Morgunblaðið - 30.01.2012, Síða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 30. JANÚAR 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
ForystuSamfylk-ingarinnar
tókst um helgina
að koma í veg fyr-
ir umræður og at-
kvæðagreiðslu um
það hvort halda skyldi lands-
fund fljótlega til að kjósa nýja
forystu flokksins. Flokks-
menn höfðu lagt fram tillögu
þess efnis fyrir flokksstjórn-
arfund en voru látnir draga
hana til baka áður en skarst í
odda. Þess vegna liggur ekki
fyrir nákvæmlega hversu
mikið vantraust flokksstjórn-
armanna er í garð foryst-
unnar.
Augljóst er hins vegar að
þó að tekist hafi að þagga nið-
ur í hinum óánægðu flokks-
mönnum að þessu sinni þá
kraumar óánægjan undir
niðri og brýst æ oftar fram
með ýmsum hætti. Viðbrögð
Jóhönnu Sigurðardóttur, for-
manns flokksins, við þessu
eru að grípa til orðaforða sem
hún lærði á fyrstu árum sín-
um í stjórnmálum, en þá þótti
gott á vinstri væng stjórnmál-
anna að nota „íhaldið“ sem
skammaryrði um pólitíska
andstæðinga og veifa því sem
grýlu framan í flokksmenn.
Efast verður um að þessi for-
tíðarþrá formannsins skili
miklum árangri í stjórn-
málum 21. aldar.
En þó að það sé umfram allt
broslegt þegar formaður
Samfylkingarinnar steytir
hnefa og skammast út í
„íhaldið“ er fátt broslegt við
það samhengi sem hún setti
þessa pólitísku grýlu sína í á
flokksstjórnarfundinum um
helgina. Þegar hún ræddi
brestina sem komið hefðu í
raðir Samfylkingarinnar
vegna landsdóms-
málsins og hvatti
flokksmenn svo til
að láta ekki
„íhaldið“ reka
fleyg í raðir Sam-
fylkingarinnar
sýndi hún eina ferðina enn að
í hennar huga er eðlilegt að
landsdómsmálið sé notað í
pólitískum tilgangi og að rétt-
lætanlegt sé að láta fyrrver-
andi forsætisráherra sæta
ákæru í pólitískum tilgangi.
Geir H. Haarde fær að líða
fyrir það að innan Samfylk-
ingarinnar er skortur á sam-
stöðu.
Samstaðan væri fyrir hendi
ef flokknum stýrði formaður
sem sæmileg sátt væri um, en
fyrst svo er ekki þarf að finna
grýlu til að sameina menn
gegn. Grýlan er „íhaldið“ og
þótt saklaus maður sæti
ákæru verður svo að vera til
að raðir Samfylkingarinnar
rofni ekki endanlega.
Ræða Jóhönnu Sigurðar-
dóttur um helgina og við-
brögð hennar við tillögu um
landsfund lýsa mikilli örvænt-
ingu formanns sem finnur að
hann er að missa tökin.
Nú er það ekki aðeins utan-
ríkisráðherra sem krefst þess
að formaðurinn sitji ekki
lengi enn heldur eru kröfur
almennra flokksmanna þess
efnis að verða æ háværari. Jó-
hanna talar enn eins og sá
möguleiki sé fyrir hendi að
hún fái að leiða flokkinn í
gegnum næstu kosningar en
ólíklegt verður að telja að
flokksmenn séu svo heillum
horfnir að þeir taki það í mál.
Fyrir liggur að þeir vilja
losna við hana, spurningin er
aðeins hversu lengi þeir verða
að leita eftirmanns.
Samfylkingin er að
gefast upp á for-
manni sínum, en
leitar eftirmanns}
Fjörbrot formanns
Sigurður Bjarnason fráVigur verður jarðsung-
inn í dag. Hann setti svip
sinn á íslenskt samfélag um
miðbik og fram eftir síðustu
öld. Hann kom víða við, varð
ungur alþingismaður Vest-
firðinga og sinnti þeim
heimahögum sínum alla tíð
af ástríðu, jafnvel eftir að
hann hætti á þingi. Samhliða
störfum sínum á þingi starf-
aði Sigurður á ritstjórn
Morgunblaðsins og var um
árabil ritstjóri blaðsins, eða
allt þar til hann gerðist
sendiherra árið 1970.
