Morgunblaðið - 17.01.2012, Blaðsíða 18

FRÉTTASKÝRING
Egill Ólafsson
egol@mbl.is
Þó að atvinnuleysi hafi minnk-að á síðasta ári er þessumisskipt milli kynja því þaðer fyrst og fremst atvinnu-
leysi karla sem minnkar. Núna eru
hlutfallslega fleiri konur atvinnu-
lausar en karlar og atvinnuleysi með-
al kvenna á höfuðborgarsvæðinu og
Suðurnesjum, þar sem atvinnuleysið
er mest, hefur aukist milli ára.
Áður en atvinnuleysisbylgjan
skall á þjóðinni haustið 2008 voru
konur alltaf fjölmennari í hópi þeirra
sem ekki höfðu vinnu en karlar. Við
hrunið breyttist þetta, en þá fór at-
vinnuleysi meðal karla úr 0,6% árið
2007 upp í 8,9% árið 2009. Atvinnu-
leysi meðal kvenna fór úr 1,1% í 7,3%
á þessu tímabili. Atvinnuleysi meðal
kvenna hefur ekkert minnkað frá
hruni og mældist raunar aðeins
meira á síðasta ári en árinu 2010.
Karl Sigurðsson, skrifstofustjóri
hjá Vinnumálastofnun, segir að með-
al þess sem skýri þetta sé að almenn
umsvif í iðnaði og byggingariðnaði
hafi verið að aukast, en staðan hafi
ekki batnað í sumum greinum þar
sem konur eru fjölmennar. Konur
séu t.d. mjög fjölmennar meðal ríkis-
starfsmanna og ríkið sé enn í þeirri
stöðu að vera að draga saman í
rekstri.
Minnkar ekki hjá
háskólamenntuðu fólki
Atvinnuleysi er mest meðal
þeirra sem eru með litla menntun.
Tölur Vinnumálastofnunar sýna að
staðan hjá þessu hópi hefur batnað. Í
desember 2010 voru 7.374 sem voru
eingöngu með grunnskólapróf án
vinnu, en í síðasta mánuði var þessi
tala komin niður í 6.282. Sáralítil
breyting hefur hins vegar orðið með-
al þeirra sem eru með háskólapróf, en
þar eru enn rúmlega 2.000 ein-
staklingar án vinnu. Raunar hefur at-
vinnuleysi meðal háskólamenntaðra
kvenna aukist um tæplega 7% milli
ára.
Rösklega 2.000 einstaklingar 16-
24 ára eru án vinnu eða 16% af þeim
sem eru á atvinnuleysisskrá. Þetta
hlutfall var 17% fyrir einu ári. At-
vinnuleysi meðal ungs fólks hefur
minnkað meira en hjá þeim
sem eldri eru. Í Evrópusam-
bandinu er atvinnuleysi ungs fólks að
meðaltali um 22%. Það er um 9% í
Noregi, 15% í Danmörku, 20% í Finn-
landi og 23% í Svíþjóð.
Þeir sem hafa verið án vinnu í
sex mánuði eða lengur voru 6.627 í
desembermánuði. Þetta er um 52%
þeirra sem eru á atvinnuleysisskrá,
en þetta hlutfall hefur ekki lækkað
milli ára. 4.526 hafa verið án vinnu í
heilt ár eða lengur.
Karl segir að þó að atvinnuleysi
sé enn mikið sé hreyfing á fólki.
Margir fái vinnu í nokkra mánuði, t.d.
yfir sumarið og komi svo inn aftur.
Margt sé gert til að hjálpa fólki sem
sé atvinnulaust, t.d. hafi um 10 þús-
und manns sótt ýmis vinnumarkaðs-
úrræði árið 2010 og álíka fjöldi á síð-
asta ári. Þarna sé um að ræða
námssamninga, starfsþjálfun, sem
hafi reynst vel, og ýmiss konar nám-
skeið eins og í tölvutækni, tungu-
málum, meiraprófi, sjálfsstyrkingu
og fleiru.
Karl segir að svokallað Þor-
verkefni, sem hófst í ágúst 2010 og
beindist sérstaklega að fólki 30 ára og
eldra sem hafði verið lengi á atvinnu-
leysisskrá hafi skilað góðum árangri.
Margrét Linda Ásgrímsdóttir,
forstöðumaður Vinnumiðlunar Suð-
urnesja, segir að atvinnuástandið á
Suðurnesjum sé búið að vera slæmt
frá hruni og batinn sé hægur. Það
helsta sem menn horfi á núna sé auk-
in umsvif í Flugstöðinni og bygging
kísilvers.
Karlarnir fá vinnu en
konurnar sitja eftir
Morgunblaðið/Golli
Án vinnu VR minnti í desember á að margir félagsmenn þeirra væru enn án
vinnu. Atvinnuleysi meðal kvenna á höfuðborgarsvæðinu jókst í fyrra.
