Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.12.1931, Síða 65

Stefnir]
Hvernig- á að sætta fjármagn og vinnu?
575
magnsins, bæði til arðs og stjórn-
ar fyrirtækisins. Starfsmennirnir
þurfa ekki að bíða þess, að þeir
eignist hægt og hægt hluti í fé-
laginu, og ekki heldur að fá þá
beinlínis gefins, heldur er þeim
úthlutað hlutum í krafti þess, að
þeir leggi nokkuð fram, sem sé
vinnu sína. Þeir fá þegar í stað
bæði vandan:: cg vegsemdina.
Auðvitað geta þessi bréf ekki
haft neitt nafnvérð þegar þeim er
úthlutað. Þau eru ekki skýrteini
upp á það, að peningarnir hafi
verið innborgaðir. Þau gefa að
eins von um arð, ef vinnan sýnir
sig að afla arðs, og þau gefa von
um eign ef vinnan aflar eigpiar.
Með því að taka venjuleg hluta-
bréf félagsins fyrir ])að, sem safn-
-ast af eign á þessi vinnuhlutabréf,
geta starfsmennirnir eignast
venjulega hlutdeild í félaginu, og'
þessi aðferð felur ])ví í sér það
sama eins og sam-lilutdeildin að
þessu leyti, en nær miklu lengra.
Otfærslan margvísleg.
Með þessu eru að eins dregnar
nðallínurnar, en útfærslan getur
verið afar-misjöfn, eftir ])ví
hvernig hluthöfum hvers félags
þóknast að ákveða það í samþykkt
félagsins, því að í fyrstu verður
þetta allt að koma sem viljandi
ráðstöfun eigandanna.
. Þetta, að hafa allt fullkomalega
frjálst, lýsir mjög vel kaupsýslu-
mönnunum, sem stóðu fyrir því,
að þessi lög voru sett. Margir hafa
óttast, að þetta leiddi til þess, að
farið væri að þvinga þessu upp á
öll félög, hvort sem ]>au vilja eða
ekki. En það er mjög fjarri vilja
höfundanna. Þeir vilja að eins
sýna, hvernig er hægt að leysa
vandamálið, en láta svo allt
frjálst.
Einn mjög þekktur iðjuhöldur í
Bandaríkjunum, Robert S. Broo-
king, er þó ekkert smeikur við
þetta. Hann er miklu hræddari við
ástandið sem er, og lítur svo á, að
lögboðin vinnu-hlutdeild myndi
komast langt í því, að afstýra allri
frekari hættu.
Aftur á móti hefir mótspyrna
gegn ]>essu komið frá sósíalistum
af sömu ástæðum eins og gegn
öllum samskonar tilraunum. Þeir
segja að allt þetta sé gert til þess
að fá aukinn vinnuhraðann, en
það er náttúrlega eitur í þeirra
beinum. Það má aldrei „herða
sig“. Og þeir taka ekkert tillit til
þess, að með þessu eru starfs-
mennirnir að vinna sér þann rétta
sess í atvinnulífinu, sem sameig-