Á Morgunblaðinu fékkst
Sigurður Bjarnason einkum
við stjórnmálaskrif og þótti
mikill fengur að þeim skrif-
um eins og fram kom hjá
Valtý Stefánssyni þegar Sig-
urður var gerður að stjórn-
málaritstjóra árið 1953.
Um stjórnmálamanninn
Sigurð sagði Matthías Jo-
hannessen í afmælisgrein um
hann sjötugan: „Sem stjórn-
málamaður stóð Sigurður
Bjarnason vörð um frelsi
einstaklinga, sjálfstæði þjóð-
ar og menningu. Þetta voru
þær stoðir sem skotið var
undir sjálfstæðisstefnuna.
Þessi arfur er einnig hluti af
sögu Morgunblaðsins …“
Enn starfar Morgunblaðið
í þessum sama anda og nýtur
í því efni þeirrar góðu hefðar
sem Sigurður Bjarnason tók
þátt í að skapa.
Morgunblaðið þakkar störf
Sigurðar í þágu blaðsins og
vottar eftirlifandi eiginkonu
hans og fjölskyldu samúð.
Sigurður Bjarnason frá Vigur
H
in eilífa hringrás reiðinnar er drif-
kraftur Eldhafs, sem frumflutt var í
liðinni viku í Borgarleikhúsinu. Það
er vítahringur sem þarf að rjúfa. Í
þessu áhrifaríka leikriti lýsir læknir
voðaverkum sem framin höfðu verið í hefndarskyni
og engum þyrmt, jafnvel ekki nýfæddum börnum.
Og hver skyldi hafa verið orsökin?
„Fyrir tveim dögum hengdu þjóðvarðliðarnir
þrjá unglinga, flóttamenn, sem höfðu farið út fyr-
ir búðirnar. Og af hverju hengdu þeir þrjá ung-
linga? Af því að tveir flóttamenn úr búðunum
höfðu nauðgað og drepið stúlku frá þorpinu Kfar
Samira. Af hverju nauðguðu þessir náungar
stúlkunni? Af því að þjóðvarðliðarnir höfðu grýtt
fjölskyldu úr flóttamannabúðunum. Af hverju
grýttu þeir hana? Af því að flóttamenn höfðu
brennt hús nálægt hæðinni þar sem blóðbergið
vex. Og af hverju brenndu flóttamennirnir húsið? Til þess
að hefna sín á þjóðvarðliðunum sem höfðu eyðilagt fyrir
þeim vatnsbrunn. Og af hverju eyðilögðu þjóðvarðliðarnir
vatnsbrunninn? Af því að flóttamennirnir höfðu brennt
uppskeru nálægt fljótinu þar sem hundarnir halda sig. Af
hverju brenndu þeir uppskeruna? Það er örugglega ein-
hver ástæða en minni mitt nær ekki lengra, ég get ekki
farið lengra aftur, reiði svarað með reiði, sorg með harmi,
nauðgun með morði, allt aftur til upphafs veraldar.“
Í Eldhafi koma við sögu fylgispakir förunautar reið-
innar, hefndin og sæmdin. Hvort tveggja þekkjum við úr
Íslendingasögunum.
„Hvað bíður sinnar stundar en ekki mun
þeim för sjá til sæmdar verða,“ sagði Gunnar
á Hlíðarenda um Otkel og Skammkel. Er
Gunnar hafði vegið þá með Kolskeggi sagði
hann: „Hvað eg veit, hvort eg mun því óvask-
ari maður en aðrir menn sem mér þykir meira
fyrir en öðrum mönnum að vega menn.“
Drápin veittu Gunnari enga ánægju, en þó
gat ekki farið hjá því að hann félli sjálfur í
bardaga, vígs hans var hefnt, þess vígs var
hefnt og svo má áfram telja. Reiði var svarað
með reiði.
