Dagblaðið Vísir - DV - 20.07.2007, Qupperneq 13

DV Helgarblað föstudagur 20. júlí 2007 13
TF-SIF VAR BYLTING Í BJÖRGUNARSTARFI
fyrir flugið.
Bogi flaug vélinni rúman kílómetra
inn í gilið þar til hann fann hentugan
lendingarstað. Þarna var ungi mað-
urinn fluttur um borð og ætlunin var
að lyfta þyrlunni beint upp úr gilinu,
þar eð engum stafaði lengur hætta af
grjóthruni vegna niðurstreymis. Bogi
náði vélinni í um 40 metra hæð, þeg-
ar hana skorti afl til að komast lengra.
„Ég bölvaði,“ segir Bogi.
Að bakka út úr gili
Bogi lét þyrluna hanga í andartak
og tók ákvarðanir á ógnarhraða. „Ég
stakk upp á því við Tómas Helgason
flugmann að við bökkuðum þyrlunni
út úr gilinu.“ Þetta varð úr. Magni
sigmaður hafði hlerann opinn og
sagði Boga til á meðan hann bakk-
aði þyrlunni, rúman kílómetra út úr
þröngu gili í takmarkaðri birtu. Tóm-
as fylgdist með fjarlægð spaðanna frá
skriðunum á vinstri hliðinni.
Sigurgeir Sigurðsson, flugstjóri
hjá Flugleiðum, var áhorfandi að
þessum tilfæringum. „Ég hafði aldrei
séð neitt þessu líkt. Ég óttaðist að
eitthvað færi úrskeiðis vegna þess
að vindurinn var svo sterkur ofan við
gilið. Skyggnið var svo slæmt að varla
sá handa skil og gilið var svo þröngt
að ekki var hægt að snúa þyrlunni
við,“ segir Sigurgeir í bók Óttars
Sveinssonar.
Bogi og áhöfn hans flugu TF-SIF í
nætursjónflugi til Reykjavíkur og slas-
aði vélhjólamaðurinn komst á spít-
ala.
Erfiðleikar í fyrstu
„Grunnurinn að björgunarflugi á
Íslandi var lagður með menn eins og
Pál Halldórsson og Benóný Ásgríms-
son í framvarðasveitinni. Fyrstu árin
var það okkar helsti vandi að vélarnar
voru fremur afllitlar,“ segir Bogi.
Bogi segir að þyrluflugið hafi
gengið brösuglega fyrstu árin. Menn
hafi skort reynslu og fengið sinn skerf
af óheppni í ofanálag. „Þarna voru
þó línurnar lagðar, bæði hvað varð-
ar rekstur, viðhald og framkvæmd.
Það var nauðsynlegt að fara í gegnum
þetta skeið, jafnvel þó að svartsýn-
israddirnar hafi stundum verið yfir-
gnæfandi.“ Bogi segir að við ákveðnar
aðstæður hafi TF-SIF og sambærileg-
ar vélar verið of kraftlitlar. „Það var
alltaf verið að bæta útbúnaði í vélina
og svo þurfa náttúrulega læknarn-
ir sínar græjur. Þegar við vorum full-
lestaðir þá mátti oft engu muna með
aflið,“ segir Bogi.
Hann bendir þó á að minni þyrlur
á borð við TF-SIF séu mjög hentugar
í styttri verkefni, einkum á landi. Þær
séu fljótar í förum og eigi að mörgu
leyti auðveldara með að athafna sig
en stærri og kraftmeiri vélar.
Áfallið í Jökulfjörðum
Fyrir tíma TF-SIF höfðu menn
reynt fyrir sér með TF-GNÁ, þyrlu af
Sikorsky-gerð. „Þetta var heldur kraft-
lítil vél en stóð engu að síður fyrir
sínu,“ segir Bogi. Þessi þyrla brotlenti
á Skálafelli árið 1975 þegar öxull í stél-
skrúfu brotnaði. „Það er kaldhæðn-
islegt að við skulum hafa setið uppi
með verksmiðjugalla í þessari einu
þyrlu þegar Bandaríkjaher gerði út
600 sams konar vélar áfallalaust.“
Versta áfallið var þó þegar TF-RÁN
fórst í Jökulfjörðum árið 1983. Fjög-
urra manna áhöfn fórst. „Þetta var
gríðarlegt áfall fyrir alla. Það er talið
að rennihurð á vélinni hafi losnað af
og farið í spaða í lítilli hæð með þess-
um hörmulegu afleiðingum.“
Næsta bylting í þyrlumálum lands-
manna varð svo við komu TF-LÍF,
þyrlu af Super Puma-gerð. Bogi segir
að þarna hafi Landhelgisgæslan ver-
ið komin með kraftmikla björgunar-
þyrlu í hendurnar sem sé fær um að
takast á við erfið verkefni úti á sjó.
TF-SIF á safn
Bogi á síður von á því að það verði
þess virði að gera TF-SIF flughæfa að
nýju. „Það er alveg eins líklegt að það
sé kostnaðarsamt verk og hún gæti
eins orðið til vandræða eftir slíka að-
gerð,“ segir hann.
