Morgunblaðið - 30.01.2012, Side 21

MINNINGAR 21
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 30. JANÚAR 2012
ar listsköpunar og hefði það
mátt vera betur metið af sam-
tíðinni.
En sellóleikarinn er þó á
Melatorgi, ásamt súlum Sigur-
jóns!
En þannig var Sigurður
einnig mikill áhugamaður um
að breyta Morgunblaðsglugga
að Aðalstræti í sýningarglugga
góðra málverka og var hann
rekinn þannig um árabil við
góðar undirtektir.
Það var ekki síður fróðlegt
og skemmtilegt að ræða við
Sigurð um þann þátt sem að
menningu sneri en stjórnmál
og pólitíska refskák þeirra
tíma. Þá var hann einkar fróður
um pólitík Norðurlanda og
helgaði sig norrænu samstarfi,
bæði sem stjórnmálamaður, rit-
stjóri og sendiherra. Í þessum
efnum var hann gamall og vitur
Lappi eins og hann komst
stundum að orði, og var það
sönnu nær.
Ég sendi Ólöfu og fjölskyld-
unni samúðarkveðjur okkar og
minnist með gleði þess tíma
sem við Sigurður störfuðum
saman. Það voru að mörgu leyti
góðir tímar og ekkert hrun í
vændum.
Matthías Johannessen.
Það voru ótrúlega margir
sterkir persónuleikar, sem birt-
ust á sviði íslenzkra þjóðmála á
20. öldinni frá Vestfjörðum.
Þeir voru kjarnyrtir, flug-
mælskir og það sópaði að þeim.
Sumir þeirra voru miklir hug-
sjónamenn. Þeir rákust ekki
endilega vel í flokki og fóru
margir sínar eigin leiðir. Einn
af þeim var Sigurður Bjarnason
frá Vigur, ritstjóri Morgun-
blaðsins um árabil, alþingis-
maður frá ungum aldri og
sendiherra.
Það er ekki hægt að skilja
Sigurð nema þekkja umhverfi
hans í æsku og á uppvaxtarár-
um. Djúpið er engu líkt. Að
ganga um Vigur, þaðan sem
Sigurður er ættaður og þar
sem hann ólst upp er að kynn-
ast ævintýraheimi. Vestfirðir
móta það fólk, sem þaðan er
komið. Hart líf, eins og lesa má
um í einstakri sögu Jóns Kal-
mans Stefánssonar, Himnaríki
og helvíti, og stórbrotin nátt-
úra.
Ég vissi af Sigurði áður en
ég komst í tengsl við Morg-
unblaðið haustið 1958. Mér lík-
aði ekki hvernig hann skrifaði
um Hannibal Valdemarsson í
leiðara Morgunblaðsins. Var
viðkvæmur fyrir því, sem sagt
var um Hannibal af því að ég
hafði kynnzt Jóni Baldvin syni
hans á unglingsárum.
Sigurður frá Vigur var samt
sá, sem fyrstur setti mig til
þeirra verka, sem urðu að ævi-
starfi mínu. Þar sem ég var að
flækjast um á ritstjórnarskrif-
stofum Morgunblaðsins haustið
1958 eða veturinn 1959, tók
hann í höndina á mér dag einn,
setti mig við ritvél og sagði:
Skrifaðu nú Staksteina í blaðið
á morgun og ég borga þér 500-
kall fyrir. Þar með hófust
tengsl mín við Staksteina
Morgunblaðsins, sem áttu eftir
að standa í hálfa öld. Þetta end-
urtók sig nokkrum sinnum.
Kannski var hann búinn að
uppgötva að við vorum eins
konar sveitungar. Einhvers
staðar í fórum mínum á ég
handskrifaða útfararræðu séra
Sigurðar Stefánssonar í Vigur,
afa Sigurðar Bjarnasonar, yfir
langafa okkar Halldórs Blön-
dals, Kára Stefánssonar og
fleira fólks, Auðuni Her-
mannssyni, bónda á Svarthamri
í Álftafirði við Djúp. Alla vega
tók hann mér afar vel, þótt
kynni okkar hefðu engin verið
fyrr.
