Morgunblaðið - 02.12.2011, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 2. DESEMBER 2011
ELFRÍÐ
- í senn óhugnanleg og hugljúf frásögn
holabok.is/holar@holabok.is
Elfríð Pálsdóttir fæddist og ólst
upp í Þýskalandi á stríðsárunum
þar sem dauðinn beið við hvert
fótmál. Hún fluttist síðar til Ís-
lands og bjó þá m.a. á Siglunesi
og á Dalatanga, þar sem hún var
vitavörður ásamt manni sínum,
Erlendi Magnússyni. Það var
Elfríði mikil raun að rifja upp
æskuár sín í Þýskalandi.
Lesendur þessarar bókar munu
vafalítið skilja af hverju svo var.
FRÉTTASKÝRING
Una Sighvatsdóttir
una@mbl.is
Hjálparsamtök undirbúa nú úthlut-
anir til fátækra fyrir jólin, en á
þessum tíma árs neyðast margir til
að leita sér hjálpar sem alla jafna
gera það ekki. Eftir efnahagshrunið
hefur umfang hjálparstarfsins vaxið
mjög enda hefur þörfin aukist og
ekki virðist enn sjá fyrir endann á
því.
Ásgerður Jóna Flosadóttir, for-
maður Fjölskylduhjálpar Íslands,
segir að óneitanlega sé nokkur kvíði
hjá sjálfboðaliðunum 60 sem þar
starfa fyrir álagstímanum sem nú
fer í hönd. „Við erum svolítið kvíðin
hvernig úr þessu spilast því nú
þurfum við að flokka umsóknirnar
og þá verðum við að forgangsraða. Í
raun og veru rennum við blint í sjó-
inn.“
Misskiptingin gríðarleg
Skráning í jólaúthlutun Fjöl-
skylduhjálpar stendur til 9. desem-
ber en nú þegar hafa 1.400 fjöl-
skyldur skráð sig og er stór hluti
þeirra að koma í fyrsta skipti að
sögn Ásgerðar Jónu. Þrír hópar séu
verst staddir; einstæðingar í hópi
eldri borgara, öryrkjar sem búi við
bág kjör og einstæðir foreldrar.
„Þessir hópar hafa alltaf verið til
en maður sér að þegar þrengir að í
þjóðfélaginu þá fjölgar í þeim, fólki
sem bjó við mjög lök kjör fyrir og
var komið alveg fram að bjargbrún-
inni en er núna farið fram af henni.
Ég hef verið í þessu síðan 1996 og
alveg sama þótt það sé góðæri á Ís-
landi þá hefur alltaf verið ákveðinn
hópur sem býr við fátækt og hreina
angist sem því fylgir.“
Spurð hvernig staðan sé nú miðað
við sama tíma í fyrra segir hún þró-
unina síst hafa skánað. „Þegar ég lít
yfir farinn veg finnst mér staðan oft
hafa verið slæm, en hún er æpandi
slæm núna. Misskiptingin er að
verða svo gríðarleg.“
Þróunin ekki nógu góð
Ingibjörg Oddsdóttir, starfsmað-
ur velferðarvaktar velferðarráðu-
neytisins, segir það alþjóðlega til-
hneigingu að bilið á milli hinna
efnuðustu og hinna efnaminnstu sé
að breikka og þar sé Ísland líklega
ekki undanskilið. Velferðarvaktin
leggur mikla áherslu á að hugað sé
að aðstæðum barna. Ingibjörg segir
að þróunin undanfarið ár hafi ekki
verið nógu góð. „Það hefur ekki
slegið á atvinnuleysið eins og vænt-
ingar stóðu til. Það er stóri þátt-
urinn því atvinnan er forsenda vel-
ferðarinnar. Það hefur ekki breyst
að börnin sem stóðu veikt fyrir
efnahagshrunið eru enn sá hópur
barna sem stendur veikast.“ Sé litið
til fjölda barna undir fátæktarmörk-
um standi Ísland svipað öðrum sam-
félögum sem kenni sig við velferð
og komi þokkalega út. „En það þýð-
ir ekki að það séu ekki erfiðleikar
inni á heimilum, það er það víða.“
Viðkvæmasti hópurinn séu börn
einstæðra foreldra og innflytjenda.
Öryrkjum og öldruðum fjölgar
Sífellt fleiri leita aðstoðar Fjöl-
skylduhjálparinnar. Í fyrra voru um
3.000 manns á skrá á höfuðborg-
arsvæðinu en í ár eru skráningarn-
ar orðnar hátt í 5.000. Ekki sækja
þó allir sem eru á skrá úthlutun í
hverjum mánuði.
Hjá Mæðrastyrksnefnd hefur
einnig gætt aukningar á und-
anförnum árum. Ragn-
hildur Guðmundsdóttir,
formaður Mæðra-
styrksnefndar Reykja-
víkur, segir að áberandi
fjölgun sé í hópi öryrkja og
aldraðra, en einnig leiti nú
hjálpar stærri fjölskyldur en
áður. Fyrir síðustu jól úthlutaði
Mæðrastyrksnefnd til um 4.000 fjöl-
skyldna og einstaklinga og Ragn-
hildur býst ekki við að þörfin verði
neitt minni í ár. „Við búum okkur
undir að þetta skipti nokkrum þús-
undum.“
Dýrmætt að geta gefið gjafir
Bæði er úthlutað matvælum sem
og jólagjöfum. Fjölskylduhjálpin
fær pakka sem safnað er í Smára-
lind og Kringlunni og segir Ásgerð-
ur Jóna að fólk sem hafi börn á
framfæri byrji að spyrjast fyrir um
gjafirnar strax í október. Á þessum
tíma árs er fólki ekki síður mik-
ilvægt að geta glatt ástvini sína með
gjöfum en að fá mat, ef marka má
Ragnhildi. „Það finnst mörgum gott
að geta fengið gjafir hjá okkur fyrir
barnabörnin og barnabarnabörnin.
