Fréttatíminn - 21.02.2014, Blaðsíða 12

Sætúni 8, 105 Reykjavík. Sími: 531 3300. ritstjórn@frettatiminn.is Ritstjórar: Jónas Haraldsson jonas@frettatiminn.is og Sigríður Dögg Auðuns dóttir sigridur@frettatiminn.is. Fréttastjóri: Höskuldur Daði Magnússon hdm@frettatiminn.is. Framkvæmda-
og auglýsingastjóri: Valdimar Birgisson valdimar@frettatiminn.is. Útgáfustjóri: Teitur Jónasson teitur@frettatiminn.is . Fréttatíminn er gefinn út af Morgundegi ehf. og er prentaður í 82.000 eintökum í Landsprenti.
Þ
Það er eðlilegt að skiptar skoðanir séu á aðild Íslands
að Evrópusambandinu. Rök mæla bæði með og móti –
eins og í flestum stórmálum. Stuðningsmenn aðildar
benda á stöðu okkar með öðrum Evrópuþjóðum og
þar sé mikilvægasta markaðssvæði fyrir útflutning á
íslenskri þjónustu og vörum. Efnahagsleg atriði vegi
þungt og hrun krónunnar hafi orðið til þess að stór
hluti íslenskra fjölskyldna sé í skuldafjötrum. Aukinn
stöðugleiki fylgi upptöku evru í stað krónunnar og
bætt stjórnsýsla vegna aukins aðhalds.
Efnahagssamdráttur leiði ekki til gjald-
eyriskreppu, verðbólgu og himinhárra
vaxta. Þá verði aðgangur að erlendu
fjármagni greiðari. Afnám tolla milli
Íslands og Evrópusambandsríkja á land-
búnaðar- og sjávarafurðum fylgi aðild
og aukin tækifæri til útflutnings og full-
vinnslu.
Andstæðingar aðildar benda hins veg-
ar á að henni fylgi framsal á löggjafar-
og dómsvaldi en ekki síst snerti aðild
forræði Íslendinga á náttúruauðlindum,
sjávarútvegi, fiskimiðum, landbúnaði og matvæla-
vinnslu í landinu. Sóknarfærin séu fólgin í sjálfstæðum
samskiptum við aðrar þjóðir.
Íslendingar stóðu höllum fæti þegar Alþingi sam-
þykkti, með naumum meirihluta í júlí 2009, að fela þá-
verandi ríkisstjórn að sækja um aðild að Evrópusam-
bandinu, stóðu varla uppréttir í samskiptum við aðra
svo skömmu eftir banka- og efnahagshrun. Eflaust
hafa þeir sem að samþykktinni stóðu gert sér vonir um
að aðild, eða að minnsta kosti umsókn þar um, hjálpaði
okkur út úr þrengingunum. Bjartsýnustu þingmenn
Samfylkingarinnar, eina stjórnmálaflokksins sem stóð
einhuga að aðildarumsókninni, töldu að hægt yrði að
ljúka aðildarviðræðum á tiltölulega skömmum tíma.
Það var borin von. Einhugur var ekki innan ríkis-
stjórnarinnar sem falið var að sækja um. Hún var
klofin í afstöðu sinni sem leiddi meðal annars til þess
að nokkrir þingmenn annars stjórnarflokksins, Vinstri
grænna, yfirgáfu flokkinn.
Álykta má, vegna þessa, að umsóknin hafi verið
ótímabær enda gengur Evrópusambandið út frá því
að ríki sem sækir um aðild sækist í raun eftir því að
komast í ríkjahópinn. Um það mátti deila hvað Íslend-
inga varðaði árið 2009 – og enn frekar nú eftir að ný
ríkisstjórn stöðvaði aðildarviðræðurnar, án þess þó að
afturkalla umsóknina.