Sigurður var einn af þremur
ritstjórum Morgunblaðsins,
þegar ég kom þar til starfa í
júní 1965. Samskipti okkar
voru alltaf góð. Smátt og smátt
lærðist mér að hann var stund-
um raunsærri í mati sínu á
pólitískri stöðu líðandi stundar
en tveir yngri samstarfsmenn
hans, Matthías Johannessen og
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Hann hafði töluverða reynslu
umfram þá m.a. vegna veru
sinnar á þingi. Virðing mín fyr-
ir Sigurði jókst þegar ég gerði
mér grein fyrir þessu.
Áratugum seinna dvaldist ég
í nokkra daga á Hesteyri við
Hesteyrarfjörð í Jökulfjörðum
við Djúp og rakst þá á vísi að
uppbyggðum vegi yfir í Aðal-
vík. Við nánari eftirgrennslan
kom í ljós að tveir ungir Vest-
firðingar höfðu tekið höndum
saman um að koma þessum
vegabótum á milli tveggja af-
skekktra byggðarlaga. Það
voru þeir Sigurður frá Vigur og
Hannibal Valdemarsson.
Leiðarar Morgunblaðsins á
unglingsárum mínum höfðu
ekki sagt alla söguna um sam-
skipti þeirra tveggja. Þeir
sneru bökum saman um hags-
muni síns byggðarlags.
Sigurður Bjarnason missti
aldrei tengslin við þær rætur
sínar.
Styrmir Gunnarsson.
Er Sigurður Bjarnason tók
við sendiherraembætti í Kaup-
mannahöfn árið 1970 átti hann
að baki langan og farsælan
stjórnmálaferil þar sem hann
hafði m.a. um áratugaskeið ver-
ið virkur þátttakandi í norrænu
samstarfi og þrisvar sinnum
verið kjörinn einn af varafor-
setum Norðurlandaráðs.
Hin löngu og sérstöku tengsl
Íslands og Danmerkur höfðu í
langan tíma markast mjög af
handritamálinu. Ákvörðun
Dana um afhendingu þeirra til
íslensku þjóðarinnar vakti
mikla gleði og velvild Íslend-
inga í garð Dana í kjölfarið.
Það var í þessu góða andrúms-
lofti sem Sigurður og Ólöf Páls-
dóttir, eiginkona hans, fluttust
til starfa sem sendiherrahjón í
Kaupmannahöfn. Ólöf var einn-
ig vel þekktur myndhöggvari á
Norðurlöndum og víðar. Hélt
hún m.a. sýningu á verkum sín-
um í Charlottenborg í Kaup-
mannahöfn um haustið 1970 og
í listasafni Cambridge-háskól-
ans árið 1971.
Afhending fyrstu handrit-
anna til Íslands á vordögum
það ár er öllum sem þann at-
burð uplifðu ógleymanlegur
viðburður og jók enn fremur og
styrkti hið góða samband land-
anna. Þau Sigurður og Ólöf
ræktuðu þetta vináttusamband
landanna og starf sitt í Kaup-
mannahöfn vel.
Til stóð að Sigurður tæki við
sendiherraembætti í Bretlandi
og varð nokkurra mánaða bið á
því þar eð Ísland sleit í árs-
byrjun 1976 stjórnmálasam-
bandi við Bretland. Tók Sig-
urður við því embætti seinni
hluta júní 1976 og gegndi því
starfi til 1982 er þau Ólöf flutt-
ust til Íslands. Lauk Sigurður
farsælum starfsferli í þágu
lands og þjóðar við sérstök
störf í ráðuneytinu árið 1985,
m.a. gegndi hann þá stöðu sem
fyrsti sendiherra Íslands gagn-
vart Kína, með búsetu í
Reykjavík.
Fyrir hönd utanríkisþjónust-
unnar er þakkað fyrir samstarf
og samfylgd og Ólöfu og börn-
um þeirra Sigurðar bornar
hugheilar samúðarkveðjur.
Einar Gunnarsson
ráðuneytisstjóri.
Náinn fjölskylduvinur, Sig-
urður Bjarnason frá Vigur, hef-
ir nú kvatt eftir langa glímu við
erfið veikindi, á nítugasta og
sjöunda aldursári. Þrek hans
var þorrið. Andlát hans kom
því ekki á óvart, en var fremur
líkn við þraut.
