Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.12.1931, Síða 12

522
Frá Englandi.
['StefnLr
Innleysanlegir og óinnleysanlegir
seðlar.
Hvaða áhrif hafði þessi athöfn,
að seðlarnir voru gerðir óinnleys-
anlegir?
Á hverjum seðli Englands-
banka eins og annara banka, sem
hafa gullinnlausn, stendur, að
seðill þessi verði leystur inn með
ákvæðisverði í gulli. Undir er
ritað nafn gjaldkera í umboði
bankastjórnar, og þessir seðl-
ar hafa löngum verið taldar hið
tryggasta í fjármálaheiminum.
Seðillinn er því ávísun á á-
kvæðisverð hans í gulli. Og þessu
gulli má svo, eftir ákvæðisverði,
breyta í hvaða lands gjaldeyri
sem óskað er, meðan þar er gull-
innlausn og gullkaup.
1 löndum, sem hafa gullinn-
lausn, eða gullmyntfót, getur því
því aldrei orðið meiri gengis-
munur en sem nemur kostnaði
og óþægindum við að senda gull
milli landa, og það er vitanlega
mjög lítið.
Sá sem átti enska peninga,
meðan gullinnlausnin var, átti
því ávísun á gull og gullsígildi
í allra landa gjaldeyri.
En nú breyttist þetta skyndilega.
Við það að seðlarnir hættu að
vera ávísun á gull, breyttust
þeir í það, að vera ávísanir á það,
sem hægt er að fá fyrir slíka
seðla í Englandi. Og á sömu
svipstundu verður það að álita-
máli, hvers virði þeir séu í sam-
bandi við gjaldeyra annara
ríkja. En það ákvarðast í stórum
dráttum af traustinu á þeim, sem
seðilinn gefur út, og kaupmátt-
arjafngengi svo kölluðu.
Sem dæmi upp á það, hverju
traustið veldur, má hugsa sér
mann, sem skuldar t. d. einum
manni 5000 kr., öðrum manni
10.000 og þeim þriðja 15.000 kr.,.
eða alls 30.000 kr. Fyrir þessu er
örugt veð, hvað sem efnahag skuld-
anda líður, að öðru leyti ‘og eng-
inn þessara manna er neitt
hræddur. Skuldirnar eru í „gull-
gildi“, ]>ær eru ófallnar í verði.
En setjum nú svo, að maður
þessi geti allt í einu lýst yfir
því, að þetta veð sé burtu numið,.
eins og þegar banki hættir að
leysa inn seðla sína. Þá verður
á svipstundu sú breyting á, að-
kröfur þessara manna verða að
ákveðast eftir trausti á almennri
gjaldgetu skuldunautsins.
En jafnvel þótt ekki sé hætta
á, að féð tapist, þá geta pening-
arnir fallið í verði vegna kaup-
máttarjafngengisins.
Þetta stafar af því, sem áður
er sagt, að þegar búið er að af-