Læknablaðið : fylgirit - 01.09.1993, Side 26

24
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 24
E 14
SAMANBURÐUR Á ALDURSBUNDNU
BEINTAPI ÍSLENSKRA KVENNA
í FRAMIIANDLEGGSBEINUM
OG HRYGGJARILÐBOLUM
Gunnar Sigurösson, Katrín R. Siguröardóttir og
Birna Jónsdóttir. Lyflækninga- og rönt^endeild
Borgarspítalans og læknadeild Háskóla Islands.
Beinþéttni var mæld í hryggjarliðbolum (T-XII-
L-III) meö sneiðmyndatækni í 187 íslenskum
konum á aldrinum 35-65 ára. Beinþéttni var
mæld í framhandlegg 350 íslenskra kvenna, 20-80
ára að aldri með "singlephoton absorptiometry".
Enginn þátttakenda hafði verið á östrogen
meðferð um eða eftir tíðahvörf.
Beinþéttnin í framhandlegg og hryggjarliðum
hélst stöðug frá tvítugsaldri og fram að
tíðahvörfum. Eftir tíðahvörf varð veldisfallsleg
minnkun á beinþétminni sem virtist byrja strax
eftir tlðahvörf I hryggjarliðbolum sem
endurspegla 100% frauðbein, síðan fremst I
framhandleggsbeinum (25-35% frauðbein) og
nokkru slðar ofar I framhandlegg (aðallega cortical
bein).
Þessar niðurstöður undirstrika hratt beintap á
fyrsta áratug eftir tíðahvörf (20-30%), hraðast I
frauðbeini. Síðan tekur við stöðugt línulegt
beintap sem nemur 1-2% á ári.
Þessar niðurstöður samrýmast þvi að hraða
beintapið eftir tlðahvörf stafi af östrogen skorti
en beintapið slðar á ævinni gæti hugsanlega verið
tengt lélegri kalkbúskap ásamt minni
llkamshreyfingu. Meðferð við beintapinu á fyrstu
10-20 árum eftir tíðahvörf væri þvi östrogen en
meðferð slðar á ævinni frekar aukakalkgjöf ásamt
D-vitamlni og aukinni Ukamshreyfmgu.
E 15
Verulega minnkandi tíðni blóðþurrðarheltis
(claudicatio intermittens) meðal islenskra karla
1968-1986; sterk tengsl við reykingar.
Ingimar Ingólfsson, Gunnar Sigurðsson, Helgi
Sigvaldason, Guðmundur Þorgeirsson og Nikulás
Sigfússon.
Rannsóknarstöð Hjartavemdar og Læknadeild Háskóla
íslands.
Ahættuþættir kransæðasjúkdóma hafa verið ítarlega
rannsakaðir, bæði hér á landi og erlendis en minni
upplýsinga hins vegar verið aflað um blóðrásartruflanir i
ganglimum. Rannsókn Hjartavemdar gaf gott tækifæri
til að kanna algengi og nýgengi á claudicatio
intermittens og tengsl þeirra við samtíma- og
áhættuþætti. I rannsóknina mættu 9135 karlar á
aldrinum 34-80 ára einu sinni eða oftar 1967-1987.
Þeir sem fengu klíníska greiningu claudicatio
intermittens eða claudicatio intermittens obs. skv.
spumingalista Hjartavemdar voru metnir.
Algengi lækkaði um 58% 1968-1986. Það jókst
veldisvísisfallt (exponential) með aldri ffam að sjötugu,
en þá dró úr aukningunni. Nýgengi lækkaði enn meira
(89%).
Af samtímaþáttum (líkamseinkenni og reykingar) var
marktæk fylgni við aldur (p<0,001), reykingar og
slagbilsþrýsting (p<0,001), en einungis aldur (p<0,001)
og reykingar höfðu marktækt forspárgildi.
Áhættuhlutfallið var nálægt 11 meðal þeirra sem reyktu
15 sígarettur á dag eða meira. í hópnum með
claudicatio intermittens var meiri fylgni við aldur
(p=0,001), reykingar og slagbilsþrýsting (p<0,001) en í
hópnum með kransæðasjúkdóma. Hlutfallslega fleiri
voru með claudicatio intermittens eftir þvi sem
kransæðasjúkdómurinn varð verri. Claudicatio
intermittens hafði marktækt aukið forspárgildi um
dauðsfóll í heild og dauðsföll úr kransæðasjúkdómum
og heilablóðfalli eftir að búið var að leiðrétta fyrir
marga þekkta áhættuþætti.
Lækkunin sem varð á algengi og nýgengi á
rannsóknartimanum skýrist að hluta til af minni
reykingum. Þvi verður að telja líklegt að breyting hafi
einnig orðið til batnaðar á öðrum áhættuþáttum þótt
þeir hafi ekki náð marktækni í þessari rannsókn. Þessi
rannsókn undirstrikar mikilvægi reykinga í þróun
æðakölkunar í ganglimum sem jafhframt virðist merki
um útbreiddan æðasjúkdóm. Breytingar á tíðni
sjúkdómsins hérlendis á síðustu áratugum benda einnig
til þess að koma megi í veg fyrir hann að verulegu leyti
með breyttum lifsháttum, þar sem reykbindindi gegni
lykilhlutverki.