18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 17. JANÚAR 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Bandarískarkosningar,og einkum
kosningabaráttan
er ólík því sem ger-
ist hérna megin
Atlantsála. Bandaríkjamenn
kjósa á tveggja ára fresti til
þings, alla fulltrúa í deildinni
sem við þá er kennd og þriðj-
ung öldungadeildamanna. For-
seti er kosinn á fjögurra ára
fresti. Kosningabaráttan
stendur venjulega í því sem
næst heilt ár. Flokkurinn, sem
ekki á forsetann vísan sem
frambjóðanda það sinnið eyðir
mörgum mánuðum í að velja
keppinaut úr sínum hópi.
Óhemju fé er ausið í allar áttir.
Það lögmál gildir einnig um
flokk forsetans en oftast er
hann hins vegar nánast sjálf-
kjörinn frambjóðandi hafi hann
aðeins setið eitt kjörtímabil.
Það vekur iðulega nokkra
undrun hve þetta mikla for-
ysturíki lýðræðisins teflir ein-
att fram hæfileikasnauðum
frambjóðendum langt fram eft-
ir baráttunni, þótt oftast verði
þeir sem komast í lokakeppnina
um Hvíta húsið að teljast fram-
bærilegir.
Sjálfsagt eru mælistikurnar
sem Evrópumenn leggja á
bandarísk stjórnmál litaðar af
hroka, sjálfumgleði og stjórn-
málalegum rétttrúnaði. En
óneitanlega er margt með ólík-
um brag og áherslum. Eyjar-
skeggjarnir hér
eru iðulega upp-
næmir yfir þeim
sem sagðir eru
geta spjallað auð-
veldlega um alla
heima og geima á mörgum
tungumálum. Slík kunnátta
virðist jafnvel talin til álits-
auka, þótt viðkomandi sé
þekktur bullukollur þegar hann
lætur dæluna ganga á eigin
tungu. En nýleg dæmi úr kosn-
ingum vestra benda til að þar
þyki stórvarasamt fyrir fram-
bjóðanda komi í ljós að hann
talar eða skilur t.d. frönsku!
Heldur þótti frönskukunnáttan
forðum auka hróður frú Kenn-
edy í sigurför þeirra hjóna til
gamla De Gaulle í París.
Bandaríkjamenn hafa sýnt
að þeir eru gjarnir á að hoppa
um borð til þess frambjóðanda
sem hefur bestan byr. Viljinn
til að vera í sigurliði sé svo rík-
ur vestra. Á Íslandi hefur
gjarnan verið sagt að ekki sé
endilega gott fyrir flokk að fá
of mikið fylgi í skoðanakönn-
unum því að það fæli kjósendur
frá honum á kjördag. Sjálfsagt
hefur hvorug aðferðin og
stemningin yfirburði yfir hina.
Þegar horft er yfir núverandi
skipan fulltrúa á Alþingi Ís-
lendinga og í borgarstjórn
Reykjavíkur er a.m.k. dálítið
erfitt að staðhæfa að okkar að-
ferðir skili örugglega bestu
fulltrúunum í hús.
Kosningabaráttan
vestra er dálítið
framandi}
Kosningar þar og hér
Taívanar endur-kusu forseta
sinn, Ma Ying-jeou,
um helgina. Sigur-
inn var ekki mjög
sannfærandi, 52%
atkvæða á móti 46% hjá helsta
keppinautnum, og fylgið minna
en fyrir fjórum árum. Það næg-
ir engu að síður til að tryggja
honum síðara kjörtímabilið sem
fyrirfram var ekki talið öruggt.
Keppinauturinn, Tsai Ing-
wen, er fulltrúi þess flokks sem
vill ganga lengra í að skilja
landið frá Kína, en Ma hefur
lagt sig eftir því að halda góðum
tengslum við Kína og auka sam-
skipti og viðskipti á milli land-
anna.
Þetta hefur tekist og stjórn-
völd í Peking, sem horfðu með
velþóknun til framboðs Ma,
hafa lýst sig ánægð með sigur-
inn. Fyrirfram fóru þau þó var-
lega í stuðningsyfirlýsingar, því
að vitað var að of mikill stuðn-
ingur Kínastjórnar gæti frekar
skaðað framboð hans en hjálpað
því, sem er ágætt dæmi um við-
kvæm og flókin samskipti
ríkjanna.
Taívanar eru lánsamir að
hafa losnað við að lúta komm-
únistastjórninni í
Peking enda eru
lífskjör íbúa eyj-
arinnar allt önnur
en fyrrverandi
landa þeirra á
meginlandinu. En Taívanar eru
samt sem áður ekki í öfunds-
verðri stöðu að öllu leyti. Þeir
búa við stöðuga ógn frá meg-
inlandinu og hafa þurft að sætta
sig við að samskipti ríkjanna
byggjast á tuttugu ára sam-
komulagi um „eitt Kína“, sem
hvort ríki túlkar svo á sinn hátt.
Hættan fyrir Taívana er sú
að túlkun stjórnvalda í Peking
verði ofan á og með vaxandi
mætti Kína er engin leið að
tryggja að svo verði ekki.
Helsta von Taívana er að opn-
ara samfélag í Kína, sem birtist
meðal annars í auknum sam-
skiptum við Taívan, hafi jákvæð
áhrif á meginlandinu sem dragi
smám saman úr hættunni.
