Morgunblaðið - 08.12.2011, Blaðsíða 24

24 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. DESEMBER 2011
✝ Guðrún Mar-teinsson
O’Leary fæddist í
Boston í Banda-
ríkjunum 14. sept-
ember 1924. Hún
lést á Droplaug-
arstöðum 29. nóv-
ember 2011.
Guðrún var
einkadóttir
hjónanna Ólafíu
Hákonardóttur
húsmóður, frá Dísarstöðum í
Flóa, sem lést 1974 og Guð-
mundar Marteinssonar fyrr-
verandi rafmagnseftirlitsstjóra
ríkisins. Guðmundur var fædd-
ur í Reykjavík en ólst upp að
Miðfelli í Hrunamannahreppi,
hann lést 1979.
Dóttir Guðrúnar er Katrín
Guðmundsdóttir verk-
efnastjóri hjá Sjúkratrygg-
ingum Íslands, f. 17. október
1951. Eiginmaður Katrínar er
Guðni Oddsson rafeindavirki
hjá Símanum. Börn Katrínar
og Guðna eru tvö, Guðmundur
og Eva Hrönn. Guðmundur er
tölvunarfræðingur, f. 10. júní
1969. Eiginkona hans er Alma
María Rögnvaldsdóttir hjúkr-
unarfræðingur. Eiga þau tvö
börn, Martein 13 ára og Katr-
ínu sem er á 9. ári. Eva Hrönn
er grafískur hönnuður, f. 6.
Árið 1955 giftist hún eig-
inmanni sínum, Joseph W.
O’Leary og bjuggu þau nokkur
ár í Oswego í New York fylki
en síðar í Tucson í Arizona.
Joe lést árið 1966 en þá flutti
Guðrún aftur heim til Íslands.
Guðrún fór til Bretlands til
framhaldsnáms og stundaði
framhaldsnám í hjúkrun 1967-
1968, 1972 og á árunum 1974-
1975.
Hún stundaði svo fram-
haldsnám við Nýja hjúkr-
unarskólann 1977-1978. Guð-
rún starfaði víða, sem
hjúkrunarframkvæmdastjóri á
Borgarspítalanum, hjúkr-
unarfræðingur á Landakoti,
kennari við Hjúkrunarskóla Ís-
lands, Nýja hjúkrunarskólann
og námsbraut í hjúkrun við
Háskóla Íslands. Guðrún tók
síðan við starfi hjúkrunarfor-
stjóra Landakotsspítala árið
1978 og gegndi því starfi í 12
ár. Guðrún var mikill frum-
kvöðull í uppbyggingu hjúkr-
unar og hjúkrunarkennslu á
Íslandi og var árið 2004 kjörin
heiðursfélagi Félags íslenskra
hjúkrunarfræðinga. Upp frá
því fór heilsu Guðrúnar að
hraka þar sem hún þjáðist af
Alzheimer. Guðrún bjó í 25 ár
á Meistaravöllum 15 en síðustu
árin í Foldabæ á sambýli fyrir
heilabilaða og svo á Droplaug-
arstöðum þar sem hún bjó þar
til hún lést.
Útför Guðrúnar fer fram frá
Fossvogskirkju í dag, 8. des-
ember 2011, og hefst athöfnin
kl. 13.
júní 1976, eig-
inmaður hennar er
Þór Vilhelm Jón-
atansson, tölv-
unarfræðingur.
Guðrún ólst upp
í Bandaríkjunum
til 10 ára aldurs
þar sem fjöl-
skyldan dvaldi í
nokkrum helstu
borgum í aust-
anverðum Banda-
ríkjunum við nám og störf.
Vorið 1935 tók fjölskyldan sig
upp og flutti til Íslands. Eftir
heimkomuna bjuggu þau fyrst
um sinn í Hákonarhúsi, fjöl-
skylduhúsinu að Brekkustíg
14 í Reykjavík en haustið
1936 festu foreldrar Guð-
rúnar kaup á húsi við Skerja-
fjörð og nefndu þau húsið
Kjörlund. Húsið hefur verið
heimili fjölskyldunnar æ síð-
an.