Það er það sem stendur upp úr
finnst mér.“
Ekkert dregið úr neyðinni milli ára
 Þúsundir fjölskyldna reiða sig enn á úthlutanir hjálparsamtaka fyrir jólin  Mest fjölgað í hópi aldr-
aðra og öryrkja, en stórar fjölskyldur leita líka hjálpar  Mörgum finnst dýrmætast að geta gefið gjafir
Morgunblaðið/Sigurgeir S
Mæðrastyrksnefnd Birgðir af jólamat eru til reiðu handa þeim sem krappast standa. Við úthlutanir nefndarinnar starfa sjálfboðaliðar, um 20 eldri konur.
Skannaðu kóðann
til að sjá mynd-
skeið um málið.
Hjálparstarf kirkjunnar hefur und-
anfarið breytt um áherslur í vinnu-
aðferðum í hjálparstarfi sínu inn-
anlands og leggur nú aukna
áherslu á valdeflingu einstaklings-
ins, að sögn Vilborgar Oddsdóttur,
félagsráðgjafa hjá Hjálparstarfinu.
Ekki þýði hins vegar aðeins að
segja fólki að taka völdin í eigin
hendur, heldur þurfi líka að gefa
því tækin og styðja það til þess.
Hjálparstarfið hafi m.a. boðið upp
á ýmis námskeið, s.s. fjármála-
námskeið, fjölskylduráðgjöf, mat-
reiðslunámskeið o.fl.
„Eftir jól höldum við sérstakt
valdeflingarnámskeið fyrir ein-
stæðar mæður, þar sem við reyn-
um að setja niður hvað þarf til að
breyta aðstæðum þeirra og hvað
þarf til að koma í veg fyrir að börn-
in þeirra lendi á sama stað í lífinu.“
Einnig hefur verið lögð áhersla á
að skapa vettvang fyrir fátæka for-
eldra að eiga ánægjulega sam-
verustund með börnum sínum, s.s.
með gjafakortum í leikhús og í
húsdýragarðinn. „Þegar það er fá-
tækt og erfiðleikar á heimilinu er
svo mikilvægt að stíga aðeins út úr
því og eiga jákvæðar upplifanir
saman,“ segir Vilborg. Þessar
breyttu áherslur eru að evrópskri
fyrirmynd, en Hjálparstarfið tók
höndum saman við fleiri fé-
lagasamtök í sumar og stofnaði Ís-
landsdeild EAPN, evrópskra sam-
taka gegn fátækt.
Hjálparstarfið styrkir
fólk með inneignar-
kortum í stað
matarúthlutana.
Margir sækja
eingöngu um
þá hjálp fyrir
jólin. Um 400
umsóknir hafa nú bor-
ist um jólaúthlutun.
Áhersla á valdeflingu
HJÁLPARSTARF KIRKJUNNAR MEÐ BREYTTAR VINNUAÐFERÐIR
Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
Páll Winkel, forstjóri Fangelsis-
málastofnunar, kveðst ekki skilja
hvernig það geti verið „hápólitískt
mál“ að Fangelsismálastofnun stefni
að því að reisa fangelsi með rými fyr-
ir 56 fanga á Hólmsheiði en vilji ekki
reisa þar minna og óhagkvæmara
fangelsi.
Ástæðan fyrir því að miðað sé við
rými fyrir 56 fanga sé sú að það sé sú
stærð sem reka megi með sama
starfsmannafjölda og starfi nú í
Hegningarhúsinu og í Kópavogs-
fangelsinu eða um 20 manns. Í þess-
um fangelsum er
pláss fyrir 25
fanga. Ef fangels-
ið yrði minnkað,
t.d. í 42 pláss,
þyrfti sama
starfsmanna-
fjölda og fangels-
ið rúmaði 56
fanga.
Í fréttum RÚV
í gærmorgun sagði Sigríður Ingi-
björg Ingadóttir, formaður fjárlaga-
nefndar, að bygging nýs fangelsis
væri hápólitískt mál og umræða um
málið hefði ekki farið fram á hinum
pólitíska vettvangi. Áður hafði hún
sagt að fjárframlög til fangelsisins
yrðu samþykkt með þeim fyrirvara
að reist yrði minna fangelsi.
Frá því í desember 2010 hefur leg-
ið fyrir opinberlega að 56 pláss yrðu
á Hólmsheiði. Áður var rætt um enn
stærra fangelsi.
Í samtali við Morgunblaðið sagði
Páll að það væri illskiljanlegt fyrir
leikmann í pólitík að átta sig á því
hvers vegna þessi stærð fangelsisins
á Hólmsheiði væri hápólitískt mál.
„Menn eru væntanlega að vinna fyr-
ir sitt kjördæmi. Þetta snýst vænt-
anlega um það,“ sagði Páll og minnti
á að tæplega 400 manns væru nú á
biðlista eftir að komast í afplánun.
Er ekki fyrir leikmann í
pólitík að skilja stöðuna
 „Menn eru væntanlega að vinna fyrir sitt kjördæmi“
Páll Winkel