Þetta er hins vegar þróun sem
mun í besta falli taka langan
tíma og þess vegna er skiljan-
legt að kjósendur hafi ákveðið
að rugga ekki bátnum sem er
svo óþægilega staðsettur,
skammt undan ströndum meg-
inlandsins.
Taívanar ákváðu um
helgina að ögra ekki
Peking-stjórninni}
Kosningar í Taívan
M
eðalhófið virðist okkur Íslend-
ingum oft vera vandratað. Við
erum fljót að hlaupa upp til
handa og fóta ef eitthvað ger-
ist í samfélaginu og dæma í
allar áttir. Lítið virðist vera gert af því að
kynna sér staðreyndir, velta fyrir sér göllum
og kostum og komast að skynsamlegri niður-
stöðu. Við getum verið afskaplega öfgafull í
öllum málum, hvort sem það er að viðra skoð-
anir á samfélagsmiðlum, velja sér hreyfingu
eða mat á borðið.
Þessi árátta okkar að taka allt með trukki
og dýfu er oft mjög áberandi á þessum árs-
tíma, þegar margir ætla að fara að taka lífs-
stílinn í gegn. Mörgum veitir líka ekki af því,
íslenska þjóðin er komin á topp listans yfir
feitustu þjóðir í heimi og maður getur ekki
annað en velt fyrir sér hvar allt fór að klikka. Hvað varð
til þess að þessi agnarsmáa þjóð hætti að hugsa um sjálfa
sig af skynsemi?
Aldrei hefur verið eins mikið hamrað á heilsunni á öll-
um vígstöðvum og undanfarin ár, aldrei höfum við fitnað
jafn mikið og á undanförnum árum. Það virðist ekki fara
saman umfjöllun og fræðsla um mikilvægi hreyfingar og
þyngdarkúrfa landans. Þá má fara að velta fyrir sér
hvort heilsuáróðurinn sé réttur og til hverra hann nær.
Þegar miðlar eru skoðaðir má sjá að heilsuauglýsingum
er beint að þeim sem eru þegar að hugsa um heilsuna eða
þeim sem leita að skyndilausnum. Heilsuáróðurinn er oft
mjög öfgafullur og fráhrindandi fyrir þá sem
þurfa virkilega á því að halda að fara að
hugsa um heilsuna. Það eru hristingar með
ófáanlegum hráefnum, kraftmikil námskeið,
duft og pillur og allt er þetta skreytt með
myndum af fólki í svo góðu formi að það er
nánast orðið afmyndað. Þetta er líklega ekki
það sem höfðar til þess sem þarf nauðsynlega
að fara að hreyfa sig og bæta mataræðið.
Það sem virðist gleyma að segja fólki, eða
nær ekki nógu sterkt í gegn, er að það að
hugsa um heilsuna er ekki mikið mál, fátt
gæti verið einfaldara ef það er gert af skyn-
semi. Málið er að borða alltaf reglulegar mál-
tíðir yfir daginn og þær þurfa ekkert að koma
af dýrum heilsuveitingastöðum heldur bara
að vera venjulegur matur sem er borðaður í
hófi. Þá er gott að setja sér það markmið að
skreppa í stuttan labbitúr um hverfið eða í kringum
vinnustaðinn þegar færi gefst hvern dag, ekki með það
að markmiði að megra sig heldur bara til að fá blóðið á
hreyfingu og anda að sér fersku lofti. Þá held ég að töfra-
lausn þjóðarinnar við fitunni sé að hætta að gera sér
„glaðan dag“ á hverju kvöldi fyrir framan sjónvarpið.
Það ætti að vera hverjum einfalt að lifa heilbrigðu lífi
án þess að þurfa að eyða peningum eða jafnvel hugsa út í
það. Heilbrigt líf finnst ekki eingöngu í heilsubúðum eða
líkamsræktarstöðvum, heilbrigt líf á bara að vera hið
venjulega hversdagslíf sem er lifað af hófsemi.
ingveldur@mbl.is
Ingveldur
Geirsdóttir
Pistill
Í hófi og af skynsemi
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Ýmislegt getur skýrt hvers vegna
hægar gengur að draga úr at-
vinnuleysi kvenna en karla. Fjöl-
mennasti vinnustaðurinn á
Suðurnesjum er t.d. Flugstöðin á
Keflavíkurflugvelli, en þar er mik-
ið um vaktavinnu. Það getur verið
erfitt fyrir konur með börn á
framfæri að taka að sér slík störf
ef þær þurfa að mæta í vinnu kl. 5
á morgnana áður en skólar og
leikskólar eru opnaðir. Atvinnu-
lausum konum af erlendum upp-
runa fjölgaði í fyrra en útlendum
körlum án vinnu fækkaði.
ATVINNULEYSI
Atvinnuleysi á Íslandi
Heimild: Vinnumálastofnun
9%
8%
7%
6%
5%
4%
3%
2%
1%
0%
2002 2011
Karlar Konur
2,8%
7,2%
3,3%
7,4%
Margt skýrir
kynjamuninn