Guðrún gekk í Kvennaskól-
ann, fór þaðan til Svíþjóðar í
hússtjórnarskóla og hóf síðan
nám í hjúkrun eftir það og út-
skrifaðist úr Hjúkrunarskóla
Íslands árið 1952. Foreldrar
Guðrúnar ættleiddu Katrínu
og gengu henni í foreldra stað
en Guðrún fór í framhaldsnám
til Bandaríkjanna árið 1952
strax að loknu hjúkrunarnámi.
Það var mér mikið áfall að
fá símtal 29. nóvember sl. um
að amma Gunný væri fallin
frá. Maður er aldrei búinn
undir slíkar fréttir, alveg
sama hvort dauðinn er nálæg-
ur eða ekki. Amma mín var
búin að vera með Alzheimer í
þó nokkur ár. Hún var þó
heilsuhraust og jákvæð eins
lengi og hægt var að vonast til
en undir það síðasta þá þekkti
hún mig ekki og það var sárt
inn að beini. Með söknuð í
hjarta hugsa ég samt til baka
og gleðst yfir þeim tíma sem
ég átti með ömmu.
Amma Gunný var engin
venjuleg amma. Hún var lit-
skrúðugasta kona sem ég
þekkti. Gekk í pinnahælum,
glæsifötum úr blóma- og hlé-
barðamynstri og var alltaf með
hatt. Mér fannst hún þekkja
allan heiminn. Hún var alltaf á
faraldsfæti í Ameríku og Evr-
ópu að hitta vini og vandamenn
sem komu svo til Íslands að
heimsækja hana og okkur fjöl-
skylduna í leiðinni. Ég var mik-
ið með ömmu þegar ég var lítil.
Við þeystum á Flúðir í helg-
arferðir að heimsækja ættingja
og Richard Clayderman hljóm-
aði á kasettu alla leiðina. Við
fórum og oft saman í bíó og
gæddum okkur á hamborgara á
eftir. Amma studdi mikið við
námið mitt, bæði fjárhagslega
og andlega og hún hafði óþreyt-
andi áhuga á öllu því sem var
að gerast í mínu lífi. Síðustu ár-
in náðum við að fara þrisvar
sinnum saman til útlanda. Við
fórum 2004 öll fjölskyldan til
Boston á áttræðisafmæli ömmu
og svo tvívegis eftir það til Te-
nerife og voru það ógleyman-
legar ferðir.
Amma mín var án undan-
tekninga jákvæðasta mann-
eskja sem ég hef hitt á lífsleið-
inni. Hún leiddi hjá sér leiðindi
og raðaði í kringum sig
skemmtilegu fólki sem minnist
hennar í dag með bros á vör.
Það sem ég ætla að gera til að
heiðra minningu hennar er að
lifa lífinu í anda hennar. Vera
ófeimin og elskuleg, fræðast
alla ævi og skoða heiminn og
síðast en ekki síst brosa og
hlæja í gegnum lífið.
Fjölskylda Guðrúnar vill
taka fram sérstakar kveðjur og
þakkir til allra sem hafa hugsað
svo vel um hana síðastliðin ár,
bæði starfsfólkið í Foldabæ og
eins á Droplaugarstöðum.
I love you, amma mín,
Eva Hrönn Guðnadóttir.
Elsku amma.
Það er svo margt sem kemur
upp í hugann þegar ég hugsa til
baka til allra þeirra góðu
stunda sem við áttum saman.
Þú varst alltaf svo jákvæð og
skemmtileg.
Oft rifja ég upp ferðalagið
sem við fórum saman tvö þegar
þú sýndir mér Ameríku. Ég 11
ára gutti og þú fórst með mig
til New York, Philadelphiu,
Washington DC, Chicago og á
fleiri staði. Við fórum um í rút-
um, lestum og flugvélum. Þetta
var ógleymanleg ferð þar sem
þú þekktir allt og alla og sýndir
mér landið þitt. Þú komst mér
á bragðið í skíðasportinu, tókst
mig með í Kerlingarfjöll í
skíðakennslu og Bláfjöll þess á
milli. Oftar en ekki var eitthvað
undir jólatrénu sem vantaði í
skíðagræjurnar.
