Morgunblaðið - 08.12.2011, Blaðsíða 32

32 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. DESEMBER 2011
Inn í ljúfa sögu um
vináttu og samvinnu
er fléttað ýmsum fróðleik
um íslensku húsdýrin. 36
»
Sýning á stórum ljósaskúlptúr eftir
myndhöggvarann Rósu Gísladóttur
verður opnuð í Galleríi Ágúst á laug-
ardag. Verkið er ljómandi súla úr
plastflöskum, lituðu vatni og ljósi og
lýsir upp nánasta umhverfi sitt.
Listaverkið gerði Rósa fyrir sýningu
í Róm árið 2009 en það er nú sýnt á
Íslandi í fyrsta sinn.
Titill verksins, „Ótti við óvini
framtíðarinnar ...“, er sóttur í ljóð
Elísabetar fyrstu, drottningar Eng-
lands frá 1558 til 1603: The doubt of
future foes, exiles my future joy,
sem snarað er: „Ótti við óvini fram-
tíðarinnar er yfirsterkari gleði minni
yfir samtímanum.“
Rósa Gísladóttir nam myndlist við
Myndlistar- og handíðaskóla Íslands
1977 til 1981 og lauk diplómanámi úr
skúlptúrdeild Akademie der Bil-
denden Künste í München 1986.
Hún lauk síðar námi í Art as Envi-
ronment við Manchester Metropolit-
an University 2002. Rósa hefur sýnt
verk sín á Íslandi og víða um heim
svo sem í Bandaríkjunum, Bret-
landi, Þýskalandi, Sviss, Ungverja-
landi, Sviss og á Ítalíu. Hún vinnur
nú að stórri sýningu sem sett verður
upp í Róm næsta sumar.
Ljósaskúlptúr Súla Rósu Gísladótt-
ur sem sýnd verður í Galleríi Ágúst.
Ljósaskúlp-
túr í Galleríi
Ágúst
 Ljómandi súla
af lituðu vatni
Bókakynning verður í Flóru,
Listagilinu á Akureyri, í dag
undir yfirskriftinni í jóla-
BÓKAflóra. Hjálmar Stefán
Brynjólfsson og Jóna Hlíf
Halldórsdóttir kynna þrjú bók-
verk sem þau hafa verið að
vinna að, en bókakynningin er
unnin í tengslum við sýninguna
„Nú á ég hvergi heima“ sem
þau Hjálmar og Jóna opna á
laugardag í Populus Tremula.
Tvö bókverkanna sem þau verða með í Flóru
koma nú út í takmörkuðu upplagi en það þriðja,
sem er enn í vinnslu, verður til sýnis.
Kynningin hefst klukkan 20.
Bóklist
JólaBÓKAflóra
í Listagilinu
Úr verki Jónu Hlíf-
ar Halldórsdóttur.
Guðný Kristmanns verður með
leiðsögn um sýningu sína
Holdtekja í sýningarsal Lista-
safns Reykjanesbæjar í Duus-
húsum á laugardag kl. 14, en
sýningunni lýkur um helgina.
Guðný hefur um árabil búið
og starfað á Akureyri. Þar hef-
ur hún haldið sex einkasýn-
ingar og í fyrra var hún út-
nefnd til myndlistarmanns
Akureyrarbæjar og sýndi af
því tilefni málverk sín í Hofi, nýju menningarhúsi
bæjarins. Rætur myndlistar hennar liggja í lands-
lagstengdri abstraktmyndlist, súrrealisma og evr-
ópskum og amerískum abstrakt-expressjónisma.
Myndlist
Leiðsögn um
Holdtekju
Guðný
Kristmanns
Á föstudaginn kl. 21.30 leikur
hljómsveitin Skuggamyndir
frá Býsans tónlist frá Balk-
anlöndunum á Café Haití,
Geirsgötu 7b.
Meðlimir Skuggamynda frá
Býsans eru Haukur Gröndal,
sem leikur á klarínett, Ásgeir
Ásgeirsson, sem leikur á ýmis
strengjahljóðfæri frá Balk-
anlöndum, þar á meðal bou-
zouki, saz og tambúru, Þor-
grímur Jónsson, sem leikur á bassa, og Erik
Qvick, sem leikur á trommur og annað slagverk.
Hljómsveitin hefur leikið einu sinni í mánuði síðan
í ágúst á Café Haití.
Tónlist
Balkantónlist
á Café Haití
Haukur
Gröndal
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
Lausagrjót úr þagnarmúrnum eftir
Ingunni V. Sigmarsdóttur er ellefta
bókin sem kemur út í bókaflokknum
Austfirsk ljóð-
skáld sem Félag
ljóðaunnenda á
Austurlandi gef-
ur út.
