Búskapur hins opinbera 1980-1984 - 01.02.1986, Qupperneq 5

Formáli
Þessi fimmta skýrsla í ritröð Þjóðhagsstofnunar um þjóðhagsreikninga fjallar
um búskap hins opinbera, þ.e. ríkis, sveitarfélaga og almannatryggingakerfis.
Skýrslan nær til áranna 1980—1984 og er framhald skýrslu um sama efni, sem
kom út í byrjun árs 1983 og spannaði tímabilið 1945—1980.
í skýrslunni er „hið opinbera“ í meginatriðum notað sem heiti á starfsemi,
sem tekna er aflað til með álagningu skatta en ekki með sölu á vöru eða
þjónustu á almennum markaði. Af þessu leiðir, að starfsemi fyrirtækja eða
sjóða í eigu ríkis eða sveitarfélaga fellur utan við efnissvið skýrslunnar, nema að
því marki sem þessir aðilar eiga viðskipti við hið opinbera. Að því er ríkissjóð
varðar, fellur þessi skilgreining að mestu saman við A-hJuta ríkisreiknings. Þó
eru endurlán ríkissjóðs ekki talin með hér, enda þótt þau hafi með lögum nr. 84/
1985, um breytingu á lögum um ríkisbókhald, ríkisreikning og fjárlög, verið færð
inn í A-hluta ríkisreiknings. Gerð ríkisreiknings hefur heldur ekki verið með
þeim hætti, að auðvelt væri að taka þau með. í næstu skýrslum um þetta efni
verður þess freistað að fella þessar fjárhæðir inn í reikningakerfið og fjalla þá
einnig nánar um skuldir hins opinbera.
Reikningakerfi opinbera búskaparins, eins og það birtist í þessari skýrslu, er
hluti af stærra reikningakerfi fyrir þjóðarbúskapinn í heild og er unnið
samkvæmt reglum Sameinuðu þjóðanna um gerð þjóðhagsreikninga. Birt eru
sérstök yfirlit yfir hvert um sig, ríkið, sveitarfélögin í heild, og almannatrygg-
ingakerfið og síðan eru dregnar saman tölur fyrir hið opinbera í heild. Þessi
yfirlit eru tvískipt. Annars vegar er tekju- og útgjaldareikningur, sem sýnir
tekjur og gjöld á hverju ári, og hins vegar yfirlit um fjármagnsstreymi, en þar
færist meðal annars fjármunamyndun og fjármagnstilfærslur ársins.
Skýrslan skiptist í sjö kafla, auk töfluhluta og viðauka. Fyrsti kailinn er
inngangur. í öðrum kafla eru rakin tengslin milli almennra þjóðhagsreikninga
og þeirrar skýrslu sem hér birtist, en í hinum þriðja er nánari lýsing á
reikningagerðinni. í fjórða og fimmta kafla er fjallað um bein umsvif hins
opinbera, þ.e. með hvaða hætti tekna er aflað og þeim ráðstafað.
í sjötta kafla er fjallað almennt um ýmis óbein umsvif hins opinbera, svo sem
þátttöku í atvinnurekstri, skattlagningu, sem ýmist íþyngir eða ívilnar ákveðnum
hópum í þjóðfélaginu, lántökur og lánveitingar hins opinbera og fleira.
Töfluhluti skýrslunnar skiptist í átta flokka. Fyrst koma yfirlitstöflur, en síðan
ýmsar sundurliðanir á tekjum, samneyslu, framleiðslustyrkjum, fjármunamynd-
un o.fl. Síðast í töfluhlutanum er alþjóðlegur samanburður.
Loks fylgja þrír viðaukar, sem hafa að geyma enska þýðingu á töfluheitum og
helstu hugtökum í skýrslunni, auk heimildaskrár.
Á vegum Þjóðhagsstofnunar hafa Jóhann Rúnar Björgvinsson og Eyjólfur
Sverrisson einkum unnið að gerð þessarar skýrslu.
Þjóðhagsstofnun í febrúar 1986.
Jón Sigurðsson.