Allir sem kynntust þér fundu
fyrir þinni þægilegu nærveru
og jákvæða viðmóti. Alveg
sama hvað gekk á, þú tókst því
alltaf með jákvæðni. Ég átti
það til á mínum unglingsárum
að gera eitthvað sem féll ekki
alveg í kramið hjá foreldrunum
– en ég man vel hvernig þér
tókst að sjá jákvæðu hliðarnar
á því.
„Amma þín er ekkert smá
hress“ sögðu vinir mínir eftir
að þú hélst ræðu í brúðkaupinu
okkar Ölmu. Það lýsir þér vel –
alltaf opin, spjallandi við alla og
hress. Börnin okkar höfðu allt-
af gaman af því að koma til þín
og fundu eins og aðrir hlýjuna
sem þú sýndir þeim. Þrátt fyrir
að þú hafir smátt og smátt
misst málið undir það síðasta
þá man ég það síðasta sem þú
sagðir við okkur þegar við
heimsóttum þig: „I love you“.
Amma, I love you too.
Guðmundur Guðnason.
Hún Guðrún, vinkona mín og
leiðbeinandi í lífi og starfi, er
dáin.
Kynni okkar hófust árið
1967, þegar við réðumst báðar
til starfa sem kennarar við
Hjúkrunarskóla Íslands. Ég
nýkomin úr hjúkrunarnámi í
Osló, Guðrún Marteinsson O‘
Leary að koma heim eftir ára-
langa búsetu og hjúkrunarstörf
í Bandaríkjunum en hafði, á
heimleiðinni, bætt við sig námi
í kennslu- og uppeldisfræði í
Bretlandi. Okkur samdi ein-
staklega vel frá upphafi. Meðal
annars tókumst við á hendur
kennslu hjúkrunarnema úti á
Landspítala, sem var nýjung á
þeim tíma. Þessi litla lýsing
segir kannski strax meira en
mörg orð. Guðrún kom með
ferskan andblæ, nýtt viðmót,
nýja þekkingu og þekkingarleit
inn í hjúkrunarstéttina, starfið
og námið. Það fylgdi henni alla
tíð.
Vinátta okkar og samstarf
endurnýjaðist við kennslu í
Nýja Hjúkrunarskólanum árið
1976 og eftir það réðst ég til
starfa undir hennar forystu við
hjúkrunarsvið St. Jósefsspítala,
Landakoti, og þar fylgdumst
við að þar til hún lét af störfum
árið 1990.
Þegar Guðrún tók við starfi
hjúkrunarforstjóra við spítal-
ann innleiddi hún strax ný
vinnubrögð í stjórnun og
kvaddi starfandi hjúkrunar-
fræðinga til liðs við sig að skrá-
setja tilgang og markmið í
starfseminni og alla tíð naut
starfsfólk skýrrar leiðsagnar
hennar varðandi hjúkrunar-
starfið. Hún sýndi öllum virð-
ingu og tillitssemi en leitaðist
einnig sífellt við að hvetja
starfsfólk til að afla sér við-
halds- og framhaldsmenntunar,
svo að eftir því var tekið.
Þegar ég kveð þessa ein-
stöku konu er mér efst í huga
þakklæti og virðing. Hún nýtti
sínar góðu gáfur til þess að
hvetja og styðja, gleðja og
byggja upp. Og ég veit að þar
tala ég fyrir munn margra sam-
ferðamanna okkar.
Ég votta aðstandendum
hennar samúð mína.
Hvíl í friði, elsku Guðrún.
Ingibjörg.
Í febrúar 1977 fór hópur
hjúkrunarfræðinga í framhalds-
námi við Nýja Hjúkrunarskól-
ann ásamt forstöðukonum og
kennslustjórum til New York í
námsferð undir leiðsögn Guð-
rúnar Marteinsson. Á þessum
tíma voru gjaldeyrishöft á Ís-
landi og ekki skroppið hingað
og þangað til útlanda eins og
gert er í dag. Nema átti hjúkr-
unarferli sem þá var að ryðja
sér til rúms í hjúkrun. Guðrún
var kennari og sjálfskipaður
fararstjóri og þegar lent var í
New York byrjaði ævintýrið.