„Félagið var
stofnað 1996 og
hóf útgáfu-
starfsemi sína
þremur árum síð-
ar,“ segir Magn-
ús Stefánsson
sem verið hefur
formaður Félags ljóðaunnenda á
Austurlandi frá upphafi. „Bækurnar
sem við höfum gefið út eru nú orðn-
ar 17 talsins, en fyrsta bókin í bóka-
flokknum Austfirsk ljóð kom út árið
2001. Vinsælasta bókin í þeim flokki
er Bréf til næturinnar eftir Kristínu
Jónsdóttur frá árinu 2009 sem ný-
verið kom úr fimmtu prentun,“ segir
Magnús og tekur fram að umfjöllun
Egils Helgasonar í sjónvarpsþætt-
inum Kiljunni hafi vakið mikla at-
hygli á bókinni.
„Markmið okkar í félaginu er að
kynna ljóðlist og efla hana,“ segir
Magnús og bendir á að fyrsta bókin
sem gefin var út undir merkjum fé-
lagsins hafi verið safnritið Raddir að
austan með ljóðum 122 höfunda.
„Núorðið fáum við send handrit
frá ljóðskáldum sem óska eftir því að
við gefum út verk þeirra,“ segir
Magnús þegar hann er spurður
hvernig efni sé valið til útgáfu.
„Einnig höfum við haft samband við
höfunda og óskað eftir efni, en sumir
þeirra eru í félaginu,“ segir Magnús,
en 110 manns eru í félaginu.
 Útgefnar ljóða-
bækur félagsins
orðnar 17 talsins
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Ljóðlist Magnús Stefánsson hefur verið formaður Félags ljóðaunnenda á
Austurlandi frá stofnun félagsins. Hér er Háöxlin við Fáskrúðsfjörð í baksýn.
Markmiðið að kynna og efla
ljóðlist austfirskra skálda
Magnús
Stefánsson
Veit að sönnu að þessar slóð-ir búa bak við lukt augumín,“ skrifar Hannes Pét-ursson skáld í lok nýrrar
bókar sinnar, Jarðlag í tímanum,
þar sem hann stendur „í gömlum
sporum á Nafabrúninni fyrir ofan
Sauðárkrók.“ Bókin ber undirtit-
ilinn Minningamyndir úr barnæsku
og þarna í bókarlok hefur lesandinn
kynnst berskuheimi Hannesar í
Skagafirði, þar sem hann fæddist
fyrir hartnær áttatíu árum. Höfund-
urinn fjallar um bernskuna og
fyrstu minningarnar, um fólkið sem
hann ólst upp með; foreldra og syst-
ur, nágranna, vini og kennara, al-
þýðuskáld og fólkið sem hann var
hjá í sveit í Lýtingsstaðahreppi. Við
fræðumst um vinnu Hannesar sem
kúskur í vegavinnu á Öxnadalsheiði
sumrin fyrir fermingu, og svo löng-
unina til að feta sig inn í líf með
skáldskap. Verkinu lýkur þar sem
Hannes flyst ásamt foreldrunum til
Reykjavíkur og sest á skólabekk.
Jarðlag í tímanum er hrífandi
bók, skrifuð á undur þroskuðu og
fallegu máli. Sannkölluð yndislesn-
ing hvernig sem á hana er litið. Í
upphafi bókar, í fyrsta hluta er
nefnist „Depill á hnettinum“, stend-
ur sögumaður þarna uppi á Nöf-
unum og skyggnist um. Hann lýsir
Skagafirði eins og hann blasir við og
„finnst snöggvast eins og oft fyrr að
allar hurðir hafi fallið að stöfum fyr-
ir aftan mig og ekkert landslag sé
til umfram þennan víða og háa sal,
opinn norðan megin út til Hafs-
botna.“ Þessi upphafskafli er glæsi-
leg lýsing á héraðinu og þorpinu
neðan Nafanna, Sauðárkrók minn-
inga skáldsins. Hlutlæg lýsing í
bland við ljóðrænar endurminn-
ingar, þar sem sjónarröndin sem
barnið þekkir liðast sundur í berja-
ferð upp í háa hlíð. Þarna reisir
skáldið sviðsmynd fyrir lesandann
og einn sagnaþáttur af öðrum tekur
að birtast á sviðinu.