Efniviðurinn samur í leikritum Shake-
speares. Eftirminnileg er uppfærsla Oskaras
Korsunovas á Rómeó og Júlíu, þar sem töfrar
leikhússins voru nýttir til að draga fram eilífa
hringrás haturs með táknrænum hætti, böl-
um, pottlokum, pitsum, brauði og snúðum –
annað eins sjónarspil hef ég hvorki séð fyrr né síðar.
Hvað er listin að segja okkur? Af hverju hefur mannlegt
samfélag þessa tilhneigingu að festast í vítahring reiði og
haturs? Hver í sínu eigin lífi, eins og skáldið sagði: „Og
augu vor eru haldin og hjörtu vor trufluð af hefð og lög-
grónum vana – að ljúga sjálfan sig dauðan.“
Í grunninn erum við sama þjóðin og hittum okkur sjálf
fyrir þegar við látum hatrið og reiðina eftir okkur. Er það
ekki höfuðverkefni hverrar kynslóðar að greina þann víta-
hring sem hún býr við, hvort sem hún erfir hann frá fyrri
kynslóðum eða dregur hann með sér frá fyrri æviskeiðum
– og rjúfa vítahringinn? pebl@mbl.is
Pétur
Blöndal
Pistill
Reiði svarað með reiði
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Alls voru 7.269 einstaklingarlögskráðir á 1.443 skip semgerð voru út frá Íslandi íatvinnuskyni í fyrra. Með-
alaldur þeirra sem lögskráðir voru
var 42 ár. Í fiskiskipaflotanum var
lögskráð á 1.364 skip og á þeim voru
6.502 manns, en sumir þeirra voru
skráðir í fleiri en eitt pláss yfir árið.
Af þessum hópi voru 143 orðnir
70 ára og eldri og langflestir þeirra
voru á minni bátum. Ekki er ólíklegt
að stór hluti þessa hóps hafi sótt sjó-
inn í svokölluðum strandveiðum. 182
konur voru lögskráðar í áhöfnum
fiskiskipa í fyrra, 89 þeirra voru á bát-
um undir 15 tonnum en fjórar voru á
frystitogurum.
Þessar upplýsingar koma fram í
yfirliti Siglingastofnunar Íslands um
lögskráningu sjómanna, en síðasta ár
var fyrsta heila árið þar sem skylt er
að lögskrá á öll skip sem gerð eru út í
atvinnuskyni. Helgi Jóhannesson, for-
stöðumaður hjá Siglingastofnun, seg-
ir að fram til 1. nóvember 2010 hafi
aðeins verið skylt að lögskrá á öll skip
yfir 20 brúttótonnum og sem notuð
voru í atvinnuskyni, en slíkt hafi ekki
þurft á minni báta.
Framfaraskref
„Þessi breyting var mikið fram-
faraskref og stór áfangi í eftirlits- og
þá um leið í öryggiskerfi sjómanna,“
segir Helgi. „Nú eru komnir tilteknir
lásar í lögskráningarkerfið og sjó-
menn fást ekki lögskráðir nema þeir
hafi réttindi í stöðuna sem þeir ætla
að lögskrá sig í, hafi lokið slysavarna-
skóla sjómanna, skipið sé skráð á ís-
lenska skipaskrá, með haffæris-
skírteini og áhöfnin sé tryggð.
Sjómenn komast ekki í gegnum lög-
skráningu nema þessar kröfur séu
uppfylltar, en áður gat þetta verið
lausara í reipunum.
