Læknablaðið - 15.05.1992, Síða 26

182
LÆKNABLAÐIÐ
íslands; 2. niðurstaða líkrannsóknar, byggð
á lokagreiningu við krufningu, þar með talin
reifun sérfræðings R.H. á sjúkdómstilfellinu
og ef þurfa þótti krufningarskýrsla þar sem
lýst er í máli og myndum ástandi hvers
líffæris.
Skilgreiningar hugtaka voru:
(a) Bein dánarsök: áverki eða sjúkdómur er
veldur dauða á tilteknum stað og tíma (8).
Þannig skilgreind var bein dánarorsök borin
saman (pöruð) við atriði I(a> á íslenskri útgáfu
dánarvottorðs, »sjúkdómur eða ástand, sem
telst bein orsök dauða«.
(b) Annar alvarlegur sjúkdómur:
sjúkdómsástand þess eðlis, að hrint geti af
stað atburðaröð sem leiða kann til beinnar
dánarorsakar (8). Þannig skilgreindur var
alvarlegur sjúkdómur borinn saman við þætti
I(b>, I(C), »undanfarandi orsakir« o.s.frv. og/eða
II, »annað ástand, óskylt, en samverkandi að
dauða«.
Misrœmi var skilgreint með þeim hætti,
að um væri að ræða marktæka breytingu
á sjúkdómsgreiningu. Til dæmis flokkuðu
höfundar breytinguna »lungnarek« í
»lungnabólgu« (eða öfugt) til misræmis. Enn
fremur taldist misræmi ef krufning leiddi í
ljós annan hvom ofanskráðra sjúkdóma en
þeirra var hvergi getið á dánarvottorði. Þessi
túlkun var þó aðeins viðhöfð væru þessir
sjúkdómar marktækir við kmfningu. Fyndist
til dæmis lungnarek í smáum slagæðagreinum
eða bólguíferð við smásjárskoðun breytti slíkt
engu og taldist ekki til misræmis. Enn fremur
voru svæsin kransæðaþrengsl til dæmis ekki
skráð til misræmis þótt ekki væru tiltekin á
dánarvottorði, ef þau höfðu ekki beinlínis átt
þátt í dauða. Illkynja æxli, sem ekki var getið
á dánarvottorði, flokkuðust til misræmis.
Að pörun lokinni voru eftirfarandi
athuganir töfiufærðar: Heildarmisræmi milli
dánarvottorðs og niðurstöðu krufningar.
Heildarmisræmi var síðan sundurliðað eftir
því, hvort það tók til beinnar dánarorsakar eða
annars alvarlegs sjúkdómsástands. Enn fremur
var athugað, þegar misræmi var varðandi
beina dánarorsök, hvort læknar sjúklings
höfðu staðsett beina dánarorsök í sama
eða annað líffærakerfi en meinafræðingar.
Sömuleiðis var kannað hvort dánarvottorð var
dagsett á undan frumgreiningu krufningar,
sama dag eða síðar. Var reiknað með, að
læknir sá, er fyllti út dánarvottorð, hefði haft
handbærar niðurstöður líkrannsóknar, væri
vottorðið útfyllt sama dag og líkrannsókn
fór fram eða síðar. Að lokum var skráð hvort
skrásetjari dánarvottorðs hafði merkt við reit
þann er gefur til kynna, hvort krufning hafi
farið fram.
Við talnarýni var beitt x2 prófi.
NIÐURSTÖÐUR
Alls voru kannaðar 590 líkrannsóknir, 250 frá
1976 og 340 frá 1986. Heildarkrufningatíðni
sjúkrahúsanna þriggja var 57% árið 1976 og
58% 1986. Dánarvottorð fundust fyrir alla
nema einn, útlending sem jarðsettur hafði
verið erlendis. Þannig voru borin saman
dánarvottorð og niðurstöður krufninga 589
einstaklinga.
Samanlagt heildarmisræmi milli dánarorsakar
og annars alvarlegs sjúkdóms fannst í
helmingi tilvika (tafla I), og breyttist ekki á tíu
ára tímabili þannig að inarktækt væri (P>0,5).
Misræmi varðandi alvarlega sjúkdóma aðra en
beina dánarorsök fannst í þriðjungi tilvika og
hélst sömuleiðis því sem næst óbreytt milli
1976 (32%) og 1986 (34%) (P>0,5). í 38
tilvikum (6,5%) var dánarvottorð undirritað
á undan frumgreiningu líkrannsóknar. í töflu II
sést dreifing misræmis eftir undirritunardægri
hvors skjals. Misræmi í dánarorsök jókst
lítillega við það að niðurstöður krufningar
lægju fyrir, þótt ekki væri marktækt (P>0,5).
Nokkuð dró úr misræmi hvað varðaði aðra
alvarlega sjúkdóma (44,7% í 32,5%), eftir að
niðurstöður krufningar voru kunnar, þó ekki
þannig að marktækt yrði (0,50<P<0,10). í
545 tilvikum (92,5%) gaf dánarvottorð með
réttu til kynna að krufning hefði verið gerð. I
40 tilvikum (6,8%) var þeirri spumingu látið
ósvarað og fjórum sinnum (0,7%) svaraði
vottorðsritari neitandi.
UMRÆÐA
Lokagreining meinafræðings er, eins og
sjúkdómsgreining lækna sjúklinga, túlkun
eins sérfræðings og dregur dám af þekkingu
hans og reynslu. Sérstaða meinafræðingsins
er sú, að hann hefur við lok líkrannsóknar
tiltækar allar þær niðurstöður er fást
munu um veikindi og dauða viðkomandi
einstaklings. Það er hlutverk og beinlínis
skylda meinafræðings að taka afstöðu til
þeirra upplýsinga sem fyrir liggja, vega
þær og flokka eftir mikilvægi og hlutdeild í