Meginhlutar verksins eru tveir,
„Utan föðurhúsa“ og „Við fjarð-
arbotn“. Í þeim fyrri segir af sveit-
ardvöl Hannesar frá sex ára aldri,
fyrst hjá presthjónunum á Mælifelli
og síðan að Hömrum, á alþýðuheim-
ili þar sem pilturinn kynntist bú-
skaparháttum með tengsl aftur í 19.
öldina. Einungis ellefu ára gamall
heldur hann síðan í vegavinnu og er
þar á heiðinni í þrjú sumur.
Í hinum meginhlutanum segir frá
heimilinu á Sauðárkróki, ættingjum
og fólkinu þar um kring, skólagöng-
unni og leikfélögum, upplifunum á
stríðsárunum og ferð á lýðveldishá-
tíðirnar á Þingvöllum og í Reykja-
vík í júní 1944. Þá segir af fyrstu
skrefum Hannesar inn á braut
skáldskaparins og af hagmæltu fólki
í umhverfi hans. Brugðið er upp ein-
staklega skýrum og eftirminnileg-
um myndum af þessu fólki, eins og
alþýðuskáldunum Gísla Ólafssyni
frá Eiríksstöðum og Ísleifi Gísla-
syni. Og mannlýsingar bókarinnar
eru hver annarri áhrifameiri. Fal-
legust er líklega umfjöllunin um ná-
granna Hannesar í æsku, Magnús
Hannesson, sem fékkst við múr-
verk. Kaflinn um Magnús nefnist
„Sólskinsmaður“, en „það jafnaðist
á við eilífa sumarblíðu að vita af
Magnúsi Hannessyni í næsta húsi.“
Í lok frásagnarinnar segir: „Magnús
Hannesson lést á Sauðárkróki vorið
1947. Í versi sem ég kunni segir að
guð vilji að maður sé honum sól-
skinsbarn. Hann hlýtur þá líka að
vilja að menn séu honum sólskins-
menn. Og hafi ég kynnzt sólskins-
mönnum, mér vandalausum, þá var
Magnús Hannesson einn þeirra.“
Lýsing Hannesar á foreldrum sín-
um og heimilinu er ekki síður eft-
irminnileg.
Jarðlag í tímanum er í frekar
stóru broti og fallega brotin um.
Fjöldi ljósmynda er í bókinni, af
sögustöðum og fólkinu sem segir
frá. Þetta er ekki myndabók heldur
sitja myndirnar þannig í textanum
að þær staðfesta það sem um er
rætt og lýst, sýna lesendum svipi
fólksins. Það er fengur að öllum
þessum myndum.
Í þessu verki hafa Sauðkræk-
ingar og Skagfirðingar eignast
glæsilega lýsingu á héraðinu og
heimi sem þar var, í raun óviðjafn-
anlega textamynd af æskuheimi
Hannesar Péturssonar. Þetta er
bók sem Skagfirðingar þurfa að
lesa, rétt eins og allir unnendur
skáldskapar Hannesar – og þeir
sem njóta þess að lesa fallegt, ein-
lægt og tilgerðarlaust íslenskt mál.
Bækur verða vart betri en þessi.
Bækur verða vart betri en þessi
Morgunblaðið/Einar Falur
Hannes Pétursson Jarðlag í tím-
anum er sögð „óviðjafnanleg texta-
mynd“ af æskuheimi skáldsins.
Jarðlag í tímann – Minningamyndir
úr barnæsku
bbbbb
Eftir Hannes Pétursson.
Opna, 211. 365 bls.
EINAR FALUR
INGÓLFSSON
BÆKUR
Bláklukkur
nefnist ljóða-
bók Guðrúnar
Valdimars-
dóttir sem Fé-
lag ljóðaunn-
enda á
Austurlandi
gefur út.
Aðspurð
segist Guðrún
alla tíð hafa
verið ötul við að kasta fram
stöku, sérstaklega þegar tilefni
hafi gefist til. „Þetta er mikið í
ættinni báðum megin,“ segir
Guðrún og bendir á að bræður
hennar þrír, Þorsteinn, Gunnar
og Hrafnkell, hafi allir gefið út
ljóðabækur auk þess sem von
sé á heildarsafni með ljóðum
móður þeirra, Guðfinnu Þor-
steindóttur (Erlu skáldkonu).
Guðrún segir ekkert launung-
armál að hún hafi meiri tíma til
ljóðagerðar nú á efri árum, en
hún er komin á tíræðisaldurinn.
Ötul að kasta
fram stöku
MEIRI TÍMI Á EFRI ÁRUM
Bláklukkur eftir
Guðrúnu Valdi-
marsdóttur.