Sagnir - 01.04.1984, Síða 49

HAFNALAUS HÖFUÐSTAÐUR
urinn af framkvæmdum Tryggva
varð því lítill sem enginn. Björn
ritstjóri lýsti þessu svo í ísafold
árið 1907:
Nýju viðgerðinni á henni
fbryggjunni] er lokið fyrir
skömmu með þeim prýðilega
árangri, að hálf-klofinn er frá
og siginn austurjaðarinn á
henni að framan alllangt upp-
eftir og hitt þó enn verra, að nú
er fullyrt, að alls ekki sé við
hana lendandi nema í blíðviðri
og sjóleysu. (ísafold 34. árg.
(1907) 5, bls. 19).
Þessi er, í fáum orðum, saga
fyrstu bryggjunnar í Reykjavík,
sem byggð var á vegum yfirvalda.
Þótt hörmungarsaga hennar sé
mikil, voru þó ýmsar hugmyndir
á lofti um úrbætur í hafnarmálum
höfuðstaðarins.
Hafnarnefnd og hug-
myndir um hafnarbætur
á 19. öld
Hafnargerð var ekki rismikil á
öldinni sem leið, hins vegar var
mikið rætt um hafnarbætur og
ekki skorti hugmyndir. Árið 1855
var hafnarnefnd skipuð í Reykja-
vík. Næstu árin virtust nefndar-
menn hafa fullan hug á úrbótum.
En í þessu efni, sem svo mörgum
öðrum, slokknaði áhuginn
skyndilega þegar minnst var á
kostnað. Áfram voru þó málin
rædd og upp komu ýmsar nýstár-
legar hugmyndir. Útlendingar
voru fengnir til að skoða hafnar-
stæðið og gera tillögur um lausn-
lr- Rætt var um stórskipahöfn,
hafnargarða, lokaða höfn, skipa-
kví, stórskipabryggju úr stáli og
höfn í Tjörninni, sem tengd yrði
hinni höfninni með skipaskurði.
En hvort sem um var að ræða
óljósar hugmyndir eða skýrt
mótaðar tillögur datt botninn úr
málinu um leið og kostnaðar-
aaetlun barst bæjarstjórninni.
Árið 1895 urðu nokkur þátta-
skil. Yfirsmiður Þjórsárbrúarinn-
ar, Vaughan að nafni, lagði fram
tillögu um stórskipabryggju.
Kostnaðaráætlunin hljóðaði upp
á rúmar • eitt hundrað þúsund
krónur. Alþingi heimilaði níutíu
þúsund króna lán úr viðlagasjóði
og var bæjaryfirvöldum þá lítið að
vanbúnaði. En snemma árs 1896
barst hafnarnefndinni bréf frá
kaupmönnum og verslunarstjór-
um bæjarins þess efnis að fá
hingað áreiðanlegan mann til að
gera tillögu um skipakví. Töldu
þeir slíkt mannvirki koma að mun
meiri notum en stórskipabryggju.
Hafnarnefndin féllst á áskorun
bréfritara og fékk hingað danskan
verkfræðing. Lagði hann til að
gerð yrði heljarmikil skipakví
með hurðum, auk útihafnar sem
ætlað var að verja hurðir þessar
skemmdum. Áætlaður kostnaður
var fjórar milljónir og sex hundr-
uð þúsund krónur. Slíkt fyrirtæki
var gjörsamlega ofviða efnahag
bæjarins. Þessi tillaga var því ekki
rædd frekar.
En hvað olli sinnaskiptum
kaupmanna árið 1896, þegar Al-
þingi hafði veitt vilyrði fyrir láni?
Ritstjóri ísafoldar skýrir svo frá
í janúar 1896 að við nánari
athugun hafi komið hik á suma.
Hversu góð sem hafskipabryggj-
an yrði, mundi hún aðeins koma
að fullum notum í góðu veðri og
sjólausu. Hins vegar þyrfti að
tryggja siglingar til bæjarins allt
árið um kring ásamt fljótri og
öruggri afgreiðslu skipanna. Því
væri hafskipakví besta lausnin ef
Reykjavík ætti að vera miðstöð
út- og innflutnings fyrir lands-
menn um komandi framtíð.
Olnbogabarnið
Fyrstu ár þessarar aldar var lítið
rætt um hafnarframkvæmdir í
hafnarnefndinni. Þó komu fram
nokkrar bryggjuhugmyndir, sem
allar þóttu of kostnaðarsamar.
Hugur nefndarmanna virtist
mjög bundinn við skipakví, ekki
bryggju.
Skipstjórinn á danska varðskip-
inu ’Heklu1 sagði í grein, sem
hann birti í ísafold árið 1902, að
Reykjavík væri hálfgert „oln-
bogabarn1' í hafnarmálum. Flestir
stærstu bæir á íslandi tækju höfuð-
staðnum þar fram, því þeir gætu
Tillaga H. Paulli um hafnarkví. Þetta
mannvirki átti að kosta 4,6 milljónir sem
voru fjórfaldar tekjur landssjóðs.
SAGNIR 47