Fréttatíminn - 14.03.2014, Qupperneq 42

GOLD PLATED
SPECIALIZED BICYCLES & COMPONENTS
KRÍA HJÓL GRANDAÐGARÐUR 7 101 REYKJAVÍK s.5349164
THE FSR EPIC - THE ONLY FULL-SUSPENSION
XC BIKE TO WIN OLYMPIC GOLD
AND MULTIPLE WORLD CHAMPIONSHIP GOLD MEDALS
GOLD STANDARD REDEFINED. SPECIALIZED.COM
Um miðjan níunda áratug síðustu aldar komu fjallahjólin til Íslands. Þau komu af svo miklum
krafti að um hríð voru nær eingöngu seld hér fjölgíra fjallahjól. Skipti þá engu í hvað
kaupandinn ætlaði að brúka hjólið. Það varð að vera fjallahjól.
Humar eða kjötfars
F yrsti túrinn á nýju fulldemp-uðu fjallahjóli er svipað og að fara út að borða humar
með Justin Timberlake í lok ágúst
á meðan túr á gamla jálknum er
nær því að fá sér kjötfars með
Sigmundi Davíð þegar hann fer
loksins aftur á íslenska kúrinn.
Kannski ekki alvont en svona
næstum því.
Innreið fjallahjólanna hófst fyrir
alvöru með Stumpjumpernum frá
Specialized árið 1981 enda fyrsta
fjöldaframleidda fjallahjólið í heim-
inum og þótt ótrúleg megi virðast
er ennþá hægt að fara út í búð og
splæsa í nýjan Stumpjumper. Í dag
er þó gamli góði stálhlunkurinn
frá forsetatíð Vigdísar víðs fjarri.
Nú stendur valið á milli þess að
fá stellið úr léttum koltrefjum eða
áli. Demparanir gera þér kleift að
rúlla upp og niður fjöll og firn-
indi án þess að missa alla tilfinn-
ingu í óæðri endanum og öflugar
diskabremsurnar sjá svo til þess
að þú húrrir ekki fram af klettum á
sömu leið.
Tilvalið hjól til þess að tækla
snjó og drullu á leiðinni í vinnuna
og fara svo lengri leiðina heim.
Stumpjumper kemur í mörgum
gerðum og kostar frá 359.990.
Fjallahjólið er fertugt
eða svona hér um bil
Fljótlega byrjuðu nokkrir hippanna að
smíða hjólin sín frá grunni. Joe Breezer og
Gary Fisher hafa oft verið taldir þeir fyrstu
til þess að senda frá sér eiginleg fjallahjól.
Þeir og nokkrir aðrir kapítalistahippar
byrjuðu að framleiða hjól í skúrum hér og
þar um Ameríku, aðallega í Kaliforníu. Þeir
höfðu ekki undan að sérsmíða hjól. Svo
vinsælt varð sportið á skömmum tíma.
Það var svo ekki fyrr en 1981 að fyrsta
fjöldaframleidda hjólið leit dagsins
ljós. Það var bandaríski framleiðandinn
Specialized sem setti Stumpjumper hjólið á
markað. Það hjól átti stóran þátt í að gera
þessa nýju hjólaíþrótt vinsæla. Sérstaklega
í Ameríkunni. Svo vinsælt var hjólið að um
tíma töluðu óinnvígðir um Stumpjumper-
inn sem samnefnara yfir fjallahjól.
Á níunda áratugnum varð alger sprengja
í fjölgun bæði framleiðenda og notenda.
Hér á landi voru t.d. allir – og amma þeirra
– með MuddyFox í hjólageymslunni.
Fjallahjólaæðið hélt áfram á tíunda
áratugnum og helsta þróunin voru
demparar. Einhverjar tilraunir voru
gerðar með dempara að framan og
aftan. En flestir létu sér nægja að
dempa að framan. Fyrstu koltrefja-
hjólin litu líka dagsins ljós en álið var
þó efni áratugarins.
Fjallahjólreiðar, í þeim skilningi að
hafa gaman af því að hjóla upp og
niður fjöll, voru fyrst stundaðar af létt-
rugluðum hippum í henni Ameríkuum
eða upp úr 1965. Milli marijúanapartía
breyttu þeir gömlum hjólum með
þykkum dekkjum svo hægt væri að
reiða fákinn upp brekkur og hjóla
svo eins hratt niður og mögulegt var.
Þessir gömlu jálkar, kallaðir klunkerz
af hippunum, voru yfirleitt gömul þung
hjól með fótbremsum sem búið var að
strípa öllu glingri.
Koltréfja- og fulldempuð hjól gera sig
breið í búðarhillunum en það er samt
ekki fyrr en eftir 2010 að báðar gerðir
virkilega festa sig í sessi. Diskabrems-
ur taka algerlega við af gömlu púð-
unum og 29 tommu dekk taka flugið ,
eitthvað sem bara mestu sérvitringar
höfðu áður verið að sýsla með.
Það má segja að sagan sé að fara í
sinn fyrsta hring því gömlu góðu hipp-
arnir notuðu stærri dekk á sína jálka.