Kynni okkar Sigurðar höfðu
staðið í nær sjö áratugi. Á vor-
dögum árið 1942 fékk ég tæki-
færi til að fylgjast með upphafi
kosningabaráttu hans í Bol-
ungavík, sem var upphafið að
löngum og farsælum stjórn-
málaferli hans. Við vorum báðir
gestir í Einarshúsi, hann í leit
að kjósendum en ég að læra
sund. Unglingurinn ég gerði
sér fljótt grein fyrir, að Sig-
urður átti auðvelt með að ræða
við menn, kunni þá list að tala
við kjósendur augliti til auglit-
is, hispurslaus og frjálslegur í
framkomu. Hann var mann-
glöggur og ættfróður og kunni
deili á flestum. Uppskeran var í
samræmi við það. Hann hlaut
glæsilega kosningu. Eftir það
stóð ávallt að baki honum öflug
liðssveit í kjördæminu. Þann
garð reyndi hann að rækta af
kostgæfni alla tíð. Styrkur hans
sem stjórnmálamanns voru hin
nánu tengsl hans við fólkið í
kjördæminu. Síðan átti hann
eftir að gegna margvíslegum
trúnaðarstörfum fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn á Vestfjörðum.
Sigurður ólst upp á ættar-
óðali fjölskyldu sinnar í Vigur,
þar kynntist hann öllum hefð-
bundnum störfum til sveita, en
á skólaárum var hann jafnan til
sjós yfir sumarmánuðina, bæði
á dragnót og síldveiðum. Hann
komst því ungur að árum í náin
kynni við höfuðatvinnuvegi
þjóðarinnar. Í því umhverfi
þáði hann gömul og góð lífs-
gildi, sem kom honum vel síðar
á lífsleiðinni.
Sigurður gerðist fljótt að-
sópsmikill, þegar hann settist
á þing. Hann var vel máli far-
inn, snjallorður slílisti á mælt
mál, svo að eftir var tekið.
Honum gekk því að jafnaði vel
að afla málstað sínum fylgis.
Hann helgaði krafta sína sér-
staklega þrem málaflokkum,
sem áttu hug hans: byggða-,
samgöngu og menntamálum.
Þar áttu Vestfirðingar alla tíð
ötulan liðsmann. Árið 1942
gerðu vegalögin ekki ráð fyrir
tengingu Vestfjarða við ak-
vegakerfi landsins og vega-
gerð í Djúpi miðaðist ein-
göngu við Langadalsströnd. Á
þessu varð breyting strax og
Sigurður var kominn á þing.
Þá tóku hjólin að snúast.
Vegagerð yfir Þorskafjarðar-
heiði hófst árið eftir og sum-
arið 1946 fór fyrsti bíllinn yfir
heiðina. Sigurður var allan
sinn starfsferil virkur og at-
kvæðamikill baráttumaður
fyrir málefnum Vestfirðinga.
Þegar hann hvarf af þingi og
gerðist sendiherra bjó hann yf-
ir mikilli pólitízkri reynslu.
Hann var laginn að leysa
vandamál og finna leiðir til
samkomulags, sem kom honum
vel í hinu nýja starfi. Þar kom
einnig til náinn vinskapur við
leiðtoga hinna Norðurlanda-
þjóðanna og blaðamenn.
Sigurður hafði uppskorið
margt á hausti lífs síns. Hann
var skemmtilegt sambland af
sveitamanni og heimsborgara.
Átthagarnir áttu alla tíð sterk
ítök í honum og hann slitnaði
aldrei úr tengslum við uppruna
sinn, trúr uppruna sínum til
hinztu stundar. Það var gott að
eiga vináttu Ólafar og Sigurðar.
Við Hulda og börn okkar þökk-
um langa vináttu.
Jón Páll Halldórsson.
Fallinn er frá í hárri elli
stjórnmálaskörungurinn Sig-
urður Bjarnason frá Vigur.
Fyrir þeim, sem þekkja þjóð-
arsöguna frá því um 1940 fram
undir síðustu aldamót, þarf
ekki að kynna Sigurð ítarlega,
svo landskunnur sem hann var
af margvíslegum störfum sín-
um.
Frá unga aldri þess, sem
þessar kveðjur flytur, var Sig-
urður frá Vigur fyrirmynd hans
í stjórnmálum og átrúnaðargoð.
