SunnudagsMogginn - 13.11.2011, Síða 6

6 13. nóvember 2011
Andy Rooney sagðist, þrátt fyrir
allt, ekki mikið fyrir sviðsljósið.
Kvaðst hafa eytt fyrstu 50 árum
ævinnar í að verða þekktur rithöf-
undur en næstu 30 í að koma í
veg fyrir að verða frægur. Hann
kunni því illa að vera þekkt andlit
og fá ekki frið á almannafæri.
Rooney gerði grín að öllum
sköpuðum hlutum, þar á meðal
sjálfum sér. „Hvernig þætti þér ef
tíu milljónir störðu á þig í hverri
viku og reyndu að koma auga á
einhver lýti?“ spurði hann einu
sinni í 60 mínútum. Las svo bréf
frá manni sem kvartaði undan því
að flibbinn á skyrtu sjónvarps-
mannsins væri of lítill þannig að
hálsinn á honum virkaði asnaleg-
ur. „Enginn vill láta skoða sig
svona gaumgæfilega,“ sagði Roo-
ney. Augabrúnir hans voru vinsælt
umræðuefni, en mörgum fannst
ástæða til þess að hann snyrti
þær annað veifið. „Ég veit ekki
hvað ég get gert,“ sagði Rooney í
pistli, um eigið útlit. „Ég reyni að
líta vel út. Greiði á mér hárið,
hnýti bindishnútinn.“ Bætti svo
við: „en ég dreg mörkin við auga-
brúnirnar. Maður verður að tjalda
því sem til er“. Að þessu sögðu
strauk Rooney létt en ákveðið yfir
vinstri augabrúnina og horfði
stoltur til fólksins við viðtækin.
Vildi vera þekktur rithöfundur en ekki frægur
Rooney 1978, þegar hann hóf starf sem pistlahöfundur í 60 mínútum.
AP
Andy Rooney var fastagestur á heim-ilum milljóna Bandaríkjamanna ásunnudagskvöldum í rúma þrjá ára-tugi. Maðurinn með miklu augabrún-
irnar, þessi úrilli nöldurseggur, en þó iðulega
vinalegi og oftast mjög fyndni náungi, átti síð-
asta orðið í vinsælasta fréttaþætti vestanhafs, 60
mínútum á CBS sjónvarpsstöðinni, frá 1978 allt
þar til 2. október sl. þegar hann las löndum sín-
um pistilinn í 1.097. og síðasta skipti.
Fáeinar mínútur með Andy Rooney kallaði
hann pistilinn: smásöguna, einþáttunginn, hvað
sem menn vilja nefna þessu stuttu þjóðfélags-
rýni Rooneys, sem tók um það bil þrjár mínútur
í flutningi og hitti yfirleitt beint í mark. Ekki
bara í Bandaríkjunum; þátturinn var vinsæll
víða um heim og Rooney Íslendingum auðvitað
kunnur eins og öðrum íbúum jarðarinnar.
Sjónvarpsmaðurinn, sem sagðist reyndar alls
ekki vera sjónvarpsmaður í venjulegum skiln-
ingi, heldur rithöfundur sem þannig vildi til að
flytti eigin texta í sjónvarpi, sat ekki lengi í hin-
um helga steini. Rooney lést aðeins mánuði eftir
að hann kom síðast fram í 60 mínútum, föstu-
daginn 4. nóvember. Hann var 92 ára.
Rooney fjallaði um allt milli himins og jarðar,
eins og góðum pistlahöfundi sæmir. Ekkert var
honum óviðkomandi: Matvælaverð og gæði,
pirrandi ættingjar, klæðaburður, bílar, hern-
aðarbrölt, menning og listir, kynhneigð fólks og
hörundslitur, svo fátt eitt sé nefnt.