Guðrún fór í aðra röð í toll-
inum, út kom Mrs. ÓLeary,
sem hafði verið gift, starfað og
búið í Ameríku, kunni allar
krókaleiðir sem þurfti að fara
og talaði með slíkum hreim að
unun var að hlusta á. Við gist-
um í Katherine House á 14.
stræti, þar sem okkar fyrsta
upplifun voru hljóðin í byssu-
skotum í kvöldmyrkrinu, síren-
ur og blikkandi ljós. Ævintýrið
var byrjað. Mrs.ÓLeary leið-
beindi okkur í neðanjarðarkerfi
NY til Columbia University
Hospital, Freeport Hospital og
Rusk Institute.
Alls staðar var okkur tekið
með virktum, sem seinna rann
upp fyrir okkur að það var ein-
göngu vegna þess hve Mrs.
ÓLeary var virt og þekkt. Dag-
arnir voru skipulagðir við nám
og fræðslu, en við kynntum
okkur líka borgina NY, styttur
og verslanir. Í dagslok var hist
á herbergi Mrs. ÓLeary. Þar
var drukkið pínulítið te
(sherry), en ekki fyrr en eftir
kl. 17. Kvöldunum var eytt við
nám og menningarviðburði
ásamt sýningu á afrakstri
verslunarferðanna, handklæð-
um, skóm, nærfötum og silki-
náttkjólum.
Þann tíma sem við vorum í
NY var mjög kalt og einn mesti
snjóstormur sem komið hefur í
NY var daginn sem okkur var
boðið að skoða Sameinuðu þjóð-
irnar. Við komumst á staðinn,
byggingin var næsta mannlaus,
samgöngur voru lamaðar en við
Íslendingarnir hlógum bara,
skoðuðum bygginguna og ösl-
uðum svo götur NY heim á leið.
Mrs. ÓLeary með ungana sína
og fólk bara gapti.
Það var mikið hlegið og
gantast í þessari ferð sem batt
hópinn böndum sem enn halda.
Við kvöddum Mrs. ÓLeary, og
þegar heim var komið hittum
við aftur Guðrúnu Marteinsson
sem hélt áfram að kenna okkur
og útskrifaði svo hópinn um
vorið. Við fórum til okkar
starfa í hjúkrun og hjálpuðum
til við að innleiða hjúkrunar-
ferlið á sjúkrahúsum borgar-
innar þar sem það er alls stað-
ar notað í dag og þykir
sjálfsagður hluti af hjúkrun.
Guðrún varð aðstoðar-for-
stöðukona á BSP og var síðan
fengin til að taka við af príor-
innunni á Landakoti þegar
nunnurnar létu þar af störfum,
það var bara hún sem gat gert
það. Hún hafði sjarmann sem
þurfti í það ferli og þekkti vel
til katólskrar trúar. Persónu-
lega reyndi ég mildi hennar
sem hjúkrunarkona og sjúk-
lingur á Landakoti. Kæra Guð-
rún, hafðu þökk fyrir það.
„Ameríkufararnir“ hafa hist
með reglulegu millibili síðan
NY ferðin fræga var farin, rifj-
að upp hvað skeði, hversu
skemmtileg þessi ferð var,
drukkið te og sagðir nýir
brandarar og sögur. Næst þeg-
ar við hittumst fáum við okkur
te og minnumst Mrs. ÓLeary
og Guðrúnar Marteinsson.
„Kata mín“ og fjölskylda,
Góður Guð gefi ykkur styrk.
Minningin um ógleymanlega
konu lifir.
Björg Ólafsdóttir
Ameríkufari.
Kveðja frá Félagi íslenskra
hjúkrunarfræðinga
Guðrún Marteinsson, fyrr-
verandi hjúkrunarforstjóri á
Landakotsspítala, var sannur
leiðtogi og brautryðjandi. Hún
var ötull talsmaður hjúkrunar.
Guðrún útskrifaðist frá
Hjúkrunarskóla Íslands árið
1952. Hún sótti framhaldsnám í
hjúkrun til Englands og Banda-
ríkjanna, þar sem hún starfaði
síðan í rúman áratug. Auk
hjúkrunarstarfa hér heima
kenndi Guðrún við Hjúkrunar-
skóla Íslands, Háskóla Íslands
og við Nýja hjúkrunarskólann.
Hún var ráðin hjúkrunarfor-
stjóri við Landakotsspítala vor-
ið 1978 og starfaði þar til ársins
1990 að hún fór á eftirlaun.
