Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.12.1931, Side 62

'572
Hvernig á að sætta fjármagn og vinnu?
[Stefnir
1. í þessu liggur ekkert sátta-
boð milli fjármagns og vinnu, því
að hér er það fjármagnið eitt,
-sem ræður. Mikið gagn gæti þetta
þó gert með því að örfa starfs-
fólkið og láta það verða að gæta
hagsmuna eigandanna ekki síður
-en starfsmannanna. Þetta næst þó
ekki vel vegna þess að
2. fjármagn það, sem starfs-
menn þannig eignast, verður jafn-
an mjög lítið. Þeir fá því litla eða
hverfandi hlutdeild í stjórn fyrir-
tækisins, og hagsmunir þeirra sem
starfsmanna verða eftir sem áð-
ur langsamlega aðal hagsmunir
þeirra.
Þrátt fyrir annmarka þessa fyr-
irkomulags, hefir það verið notað
mikið, og má segja að það hafi
gefist vel. Má benda á hinn al-
þekkta forgöngumann í þessum
málum, Sir Alfred Mond, sem rek-
ur hið mikla risafyrirtæki „Im-
perial Chemicals Ltd.“, á grund-
velli, svipuðum þessu. í því eru
um 40.000 starfsmenn. — Hefir
þetta, og annað í líkum anda, sem
Sir Alfred hefir gert til þess að
knýta starfsfólkið við fyrirtækið,
haft hin ágætustu áhrif. Alls er
sagt, að í Englandi sé ágóða-hlut-
deild eða sam-hlutdeild fram-
kvæmd í um 500 félögum, með alls
um 260.000 starfsmönnum. Þetta
er í raun og veru mjög lítið og
sýnir, að það er einhver þremill-
inn í því, sem gerir, að það dreg-
ur menn ekki að. Árið 1929 voru
gefin hlutafélagalög á Englandi,
sem sýna, að menn hafa opin augu
fyrir því, að einhverjar aðferðir
þessu líkar, þurfi. Þar er sem sé
að vísu stranglega bannað, að fé-
lag veiti hjálp til þess að kaupa
þess eigin hlutabréf, en undan-
tekning gerð, ef í hlut eiga starfs-
menn fyrirtækisins, háir eða lág-
ir, sem verið sé að hjálpa til sam-
hlutdeildar í einhverri mynd. Þá
er og í þessu eina tilfelli heimilað
að veita peningalán til hlutabréfa-
kaupa í félaginu.
I Ameríku hefir þetta einnig
verið reynt í stórum stíl, svo að
þar eru miljónir starfsmanna, sem
eiga hlutdeild í fyrirtækjum þeim,
sem þeir vinna lengi við. En þó
að undarlegt megi virðast, berjast
sósíalista leiðtogarnir yfirleitt af
alefli á móti öllu þessu. Mun þeim
ganga til líkur kærleikur og gömlu
selstöðukaupmönnunum, þegar
þeir vildu ekki að menn borguðu
upp skuldir sínar og yrðu frjálsir-
Þeir vilja að menn einblín1
á manninn í tunglinu, þ. e-
þjóðnýtinguna, og elti leiðtog-
ana, sem sitja þeirra vegna
á þingi, strita í miðstjórn-