 36 sjúklingum (62%) en
22 (38%) gengust undir aðgerð þegar lengra
var liðið frá innlögn eða blæðingu á spítala.
Meðalaldur skurðsjúklinga var 64.7 ár (SD
14.7). Samsvarandi tölur fyrir sjúklinga sem
aðeins fengu lyfjameðferð voru 59.2 ár (SD
19.1).
Stöðug blæðing var algengasta ástæðan
fyrir skurðaðgerð (tafla IV) og þurftu
70.3% í aðgerð. Sjö sjúklingar (53.8%) með
sjáanlega æð í sári við speglun fóru í aðgerð.
Tuttugu og fimm (17.9%) með fyrri sögu um
sársjúkdóm þurftu aðgerðar við, en 33 þeirra
(15.8%) sem ekki höfðu fyrri sögu um sár.
Munurinn hefur ekki tölfræðilega þýðingu
(P<0.7).
Algengustu skurðaðgerðimar voru:
Magaskurður (gastrotomia) með lokun á
sári hjá 15, maganám (resectio) hjá 12
og skreyjutaugarrof (vagotomia) með
lögun portvarðar (pyloroplasty) hjá átta
sjúklingum. Fylgikvillar komu fyrir hjá 29
skurðsjúklingum (50%) og var lungnabólga
algengust. Dánartíðni við aðgerð var 17.2%.
UMRÆÐA
Því var haldið fram 1969 að bráð
magaspeglun hjá sjúklingum með blæðingu
úr efri hluta meltingarvegar hefði þýðingu
til að bæta greiningu á orsök blæðingar (4).
Með tilkomu sveigjanlegra áhalda varð bráð
magaspeglun auðveldari og var talið (3,5-7)
að öruggari greining mundi hafa í för með sér
bættan árangur meðferðar. Sýnt var fram á
að greining á orsök blæðingar var betri með
magaspeglun en með röntgenskoðun (5,6).
Þessi breytta afstaða til greiningaraðferða
kemur vel fram í rannsókn okkar. Arið 1976
voru 85% af sjúklingunum röntgenskoðaðir,
en aðeins 3.2% árið 1985. A fyrra helmingi
rannsóknartímabilsins var magaspeglun gerð
á aðeins 77.4% sjúklinga, en seinni fimm árin
94.4%.
Aldur, kyn og einkenni við innlögn reynist
vera svipað í sjúklingahópi okkar og lýst er af
öðrum höfundum (8-11).
Aður en blæðing hófst höfðu eitt hundrað
tuttugu og fjórir sjúklingar notað lyf sem
geta valdið sárum og er það svipað og aðrir
hafa lýst (11-13). Ekki kom fram munur á
dánarhlutfalli þeirra sem höfðu notað slík lyf
og hinna, sem ekki notuðu lyf og er þetta í
samræmi við niðurstöður annarra.
í rannsókn okkar eru blæðandi sár oftar í
maga en í skeifugöm. Á það hefur verið bent
að hlutfall milli magasára og skeifugamarsára
er annað á Islandi en í nágrannalöndum (14).
I skráningu á röntgengreindum sárum 1970-
71 og 1980-81 var nýgengi magasára hið
sama og skeifugamarsára á fyrra tímabilinu
en á seinna tímabilinu voru skeifugamarsár
helmingi algengari.
Vitað er að blæðing er ekki algengt fyrsta
einkenni um magakrabbamein en í rannsókn
okkar reyndist það orsök blæðingar hjá 3.4%
af sjúklingahópnum, svipað og í löndum þar
sem magakrabbi er sjaldgæfari en á íslandi.
Æðahnútar í vélinda voru orsök blæðingar í
aðeins 3.1% tilvika, sem er svipað því sem
greint var frá í rannsókn á Borgarspítalanum
árabilið 1974-78 (15). Niðurstöður frá
Bandaríkjunum benda til þess að æðahnútar
í vélinda orsaki 10-20% af blæðingum. Hið
lága hlutfall þessarar blæðingarorsakar gæti
skýrst af lágri tíðni skorpulifrar á íslandi, sem
er sennilega aðeins tíundi hluti af því sem er í
Bandaríkjunum (16).