Guðrún var sigld kona í þess
orðs fyllstu merkingu. Með
henni kom ferskur blær inn í
hjúkrunina og hjúkrunar-
kennsluna. Hún innleiddi nýj-
ungar í kennslu og kom meðal
annars á námsferðum til Am-
eríku, sem á þeim tíma voru
mikil nýjung. Í námi sínu og
störfum erlendis hafði Guðrún
kynnst fjölda fræðimanna og
stjórnenda í hjúkrun, sem síðar
komu hingað til lands á hennar
vegum. Íslenskir hjúkrunar-
fræðingar og skjólstæðingar
þeirra nutu þannig góðs af víð-
sýni Guðrúnar og af þekkingu
þessara erlendu fræðimanna.
Framtíðarsýn Guðrúnar,
metnaður fyrir hönd hjúkrunar
og einstakir hæfileikar hennar
til að laða að sér hæfileikaríkt
samstarfsfólk komu glögglega í
ljós í störfum hennar sem
hjúkrunarforstjóri Landakots-
spítala. Guðrún var góður
stjórnandi og mikill leiðtogi í
hjúkrun. Á Landakoti innleiddi
hún það besta og nýjasta í
hjúkrun á hverjum tíma og fór
oft ótroðnar slóðir. Guðrún var
óþreytandi við að hvetja og
styðja hjúkrunarfræðingana
sína til framgangs og veitti
þeim ótal tækifæri til að efla
faglega þekkingu sína og færni
í hjúkrun.
Hjúkrunarfræðingar þökk-
uðu Guðrúnu fyrir brautryðj-
endastörf hennar í hjúkrun
með því að gera hana að heið-
ursfélaga í Félagi íslenskra
hjúkrunarfræðinga vorið 2003.
Blessuð sé minning Guðrún-
ar Marteinsson, hjúkrunar-
fræðings.
Elsa B. Friðfinnsdóttir
formaður Félags íslenskra
hjúkrunarfræðinga.
Guðrún Marteinsson
O’Leary varð hjúkrunarfor-
stjóri á St. Jósefsspítala,
Landakoti, 1978 og gegndi því
starfi til ársins 1990.
Á þessum tíma átti spítalinn
við mikinn mótbyr að stríða.
Auk þess að sinna sínu mik-
ilvæga stjórnunarstarfi með
miklum sóma tók Guðrún þátt í
þeim erfiðleikum með okkur
öllum sem þar störfuðum, en
starfsfólkið leit gjarnan á sig
sem eina fjölskyldu og spítal-
ann sem „spítalann okkar“. Eitt
helsta einkenni Guðrúnar í
samskiptum við aðra var mikil
einlægni og góðvild í garð ann-
arra og henni fylgdi ávallt mikil
hlýja. Segja má, að hún hafi
komið fram sem móðurímynd
fyrir okkur öll í erfiðleikum
okkar enda löng hefð fyrir
slíkri ímynd á þessum spítala.
En það voru ekki tómir erf-
iðleikar, sem yfir okkur gengu
á Landakoti á þessum árum.
Það var þó nokkuð um ánægju-
lega atburði, móttökur gjafa og
hátíðir af ýmsu tagi. Þá var
Guðrún hrókur alls fagnaðar og
yfirbragð hátíðarhalda varð
léttara og skemmtilegra fyrir
hennar tilverknað.
Við, sem þessar línur ritum,
áttum því láni að fagna, reynd-
ar hvort í sínu lagi í fyrstu, að
eignast vináttu hennar snemma
í samstarfinu. Sú vinátta varði
á meðan hún lifði, ekkert síður
eftir að starfi hennar lauk á
Landakoti en áður. Við minn-
umst margra samverustunda
og ekki síst þeirra sem við átt-
um saman, þegar hún heimsótti
okkur austur á Egilsstaði og
dvaldi þar hjá okkur um sum-
artíma í kringum aldamótin.
Okkur persónulega varð hún
nánast eins og góð móðir í okk-
ar erfiðleikum og munum við
minnast þeirrar umhyggju
hennar meðan við lifum.
Við sendum Katrínu dóttur
hennar og fjölskyldu innilegar
samúðarkveðjur.
