Dagblaðið Vísir - DV - 08.06.2007, Qupperneq 18

Sex mannréttindasamtök krefja
bandarísk stjórnvöld upplýsinga um
39 einstaklinga sem þau telja að hald-
ið sé í leynilegum fangelsum banda-
rísku leyniþjónustunnar. Reynist
upplýsingar samtakanna réttar eru
brotin mannréttindi á þeim sem
haldið er í leynilegum fangelsum
því þeir njóta engrar réttarverndar
og hafa jafnvel verið numdir á brott
með ólöglegum hætti.
Á síðasta ári var á tímabili hávær
umræða um leynifangelsi banda-
rísku leyniþjónustunnar. Fangelsi
þessi voru dreifð víða um lönd og
hvíldi, eðli málsins samkvæmt, mik-
il leynd yfir staðsetningu þeirra og
þeirri starfsemi sem þar átti sér stað.
Í upphafi þessarar umræðu neituðu
bandarísk stjórnvöld með öllu til-
vist leynifangelsanna, en brátt komu
upp á yfirborðið staðreyndir sem erf-
itt var hrekja. Lyktirnar urðu þær að
bandarísk stjórnvöld viðurkenndu í
september á síðasta ári að slík fang-
elsi hefðu verið starfrækt. Þau hefðu
verið nauðsynlegur þáttur í „stríðinu
gegn hryðjuverkum“, en þar væru
engir fangar lengur.
Flug á vegum
leyniþjónustunnar
Snemma á þessu ári kom fram í
skýrslu nefndar Evrópuþingsins að
yfir eittþúsund flugvélar á vegum
leyniþjónustu Bandaríkjanna hefðu
flogið gegnum lofthelgi Evrópu eða
lent á flugvöllum í Evrópu fyrstu fjög-
ur árin eftir árásirnar á tvíburaturn-
ana í New York ellefta september
árið 2001. Nokkuð var fjallað um það
í fjölmiðlum á síðasta ári að flugvél-
ar á vegum bandarísku leyniþjónust-
unnar hefðu flogið um íslenska loft-
helgi og millilent hér. Lék því grunur
á að Ísland væri engin undantekn-
ing. Krafist var rannsóknar en þeirri
kröfu var hafnað af íslenskum stjórn-
völdum; bandarísk stjórnvöld full-
yrtu að hingað til lands hefðu engar
slíkar vélar komið.
Leita draugafanga
Nú hafa mannréttindasamtök víða
að krafið bandarísk yfirvöld um upp-
lýsingar um afdrif þrjátíu og níu ein-
staklinga sem þau hafa rökstuddan
grun um að hafi verið haldið í fang-
elsum á vegum leyniþjónustunnar.
Um er að ræða sex mannréttinda-
samtök og hafa þau lagt fram skýrslu
sem inniheldur lista yfir einstaklinga
sem hafa lent í varðhaldi leyniþjón-
ustunnar en ekkert spurst til síðan.
Þessi listi er afrakstur upplýsinga úr
fjölmiðlum og viðtala við fyrrverandi
fanga.
Clive Stafford Smith segir að
það sé tími til kominn að bandarísk
stjórnvöld geri hreint fyrir sínum
dyrum. „Þessara þrjátíu og níu hef-
ur verið saknað árum saman og hafa
þeir sannanlega verið einhvern tíma
í haldi. Hvar eru þeir og hvað hefur
verið gert við þá?“
Innan ramma laganna
Mannréttindasamtökin segja að
fólk hafi verið handtekið víða um
heim, þar á meðal í Pakistan, Íran,
Írak, Súdan og Sómalíu. Frá þessum
löndum var síðan flogið með fólkið og
því haldið í leynifangelsum. Talsmað-
ur Leyniþjónustu Bandaríkjanna,
Paul Gimigliano, sagði í viðtali við
BBC að leyniþjónustan starfaði í öllu
og einu innan ramma bandarískra
laga. „Aðgerðir okkar gegn hryðju-
verkum eru í sífelldri endurskoðun og
hafa reynst mjög áhrifaríkar í að koma
koma í veg fyrir hryðjuverk og hafa
bjargað mörgum mannslífum.“ Þrátt
fyrir þessar staðhæfingar hafa banda-
rísk stjórnvöld sætt mikilli gagnrýni
löglærðra og þeirra sem láta mann-
réttindi til sín taka, fyrir stefnu þeirra
í meðferð einstaklinga sem grunaðir
eru um tengsl við hryðjuverk.