Sigurður bauð sig fyrst fram
fyrir Sjálfstæðisflokkinn í
Norður-Ísafjarðarsýslu árið
1942, þá 26 ára. Hlaut hann þá
þegar góða kosningu, en kjör-
dæmið hafði áður verið í hönd-
um hins kunna skörungs og
krata Vilmundar Jónssonar
landlæknis. Sigurður hlaut
ávallt síðan örugga kosningu í
sýslunni meðan hún var sér-
stakt kjördæmi fram til 1959.
Síðar varð hann svo þingmaður
Vestfjarðakjördæmis.
Þeim, sem hér heldur á
penna, er einkar minnisstæður
framboðsfundur í Ungmenna-
félagshúsinu í Ögurvík vorið
1942, þegar Sigurður var fyrst í
framboði, og einnig sjálfur
kjörfundurinn. Fylgisemd í Ög-
urhreppi við Sigurð var mikil
og hugur í kjósendum, að ekki
séu nefnd ættmenni hans.
Björg Björnsdóttir, móðir Sig-
urðar, hin snöfurlega húsfreyja
í Vigur, tók Salome móður
mína tali um ástand og horfur.
Þær örkuðu fram og aftur um
anddyri Ungmennafélagshúss-
ins og ræddu pólitík. Björg
kvað sér umhendis að mæla
með Sigurði sínum sérstaklega.
Hitt vissi hún að hann vildi vel
fólki þar vestra. Tók Salome
ákveðið undir það, sem satt og
reyndist.
Sigurður var ötull þingmaður
Ísfirðinga og eignaðist þar
enda marga vini og trúfasta
fylgismenn. Hann var í forystu
fyrir Sjálfstæðisflokkinn á Ísa-
firði 1946, þegar lauk áratuga
einveldi Alþýðuflokksins í mál-
efnum þess bæjar.
Fljótlega eftir að Sigurður
hóf nám í lögfræði við Háskól-
ann 1936 gerðist hann blaða-
maður á Morgunblaðinu hjá
náfrænda sínum, Valtý Stef-
ánssyni. Þar starfaði Sigurður
að kalla óslitið þar til hann
hvarf til starfa á öðrum lönd-
um. Fyrst sem blaðamaður, en
síðar ritstjóri. Þótti hann skil-
góður og skorinorður í því
starfi og farsæll. Á sjöunda
áratug síðustu aldar tók Sig-
urður við sendiherrastöðu í
Kaupmannahöfn og síðar í
London. Lauk hann þar
starfsdegi sínum í landsins
þágu.
Ég hitti Sigurð vin minn síð-
ast á sjúkrabeði hans. Var hann
þá mjög aldurhniginn og farinn
að heilsu. En sem áður ljúfur
og glaðbeittur og hugur hans
bundinn mjög við menn og mál-
efni vestur við Djúp á fyrri
dögum.
Sigurður frá Vigur var gæfu-
maður í lífi sínu og störfum.
Hann fékk fyrir konu Ólöfu
Pálsdóttur, myndhöggvara,
hina röskustu konu og einarða.
Var talið jafnræði með þeim
hjónum. Þeirra börn eru Hildur
Helga og Ólafur Páll og hefir
farnazt vel.
Þótt Sigurður hafi fyrir
margt löngu horfið af starfs-
vettvangi er mikill sjónar-
sviptir að brottför hans. Er
þess að vænta að sett verði
saman ævisaga hans. Af henni
myndu yngri kynslóðir kynn-
ast mörgu forvitnilegu og fróð-
legu, sem í hag mætti koma.
Norður-Ísfirðingar og raun-
ar allir Vestfirðingar sakna nú
vinar í stað og þakka fyrir líf
hans og störf í þeirra þágu og
alþjóðar.
Með Sigurði Bjarnasyni frá
Vigur er góður maður genginn.
Sverrir Hermannsson frá
Svalbarði í Ögurvík.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Sigurður Bjarnason starfaði á ritstjórn Morgunblaðsins um nær 30 ára skeið, fyrst sem blaðamaður, síðan stjórnmálaritstjóri og
loks ritstjóri frá 1956 til 1970. Hann er eini maðurinn í sögu Morgunblaðsins sem hefur borið titilinn stjórnmálaritstjóri.
Á árunum 1956-1959 voru fjórir ritstjórar á Morgunblaðinu: Bjarni Benediktsson, Valtýr Stef-
ánsson, Sigurður Bjarnason og Einar Ásmundsson.