Læknablaðið : fylgirit - 01.02.1980, Qupperneq 26

24
ekki gert mócefnapróf hjá konunni, þegar
hún kom á deildina til fæðingar. Mögu-
leiki er því fyrir hendi, að konan hafi
í rauninni verið tekin til við að mynda
mótefni fyrir fæðinguna, þótt barn henn-
ar hafi reynst Coombs-neikvætt.
Til fróðleiks má geta þess, að þessi kona
fæddi barn á Landspítalanum 1975, sem
reyndist vera með Rhesus-sjúkdóm á lágu
stigi.
Árlegar skýrslur um Rhesus-varnir frá
upphafi gáfu til kynna, að mjög vel var
á þessum málum haldið í landinu öllu.
Allar Rhesus-neikvæðar konur, sem urðu
barnshafandi, voru í reynd undir siöðugu
eftirliti. Þótti því ekki ástæða til að halda
ofangreindri mótefnakönnun áfram.
7. Rhesus-varnir 1971-1978
Reynslu fyrsta ársins hefur þegar ver-
ið gerð nokkur skil. Gerðar voru mark-
vissar tilraunir til þess að bæta árangur
hvað snerti fósturlát og fóstureyðingar
eftir þá reynslu. Minni sjúkrahúsum
landsins tókst þetta vel vegna fæðar
fósturláta. Hins vegar reyndist mun erfið-
ara að fást við þessi mál á stærri sjúkra-
húsum, einkum þó Fæðingadeild Land-
spítalans, vegna mikils fjölda tilfella og
stutts legutíma, svo sem áður hefur ver-
ið getið.
Þegar á öðru ári Rhesus-varna, hófu
nokkur sjúkrahús í landinu að fram-
kvæma blóðflokkanir og Coombs-próf hjá
nýfæddum. börnum. Hefur tilhneigingin
verið í þessa átt alla tíð síðan og stöðugt
gerist algengara, að meinatæknar séu ráðn-
ir til starfa að sjúkrahúsum landsins.
Blóðbankinn í Reykjavík annast þó
sem fyrr allan þorra þessara rannsókna.
Blóðflokkanir hjá barnshafandi konum,
mótefnamælingar (screen-tests) og magn-
mælingar (titer-mælingar) eru eingöngu
framkvæmdar þar eins og frá upphafi.
Tafla 17 sýnir tegundir og fjölda rann-
sókna framkvæmdar í Blóðbankanum í
Reykjavík 1970-1978 vegna Rhesus-varna.
Þar kemur greinilega í ljós sú þróun, sem
orðið hefur á þessu sviði frá því að
Rhesus-varnir hófust.
Blóðflokkunum hjá barnshafandi kon-
um fjölgaði jafnt og þétt fyrstu þrjú ár-
in eftir að Rhesus-varnaeftirlitið hófst.
Aukningin eftir fyrsta árið stafar fyrst
og fremst af því, að eldri og ófullkomn-
ari blóðflokkunaraðferð, sem framkvæmd
var víða um land, var nú felld niður og
allar blóðflokkanir á þunguðum konum
fluttust til Blóðbankans í Reykjavík.
Eftir árið 1972 verður lítil breyting á
fjölda blóðflokkana hjá þunguðum kon-
um, þar til síðustu þrjú árin og þó eink-
um árið 1978, er Blóðbankinn í sívaxandi
mæli tók að framkvæma endurblóðflokk-
anir á þunguðum konum í öryggisskyni.
Fjöldi mótefnamælinga (skimprófa) hef-
ur farið sívaxandi svo sem fram kemur
í töflunni. Sama er að segja um Coombs-
próf hjá nýburum.
Hins vegar hefur magnmælingum (titer-
mælingum) fækkað úr 90 árið 1970 í 15
árið 1978. Hér er um bein áhrif Rhesus-
varna að ræða.
Tafla 17 vekur athygli á tveim atrið-
um, sem verulegu máli skipta um árang-
ur Rhesus-varna í landinu og gang þeirra:
í fyrsta lagi sýnir fjöldi magnmælinga
TAFLA 17.
Tegundir og fjöldi rannsókna í BlóÖbankanum í Reykjavík 1970—1978 vegna Rliesus-varna.
Ár 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978
ABO flokkanir 2060 2551 3062 2969 2640 2719 3349 3191 4100
Rh-D flokkanir 2060 2551 3062 2969 2640 2719 3349 2191 4100
Skimpróf (screen) 830 1311 1395 1253 1302 1438 1547 1605 1831
Þynning (Titer) 90 79 75 64 39 41 51 52 15
Coombs próf 396 475 532 477 536 504 582 544 619
Aðrar rannsóknir* Mótefni Rh D + blóða 164 15 31 42 32 61 58 *141 *86 1937
Rannsóknir alls 5600 6982 8157 7774 7189 7482 8936 8724 12688
* Talin hver einstök rannsókn.