Þeir vissu líka það sem allir virðast
vera að átta sig á aftur að fjallahjól-
reiðar snúast aðallega um ferðina.
Jafnvel þótt þeir hafi verið útúrskakkir.
Haraldur Jónasson
hari@frettatiminn.is
H jólamenningin hér á Fróni hefur sem betur fer þróast í rétta átt upp
á síðkastið. Sem þýðir að þeir
sem kaupa fjallahjól í dag ætla
yfirleitt að hjóla upp fjöll og eða
niður fjöll. Í það minnsta ekki
bara eftir malbikinu í vinnuna.
En það verður ekki neitt til úr
engu. Til þess að eitthvað breyt-
ist þarf alltaf rugludalla. Ein-
hverja sem sjá hlutina öðruvísi.
Hvort sem það er að vera fyrstur
til að láta sig flakka niður snævi-
þakta brekku á morgunverðar-
bakka og kalla það snjóbretti. Nú
eða reiða gamalt Schwinn-hjól
upp á topp á öðru fjalli og húrra
svo niður.
1960
1970
1980
1990
2000
H jólreiðar hafa náð mikl-um vinsældum að und-anförnu og sé ég greini-
legan mun síðan ég kom hingað
fyrst fyrir sjö árum. Sumir segja
að ástæðan sé bensínverð, aðr-
ir segja heilsuræktaræði en ég
held að það sé mun dýpri þrá
sem liggi að baki og hinar ástæð-
urnar séu einfaldlega afsakanir.
Sjáið til, fyrir langa löngu,
minnist ég þess óljóst að hjóla
um á 16 tommu Raleigh Comm-
ando hjóli. Mér fannst það mjög
fínt en af einhverjum ástæðum
áttu allir aðrir Raleigh Boxer
sem var með miklu flottara aftur-
bretti og það var hjólið sem mig
VIRKILEGA langaði í. Þegar
ég var níu ára var BMX komið
á göturnar. Mamma og pabbi
voru með aðrar hugmyndir en
ég (eins og oft vill vera með for-
eldra, eins pirrandi og það nú
er). Ég fékk að kynnast fyrsta
götuhjólinu mínu þegar ég fékk
skærrautt Raleigh Ace og þó svo
að mig hafi í raun langað í BMX
var þetta hjól geðveikt. Mamma
bakkaði yfir það á bílnum okkar
og þrátt fyrir að ég hafi vonast
eftir að fá BMX í staðinn fékk ég
eitthvað ódýrt, silfurlitað götu-
hjól. Það var fyrsta hjólið sem ég
hjólaði á niður í bæ og það bar
mig í skólann í nokkur ár áður
en ég uppfærði það aftur inn í Ra-
leigh fjölskylduna, í þetta sinn
fékk ég svart Raleigh Pursuit.
Það hjól fannst mér frábært en
það kom ekki vel út úr því að
vera hjólað inn í bílhurð. Þegar
tryggingafélagið afskrifaði hjólið
grátbað ég um að fá sparnaðinn
minn lánaðan svo ég gæti keypt
mér alvöru
hjól.
E n g u m a ð
óvörum: annað Ra-
leigh, en ekker t
venjulegt þó. Þetta
var handgert í Notting-
ham úr léttum málmi og
hannað fyrir keppni, sem
ég var staðráðinn í að stunda.
Þó svo að keppnisferillinn hafi
aldrei tekist á loft bar þetta
hjól mig í skólann, yfir hæstu
fjallavegi í Evrópu, lifði af heil-
an áratug í London án þess að
vera stolið, studdi mig í skamm-
vinnum ferli sem hjólasendill og
tókst alltaf (einhvern veginn) að
koma mér öruggum heim eftir
langa nótt. Það er enn hérna í
Reykjavík einhvers staðar.
Nú, mörgum árum síðar, hef
ég hjólað á mörgum öðrum hjól-
um, allt frá þeim ódýrustu til
hinna dýrustu, en þau hafa öll
sömu eiginleika: tvö hjól, keðju,
pedala og sömu vélina: mig.
Sagt er að maður gleymi aldrei
hvernig á að hjóla, en þegar
maður er á hjóli gleymir maður
hvers vegna maður lærði að hjóla
fyrir öllum þessum árum; fyrstu
kynnum af frelsinu, þránni til að
komast eitthvert annað. Þegar
ég horfi á fætur sona minna á
fullum snúningi sé ég það, og
finn það enn. Prófaðu það ein-
hvern tímann, þú munt muna að
það er rétt eins og að hjóla.
Mamma bakkaði
yfir hjólið
Stumpjumperinn frá
Specialized er með 29
tommu dekkjum og með
fullri dempun kostar hann
frá 459.990 út úr búð.
Raleigh Racer frá miðjum níunda áratug síðustu aldar.
David Robertson
Formaður hjólreiðanefndar ÍSÍ
ritstjorn@frettatiminn.is
42 frítíminn Helgin 14.-16. mars 2014