Samkvæmt lögum eiga öll skip
sem notuð eru í atvinnuskyni að vera
búin sjálfvirku auðkenniskerfi skipa
(AIS) og gegnum það fylgist vaktstöð
siglinga með staðsetningu og siglingu
skipanna. Það kerfi leysti af hólmi
fyrri tilkynningarkerfi skipa. Þetta
kerfi er samtengt lögskráningu sjó-
manna og vaktstöð siglinga getur séð
strax ef skip lætur úr höfn án þess að
mál þess séu í lagi, t.d. varðandi haf-
færisskírteini, lögboðna mönnun,
réttindi og tryggingar áhafnar. Land-
helgisgæslan, sem fer með löggæslu á
hafinu, getur þá brugðist við.“
Helgi segir að fram til þessa hafi
ekki verið hægt að taka saman töl-
fræði um lögskráningar sjómanna
þar sem þær hafi verið á mörgum
höndum og ekki náð til allra skipa í
flotanum. Siglingastofnun hafi því
iðulega átt erfitt með að svara spurn-
ingum varðandi fjölda, aldur og kyn
sjómanna svo dæmi séu tekin. Með
nýjum lögum hafi orðið breyting á og
stefnt sé að því að taka saman töl-
fræði af þessum toga árlega hér eftir.
311 á 33 farþegaskipum
Ef rýnt er í yfirlit Siglingastofn-
unar kemur í ljós að elstu sjómenn-
irnir eru á dráttarskipum og lóðs-
bátum, en þeir eru að meðaltali 56-57
ára. Ekki er ólíklegt að til starfa á
þeim vettvangi ráðist menn sem hafa
áður starfað við fiskveiðar eða í sigl-
ingum með tilheyrandi fjarvistum.
Á 33 farþegaskipum voru 311
skráðir í áhöfn í fyrra, þar af 78 kon-
ur. Farþegaskipin eru mjög mismun-
andi að stærð og gerð. Nefna má ferj-
urnar Herjólf og Baldur, fjölmarga
hvalaskoðunarbáta og minni báta
sem sigla með ferðamenn, einkum yf-
ir sumartímann.
Konur voru 23 í áhöfnum sex
rannsóknarskipa, en karlar 113. Á
varðskipunum þremur voru 97 lög-
skráðir í áhöfnum, þar af sex konur.
Í fimm flokkum í yfirliti Sigl-
ingastofnunar er aðeins að finna eitt
skip, þ.e. eftirlits- og björgunarskip,
sjómælingaskip, skólaskip og síðast
en ekki síst eitt víkingaskip með þrjá
í áhöfn.
Lögskráðir á fiskiskipin
Fj
öl
di
sk
ip
a
Sj
óm
en
n
Ka
rla
r
Ko
nu
r
70
ár
a
og
el
dr
i
60
-6
9
ár
a
20
-5
9
ár
a
15
-19
ár
a
Fiskiskip undir 15 BT 1.065 2.180 2.091 89 120 293 1.649 111
Fiskiskip 15 BTog yfir 240 3.206 3.163 43 19 237 2.810 138
Fiski-/farþegaskip 14 62 50 12 0 10 45 7
Skuttogari 45 1.889 1.851 38 4 136 1.688 61
Samtals 1.364 7.337 7.155 182 143 676 6.192 317
Skráðir í fleiri flokka -835
Lögskráðir sjómenn 6.502
143 orðnir sjötugir og
182 konur róa til fiskjar
Árlega senda skoðunarstofur
gúmmíbjörgunarbáta Siglinga-
stofnun skýrslu um fjölda
gúmmíbjörgunarbáta sem skoð-
aðir hafa verið, stærð þeirra og
tegundir og yfirlit yfir þá báta
sem teknir eru úr notkun. Á síð-
asta ári voru samtals skoðaðir á
landinu 2.103 gúmmíbjörgunar-
bátar af ýmsum gerðum og þar
af voru 26 bátar dæmdir ónýtir.
Skoðunarstofur gúmmíbjörg-
unarbáta hafa m.a. það verkefni
að skoða björgunarbáta um
borð í skipum. Þær eru sex tals-
ins og staðsettar víða um land.
Það er hins vegar meðal verk-
efna Siglingastofnunar að gera
árlega úttekt á skoðun-
arstofunum, sem verða að hafa
starfsleyfi Siglingastofnunar.
http://www.sigling.is
26 dæmdir
ónýtir
2.103 GÚMMÍBJÖRGUNAR-
BÁTAR SKOÐAÐIR