Allt ferlið á síðasta kjörtímabili gekk út á það að
kanna hvað væri í pökkum. Stóru pakkarnir, sem
innihéldu landbúnaðar- en einkum sjávarútvegsmálin,
voru hins vegar aldrei opnaðir – og raunar var ekkert
í þá komið. Fyrri ríkisstjórn hægði á ferlinu þegar nær
dró þingkosningum í fyrra – og sú sem við tók setti
málið á ís. Í stefnuyfirlýsingu hennar segir: „Gert verð-
ur hlé á aðildarviðræðum Íslands við Evrópusamband-
ið og úttekt gerð á stöðu viðræðnanna og þróun mála
innan sambandsins. Úttektin verður lögð fyrir Alþingi
til umfjöllunar og kynnt fyrir þjóðinni. Ekki verður
haldið lengra í aðildarviðræðum við Evrópusambandið
nema að undangenginni þjóðaratkvæðagreiðslu.“
Nú liggur þessi úttekt fyrir. Þar kemur fram að
óheppilegt hafi verið að ekki skyldi auðnast að opna
og leggja fram samningsafstöðu varðandi fjóra kafla,
„ekki síst þar sem ljóst var að reyna myndi á ýmis
mikilvæg álitamál hvað þá varðar, þ.e. landbúnaðar-
kafla, sjávarútvegskafla, kafla um frjálsa fjármagns-
flutninga og kafla um staðfesturétt og þjónustufrelsi.“
„Ætla má,“ segir í úttektinni, „að kaflarnir um frjálsa
fjármagnsflutninga og staðfesturétt og þjónustufrelsi
tengist málum í sjávarútvegskaflanum og þá sérstak-
lega hvað varðar mögulegar takmarkanir við erlendum
fjárfestingum í íslenskum sjávarútvegi. Jafnframt er
það mat skýrsluhöfunda að erfitt hefði verið að semja
út frá þeim áherslum sem lagðar voru í meirihlutaáliti
utanríkisnefndar en þar má nefna atriði eins og form-
legt forræði yfir auðlindum sjávar, takmarkanir við
fjárfestingar og forsvar á alþjóðavettvangi. „Stofnanir
Evrópusambandsins hafa,“ segir enn fremur, „vald til
þess að setja löggjöf í sjávarútvegsmálum sambands-
ins í mjög víðtækum mæli. Þá fer Evrópusambandið
eitt með valdheimildir yfir varðveislu auðlinda í sam-
eiginlegri fiskveiðistefnu þess.“
Einnig kemur fram í úttektinni að reynsla annarra
þjóða sýni að erfitt hafi reynst að fá varanlegar undan-
þágur frá sameiginlegri stefnu Evrópusambandsins
enda þýði aðild að land taki upp hins sameiginlega
stefnu, þótt hægt sé að fá tímabundnar undanþágur.
Ef þetta hefði komið upp úr sjávarútvegspakkanum
hefði það að líkindum staðið í mörgum. Hann var hins
vegar ófrágenginn þegar hlé var gert. Engar líkur
eru á að núverandi ríkisstjórn og meirihluti á Alþingi
haldi aðildarviðræðunum áfram á þessu kjörtímabili.
Fram kom á flokksþingum beggja stjórnarflokkanna
fyrir kosningarnar í fyrra að hagsmunum Íslendinga
væri best borgið utan Evrópusambandsins. Í stefnu-
yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar er heldur ekki nein
tímasetning á þjóðaratkvæðagreiðslu, aðeins sagt að
viðræðum verði ekki haldið áfram án undangenginnar
þjóðaratkvæðagreiðslu.
Mat á stöðunni er því að stjórnvöld muni afturkalla
umsóknina – og væntanlegra er það heiðarlegra gagn-
vart viðsemjandanum en að láta málið hanga í lausu
lofti árum saman. Þróist mál svo í framtíðinni að inn-
ganga í Evrópusambandið þyki álitlegri en nú ber
að kanna afstöðu þjóðarinnar til þess fyrst og leggja
síðan í leiðangurinn með traust bakland, liggi það
fyrir – en láta vera ella ef meirihluti þjóðarinnar vill
hafa það svo.
Óumdeilt er síðan að kosið verður um niðurstöðu
samninga, komi til þeirra.
Stórmál hangi ekki í lausu lofti árum saman
Virðing gagnvart samningsaðila
Jónas Haraldsson
jonas@frettatiminn.is
SILFUR
50% afsláttur
LAUGAVEGI 5 - SÍMI 551 3383 | SPÖNGIN GRAFARVOGI - SÍMI 577 1660
Verslunin í
Spönginni
LOKAR
– allt á að seljast
GULL
30% afsláttur
ÚR
50% af
sláttur
DKNY
- Casio
- Fossi
l - Dies
el
12 viðhorf Helgin 21.-23. febrúar 2014