Flugfélag kært
Í síðasta mánuði var í Bandaríkj-
unum lögð fram kæra á hendur eins
dótturfélags Boeing-flugfélagsins. Til
grundvallar kærunni er grunur um
aðstoð og aðild félagsins að fanga-
flutningum Leyniþjónustu Banda-
ríkjanna, sem gerði henni kleift að
flytja grunaða einstaklinga til ann-
arra landa þar sem þeir máttu sæta
pyntingum og misþyrmingum.
Mannréttindasamtök óttast að
þeir þrjátíu og níu einstaklingar sem
leitað er upplýsinga um hafi verið
fluttir til landa þar sem þeir hugs-
anlega eru fórnarlömb pyntinga og
grófra yfirheyrsluaðferða. Á meðal
þessara einstaklinga eru börn niður
í allt að sjö ára aldur.
Skylda yfirvalda
Claudio Cordone hjá mannrétt-
indasamtökunum Amnesty Inter-
national segir að spurningin snúist
ekki um skyldu yfirvalda til að verja
þegna sína gegn hryðjuverkum. En
að hans mati eru áhöld um réttmæti
þess að ræna mönnum, konum og
jafnvel börnum og svipta þau öll-
um mannréttindum í leynifangels-
um. Í september á síðasta ári upp-
lýsti Bush, forseti Bandaríkjanna, að
fjórtán föngum hefði verið haldið í
leynifangelsum leyniþjónustunnar
þar sem beitt væri yfirheyrsluaðferð-
um, sem væru grófar en löglegar og
nauðsynlegar. Þessi fangelsi hefðu
síðan verið lögð niður og fangarnir
fluttir í fangelsi bandaríska hersins á
Guantanamo á Kúbu. Leyniþjónusta
Bandaríkjanna héldi engum grunuð-
um lengur.
föstudagur 8. júní 200718 Helgarblað DV
„Þessara þrjátíu og níu
einstaklinga hefur verið
saknað árum saman og
hafa þeir sannanlega
verið einhvern tíma í
haldi. Hvar eru þeir og
hvað hefur verið gert
við þá?“
Krefjast upplýsinga
um draugafanga
Mannréttindasamtök krefja banda-
rísk stjórnvöld upplýsinga um 39
einstaklinga sem talið er að séu í
haldi í leynifangelsum bandarísku
leyniþjónustunnar. Bandarísk stjórn-
völd viðurkenndu á síðasta ári tilvist
leynifangelsa, en fullyrtu að þau
væru ekki lengur í notkun.
KoLbeInn þorSteInSSon
blaðamaður skrifar: kolbeinn@dv.is
Guantanamo á Kúbu
Margir hafa gagnrýnt
aðferðir Bandaríkjamanna.
Fangaflug flugu þrívegis beint frá Portúgal til guantanamo árið 2003.
AKSTURSHLIÐ
GÖNGUHLIÐ
GRINDVERK
GOSBRUNNAR
RÓSABOGAR
BLÓMAKER
ÚTIARNAR
STYTTUR
O.FL.
Okkarhliðbetri
GARÐVÖRUR ÚR JÁRNI OG MARMARA
GARÐALAUSNIR, HÖNNUN OG SÉRSMÍÐI
Kator ehf. Víkurbraut 6 - S: 588 6 885 - Vefur: www.kator.is
KATOR
Kynntu þér okkar betri hlið !