Læknablaðið : fylgirit - 01.09.1993, Blaðsíða 27

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 24
25
Brjóstakrabbamein, ónæmiskerfið og horfur.
Ingibjörg Guðmundsdóttir, Helga M.
Ögmundsdóttir og Helgi Sigurðsson.
Krabbameinslækningadeild Landspítalans.
E 16
Það reynist erfitt að spá fyrir um horfur kvenna
sem fá bijóstakrabbamein. Stærð æxlis, fjöldi jákvæðra
eitla og hormónaviðtakar flokka konur í áhættuhópa. í
áratugi hafa menn velt fyrir sér hvort frumur ónæmis-
kerfisins geti haldið æxlisfrumum í skefjum.
Við unnum að því fyrir nokkrum árum, á
rannsóknastofu í sameinda- og frumulíffræði
Krabbameinsfélags íslands, að kanna samskipti hvítra
blóðkoma og bijóstakrabbameinsfruma í rækt.
Þegar þetta er skrifað er hálfnað það verk að ná
saman upplýsingum um afdrif 52 kvenna sem greindust
fyrir 2 til 5 árum síðan. Þær eiga það sameiginlegt að
fyrir liggja upplýsingar úr tilraunum um viðbrögð
ónæmiskerfisins við æxlisfrumunum eða það hvaða
áhrif hvít blóðkom hafa á vaxtarhraða æxlisræktanna. í
öllum tilfellum er þekkt tjáning vefjaflokkasameinda.
Sjö af 25 konum sem þegar hafa fengist
upplýsingar um hafa fengið fjarmeinvörp og tvær þeirra
em látnar. Almennt virðist tjánig þessara æxla á
vefjaflokkasameindum minni en í æxlum þeirra kvenna
sem em friar við sjúkdóm f dae,________________________ _________________________________________________________
Að meðaltali hafði konunum verið fylgt eftir í um fjögur ár.
Marktæk verri heildarlifun var hjá konum sem vom skomar E 17
upp í follicular fasa tíðahringsins (dagur 1-14) samanborið
við aðra fasa hans (p=0,03), en munurinn var ekki marktækur
varðandi sjúkdómsfría lifun. Styrkur testósteróns á
aðgerðardegi reyndist hafa forpárgidi um sjúkdómsfría lifun
kvennanna, en um 80% þeirra sem höfðu lágt testosteróngildi
á aðgerðardegi höfðu engin merki um sjúkdóminn við síðustu
skoðun, en aðeins um 50% kvenna með há testósteróngildi
vom sjúkdómsfríar (p=0,008).
Um 30% kvenna sem vom í follicular fasa á aðgerðardegi
þegar farið er eftir uppgefnum fyrsta degi síðustu tíða og
lengd tíðahrings vom samkvæmt hormónamælingum í
öðmm fösum tíðahringsins.
Testósterón styrkur virtist tengjast minni tjáningu
prógesterónviðtaka, önnur áhrif hormóna á viðtaka vom
ekki sjáanleg.
Niðurstöðumar benda til þess að tímasetning aðgerðar geti
haft áhrif á horfur kvenna með bijóstakrabbamein. Konur í
follicular fasa tíðarhringsins virtust í meiri áhættu að
sjúkdómurinn tæki sig upp aftur. Hár styrkur testósteróns
virðist einnig auka þá áhættu og geta greint þær konur sem
em í hættu á að sjúkdómurinn taki sig upp að nýju. Við
bendum einnig á hversu ónákvæmar upplýsingar fást ef
eingöngu er farið eftir uppgefnum fyrsta degi síðustu tíða
og lengd tíðahrings, eins og raunin hefur verið í flestöllum
fyrri rannsóknum sem fjallað hafa um þetta efni.
HAFA HORMÓNAR í SERMI KVENNA MEÐ
BRJÓSTAKRABBAMEIN ÁHRIF Á HORFUR?
Halla Skúladóttir', Helgi Sigurðsson, Matthías Kjeld, Helga
Ögmundsdótir, Laufey Tryggvadóttir, ValgarðurEgilsson,
Sigurður Bjömsson, Þórarinn Sveinsson
1 Krabbameinslækningadeild, Landspítalinn
Því hefúr verið haldið fram að konur með bijóstakrabbamein
sem fara í skurðaðgerð á 3-12 degi tíðahringsins hafi verri
horfur en þær sem fara í skurðaðgerð aðra daga hans.
Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna hvort styrkur kyn-
og heiladingulshormóna í sermi á aðgerðardegi tengist
horfum kvenna með bijóstkrabbamein og hvort þessir
hormónar hefðu áhrif á tjáningu kynhormónaviðtaka á
æxlisfrumum. Loks var ætlunin að kanna áreiðanleika þess
að staðsetja konur í tíðahring eftir uppgefnum fyrsta degi
síðustu tíða út frá hormónamælingum.
Við höfðum aðgang að blóðsýnum 106 kvenna með
brjóstakrabbamein frá aðgerðardegi. Inngönguskilyrði
rannsóknarinnar vom að konur hefðu reglulegan tíðahring
og væm ekki á hormónalyfjum, og reyndust 66 konur
uppfylla skilyrðin. Konur vom staðsettar í tíðahringnum út
frá mældum gildum estradíóls, prógesteróns, og LH. En til
viðmiðunar var einnig gengið út frá upplýsingum um
tíðasögu þ.e. fyrsta degi síðustu tíða og Iengd tíðahrings.