Stundum var hann eins og talsmaður neyt-
enda eða rödd hins almenna borgara. „Fólk seg-
ir mig gjarnan fjalla um hluti sem það hafi sjálft
hugleitt og ég hef líklega aldrei talað um ann-
að,“ sagði hann eitt sinn og horfði vinalega á
fólkið við sjónvarpstækið. Frumleg hugsun væri
nefnilega ekki ýkja mikil í veröldinni.
„Hvers vegna er öll þessi bómull í lyfjaglös-
um?“ spurði Rooney einhverju sinni.
En hann gat líka sleppt gamninu. Gagnrýndi
til að mynda þátttöku Bandaríkjanna í Íraks-
stríðinu á sínum tíma. Hann kvaðst friðarsinni
og var þess vegna á móti því að Bandaríkjamenn
tækju þátt í seinni heimsstyrjöldinni. „Svo sá ég
Þjóðverjana og skipti um skoðun,“ sagði hann.
Rooney var í herliði Bandaríkjanna í Evrópu.
Þar barðist hann ekki með vopnum heldur fékk
það hlutverk að skrifa í fréttablað hersins, Stars
and Stripes, og fylgdist með mörgum bardag-
anum. Þar með hófst blaðamannsferillinn.
Eftir stríð hóf hann störf fyrir útvarp og sjón-
varp; skrifaði texta fyrir aðra en sást ekki sjálfur
á skjánum fyrr en löngu seinna, þegar hann hóf
störf í 60 mínútum. „Ég vann með mörgum sem
höfðu góða útvarpsrödd og voru nógu fallegir
fyrir sjónvarp. Einhver þurfti hins vegar að
skrifa textann sem þeir fóru með, og það var
ég.“
Árið 1990 setti CBS Rooney í skammarkrókinn
í þrjá mánuði; hann átti ekki að fá að koma
fram í þættinum þann tíma og ekki fá greidd
laun, vegna niðrandi orða sem hann fór um
samkynhneigða. Þegar áhorfendum fækkaði um
20% á fyrstu fjórum vikunum ákvað yfirstjórn
stöðvarinnar að ekki yrði hjá því komist að
Rooney hæfi störf á ný þegar í stað. Hann væri
ómissandi. Í kjölfarið lýsti Rooney því yfir að
vissulega hafði hann oft haft rangt fyrir sér eða
farið yfir strikið, eins og í þetta skipti, en oftar
hefði hann haft á réttu að standa.
Fáeinir áratugir
með Andy Rooney
Sagðist ekki sjónvarpsmaður
heldur rithöfundur á skjánum
Goðsögnin Andy Rooney: Fólk segir mig gjarnan fjalla um hluti sem það
hafi sjálft hugleitt og ég hef líklega aldrei talað um annað, sagði hann.
Reuters
Andy Rooney les Bandaríkjamönnum loka pistilinn.
CBS
Vikuspegill
Skapti Hallgrímsson skapti@mbl.is
Andy Rooney sagðist í síðasta
pistli sínum hafa kvartað yfir
ýmsu í gegnum tíðina, en einu
gæti hann ekki kvartað yfir;
eigin lífi. „Ég hef allan þennan
tíma fengið borgað fyrir að
segja hvað mér býr í brjósti,
það er ekki hægt að vera
heppnari en það.“ Hann hóf
ritstörf fyrir alvöru í herliði
Bandaríkjanna í Evrópu 1942.
Sjö áratugi í
draumastarfi
ELFRÍÐ
- í senn óhugnanleg og hugljúf frásögn
holabok.is/holar@holabok.is
Elfríð Pálsdóttir fæddist og ólst
upp í Þýskalandi á stríðsárunum
þar sem dauðinn beið við hvert
fótmál. Hún fluttist síðar til Ís-
lands og bjó þá m.a. á Siglunesi
og á Dalatanga, þar sem hún var
vitavörður ásamt manni sínum,
Erlendi Magnússyni. Það var
Elfríði mikil raun að rifja upp
æskuár sín í Þýskalandi.
Lesendur þessarar bókar munu
vafalítið skilja af hverju svo var.