Blessuð sé minning Guðrún-
ar Marteinsson.
Kristrún Kristófersdóttir
og Logi Guðbrandsson.
Hinn fyrsta apríl árið 1980
hóf ég störf á Landakotsspítala
sem skrifstofustjóri. Eitt fyrsta
verk Loga Guðbrandssonar
framkvæmdastjóra var að
kynna mig fyrir hjúkrunarfor-
stjóranum Guðrúnu Marteins-
son. Ég þekkti lítið til spítala
þá, en þessi kona var ekkert lík
þeirri mynd sem ég hafði af
hjúkrunarforstjóra. Mér fannst
hún frekar einfeldningsleg,
jafnvel barnaleg og hún talaði
með amerískum hreim. „Þetta
er nú mesta eyðsluklóin á þess-
um spítala,“ sagði Logi og hún
hló dátt.
Ég var ekki búinn að vera
lengi í starfi þegar ég áttaði
mig á hvílíkt gull hún var af
manni og mikill stjórnandi.
Hún var ráðin hjúkrunarfor-
stjóri þegar Sjálfseignarstofn-
un St. Jósefsspítala tók við
rekstri Landakotsspítala af St.
Jósefssystrum. Það var ekki
auðvelt fyrir neinn að taka við
hjúkrunarforstjórastarfi af
systur Hildegard sem hafði alla
þræði í hendi sér við stjórnun
spítalans. Guðrún þurfti að
ráða nýja deildarstjóra í stað
systranna sem þar réðu ríkjum
áður og henni tókst að laða að
spítalanum frábæra unga
hjúkrunarfræðinga í deildar-
stjórastöðurnar. Þar kom vel
fram mannþekking hennar og
kænska. Þar sem systir Hildeg-
ard var bæði framkvæmda-
stjóri og hjúkrunarforstjóri
voru aldrei skörp skil á milli
sviða í stjórnun spítalans. Það
var gæfa Sjálfseignarstofnunar
St. Jósefsspítala að það hélst
þannig að framkvæmdastjór-
inn, yfirlæknirinn og hjúkrun-
arforstjórinn höfðu fullt samráð
við stjórnun spítalans og ekki
urðu hagsmunaárekstrar á milli
þessara aðila eins og oft er
vandamál í sjúkrahúsum.
Oft dáðist ég að snilli Guð-
rúnar við að leysa hin flóknustu
vandamál og setja niður hinar
alvarlegustu deilur. Stundum
setti hún upp einfeldningssvip-
inn og bræddi þannig köldustu
hjörtu. Sjálf hafði hún stórt
hjarta og var óspör á að sam-
gleðjast og hrósa þegar það átti
við, en einnig að sýna samúð og
umhyggju ef eitthvað bjátaði á.
Margs er að minnast frá
þeim áratug sem við unnum
saman. Guðrún var hrókur alls
fagnaðar í vina hópi og átti
ekki lítinn þátt í þeim góða
starfsanda sem ríkti á Landa-
koti þessi ár.
Nú til dags virðist vera til-
hneiging til að hafa ekki hátt
um tímabil Sjálfseignarstofnun-
arinnar á Landakotsspítala.
Þar er minnst tíma systranna
og svo núverandi stöðu spít-
alans sem öldrunardeildar inn-
an Landspítalans. Ekki vil ég
kasta rýrð á þessa starfsemi en
starfsárum Sjálfseignarstofn-
unarinnar mætti alveg halda
betur á lofti. Lengstan þann
tíma tók spítalinn, þó minnstur
væri, fullan þátt í bráðavöktum
á móti hinum spítölunum og
ekkert var gefið eftir í kröfum
um gæði þjónustunnar. Þar var
mikið og gott starf unnið við
erfiðar aðstæður og hlutur
Guðrúnar Marteinsson er stór í
því hve vel tókst til. Ég er
þakklátur fyrir þá lífsreynslu
sem ég öðlaðist á þessum árum
og þau vinabönd sem þar
mynduðust. Þar stendur hátt
minningin um Guðrúnu Mar-
teinsson samstarf okkar og vin-
áttu.
Blessuð sé hennar minning.
Gunnar Már Hauksson.
Guðrún Marteins-
son O’Leary