Það hefur hvarflað að honum að
þyrlan gæti átt sér annars konar fram-
tíð. „Það er nú eiginlega hugmynd
Júlíusar Heiðarssonar flugmanns að
TF-SIF verði komið fyrir á Flugsafni
Íslands á Akureyrarflugvelli. Þar gæti
hún staðið sem minnisvarði um allt
sem á henni var afrekað, því hún skip-
ar mikilvægan sess í flugsögu lands-
manna.“
Þarna er að finna samhljóm með
hugmyndum Bergþórs Ingibergsson-
ar, sem var einn þeirra sem bjargað
var um borð í TF-SIF þegar Barði GK
strandaði við Skarðsnes í mars 1987.
„Við náðum metútkalli
og björguðum lífi barns
sem hafði hlotið alvar-
lega höfuðáverka.“
Bókin Útkall alfa TF-SIF byggist að miklu leyti á
viðtölum við flugstjórana Pál Halldórsson, Benóný
Ásgrímsson og Boga Agnarsson. Höfundur bókar-
innar, Óttar Sveinsson blaðamaður, vann um árabil
hjá DV. Hann hafði kynnst flugstjórum Landhelgis-
gæslunnar ágætlega í störfum sínum sem blaðamað-
ur.
„Það var alltaf alveg skýrt hjá þessum mönn-
um að þeir vildu aldrei að ég kallaði þá hetjur, und-
ir neinum kringumstæðum,“ segir Óttar. Hann telur
að mörg erfiðustu björgunarafrek síðari ára hafi ein-
mitt verið unnin á TF-SIF, ekki síst í ljósi þess að hana
skorti stundum afl til þess að ráða við sumar af þeim
aðstæðum sem menn neyddust til þess að vinna við.
„Þessir menn eru fyrst og fremst fagmenn. Þeir
eru skipulagðir og yfirvegaðir og það er þægilegt að
vinna með þeim. Þeir fjölmörgu sem var bjargað um
borð í þyrluna lýstu þessum mönnum gjarnan eins
og þeir væru annað hvort guðir eða vélmenni,“ seg-
ir Óttar. Hann segir að margir beri vafalaust miklar
tilfinningar í brjósti gagnvart TF-SIF og segist sjálfur
hafa átt erfitt með sig þegar hann frétti af því að þyrl-
an hefði endað í sjónum. „Það eru margir sem horfa
þarna á eftir lífgjafanum.“
Óttar telur, eftir á að hyggja, að vel sé mögulegt
að TF-SIF eigi stærstu og fjölbreyttustu flugbjörgun-
arsögu í Norður-Atlantshafi. „Svona er þetta í það
minnsta í mínum huga,“ segir hann.
„Þegar ég var að skrifa þessa bók þá var þetta í
rauninni eina vélin sem við áttum. Það komu upp
aðstæður á borð við þær þegar bjarga þurfti manni
úr 1.850 metra hæð í Vatnajökli. Hvað áttu menn að
gera? Þessi þyrla hafði ekki flugeiginleika til þess að
framkvæma þetta verk.“
Óttar segist hafa kynnst þessum flugstjórum vel
og kynnin vari enn þann dag í dag. „Þessir menn eru
meðal þess besta sem íslenska þjóðin á, það er engin
spurning.“
EINS OG GUÐIR
EÐA VÉLMENNI
Óttar Sveinsson segir þyrluflugstjórana aldrei hafa viljað
láta kalla sig hetjur:
Útkall alfa TF-SIF Óttar sveinsson blaðamaður skrásetti
frásagnir af björgunum sem framkvæmdar voru á tf-sIf.
Hann segir þyrluflugstjórana vera skipulagða fagmenn
sem ekki vildu vera hetjur.
þyrlu á sínum tíma og það var eins
og menn væru að reyna að kría síð-
ustu krónuna út úr ríkissjóði. Nú
koma þyrlurnar bara á færibandi,
blessunarlega. Það tók bara þennan
tíma fyrir bæði almenning og ráða-
menn að átta sig á því hversu nauð-
synleg þessi tæki eru.“ Hann stingur
að lokum upp á því að TF-SIF verði
varðveitt til minningar um þau afrek
sem unnin hafa verið. „Mér þætti
það ekki ónýtt einhern tímann í ell-
inni að geta rölt og klappað henni
aðeins.“
„Það kostaði blóð,
svita og tár að fá
þessa þyrlu á sín-
um tíma og það var
eins og menn væru
að reyna að kría
síðustu krónuna út
úr ríkissjóði.“
Stýrimaður á Barðanum Bergþór segist alltaf líta upp með
nokkurri lotningu þegar hann sér landhelgisgæsluþyrlu fljúga
yfir. Áhöfninni á Barðanum var bjargað upp í tf-sIf í
aftakaveðri við snæfellsnes fyrir rúmum tuttugu árum síðan.
Bergþór gaf dóttur sinni millinafnið sif í kjölfar björgunarinnar.
Framhald
á næstu opnu