Morgunblaðið - 30.01.2012, Side 37

MENNING 37
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 30. JANÚAR 2012
TÓNLIST
Arnar Eggert Thoroddsen
arnart@mbl.is
Ein öflugasta ljóstíran í þessum
snjóþunga og nokk myrka jan-
úarmánuði hefur verið uppgjör Val-
geirs Guðjónssonar við merkan feril
sinn – hingað til. Ferillinn spannar
nú hartnær 40 ár, þótt ótrúlegt sé,
en Valgeir nýtti sér sextugsafmæli
sitt til að staldra lítið eitt við og
horfa um öxl. Það gerði hann með
viðamiklum afmælistónleikum í
Hörpu hér á dögunum en einnig með
veglegum safndiski sem er til um-
fjöllunar hér og ber hann sama titil
og eitt af kunnustu lögum Valgeirs,
Spilaðu lag fyrir mig. Lögin eru alls
70 (ekki 60? Er þetta dæmi um ein-
staka kímnigáfu Valgeirs) og lögin
eru sólólög en einnig koma þau frá
sveitum sem hann vann með eins og
Spilverki þjóðanna, Stuðmönnum,
Jolla & Kólu og svo má lengi telja.
Dansinn stiginn
Í hugleiðingum sem fylgja safn-
plötunni talar Valgeir um þann
flókna dans sem tónlistargyðjan hef-
ur boðið honum upp í, dans sem
hann eigi von á að stíga þar til yfir
lýkur. „Það eru svo mörg lög og
textaljóð ósamin,“ segir þar orðrétt.
Hér hittir hann á skemmtilegan
punkt.
Þessi setn-
ing gefur
til kynna
að öll lög
og textar
séu ein-
hvers stað-
ar til – hafi
alltaf verið til – og það sé svo í valdi
einhvers dauðlegs að ná í þau og
koma þeim til okkar hinna. Og þann-
ig hljóma reyndar mörg þeirra laga
sem prýða plötuna í eyrum þess sem
skrifar. Sum þeirra eru svo inngróin
í mann, svo sjálfsagður hluti af
manni að maður á eiginlega erfitt
með að ímynda sér að þau hafi ein-
hvern tíma ekki verið til – nema þá
sem lítil hugmynd í kolli Valgeirs
Guðjónssonar. „Hr. Reykjavík“,
„Nei sko“, „Strax í dag“, „Fljúgðu“ –
svo ég taki dæmi úr þessum ríkulega
bálki – eru meira eins og þjóðlög, lög
sem manni finnst að enginn hafi
samið og þau hafi bara alla tíð verið
hluti af tónlistinni. Ég er vafalaust
ekki einn um að hugsa á þessa lund.
Þetta er enda sá stallur sem Valgeir
stendur á sem lagasmiður. Fáir ís-
lenskir lagahöfundar hafa verið jafn
naskir á að finna upp söngva sem all-
ir geta hæglega tengt við, hvort
heldur í gegnum einfaldar og ægi-
grípandi – en aldrei ódýrar – mel-
ódíur eða haganlega orta, alíslenska
texta sem einatt varpa glettnu ljósi á
það sem við erum að bauka við frá
degi til dags, hvort sem það er gott
eður slæmt.
Dylanískur
Segja má að lagasmíðastíll Val-
geirs sé dylanískur, þetta eru einföld
þriggja gripa lög eins og segir en
búa um leið yfir einhverjum galdri
sem laðar mann að. Rétt er þá að
nefna hversu mikill risi Valgeir er
hvað íslenska textagerð varðar, snið-
ugar hendingar og úrlausnir eru þar
í tonnatali og segja má að Valgeir
hafi – í gegnum Stuðmenn og Spil-
verkið – stuðlað að vissri vakningu
að þessu leytinu til.
Ég ætla ekki að taka út einhverja
ópusa sérstaklega hér. Vil hins veg-
ar minnast aðeins á og velta mér að-
eins upp úr því ótrúlega grósku-
skeiði sem Valgeir tók þátt í á
árunum ca. ’75 til ’80. Á þeim tíma
komu út plötur með Stuðmönnum og
Spilverkinu á hálfs árs fresti liggur
við, en auk þess var hrært í plötur
Hrekkjusvína og Á bleikum nátt-
kjólum Megasar eins og ekkert
væri. En mig langar til að taka
svanasöng Spilverksins, Bráða-
birgðabúgí (1979), út en sú plata vex
hjá mér jafnt og þétt. Ég er eig-
inlega kominn á þá skoðun að sú
plata, frekar en Ísland eða Sturla, sé
meistaraverk sveitarinnar. Í þeim
lögum sem Valgeir á þar (Hið magn-
aða „Landsímalína“, „Ég býð þér
upp í dans“ og „Valdi skafari“ prýða
þetta safn) má finna ótrúlega flotta
samfélagsrýni, hverrar styrkur felst
í húmorískum lýsingum sem þó
standa á alvarlegum grunni. Platan
öll er glæsilegt sýnisdæmi í því
hvernig á að búa til þematískt verk
sem virkar og hitti það algerlega
naglann á þjóðfélagslegt höfuðið á
sínum tíma. Já, bravó bara!
Bara eitt að lokum. Nýja lagið,
sem hann gerir ásamt Jóni Jónssyni,
„Spáný djúsí vinátta“ er snilld. Það
gefur til kynna að Valgeiri eigi eftir
að farnast vel á „gulltímabilinu nýja“
eins og vinur hans, Jakob Frímann
Magnússon, orðaði það á afmæl-
istónleikunum góðu.
Ekkert upp á hann að klaga
 Spilaðu lag fyrir mig er þriggja diska safn með öllum helstu lögum Valgeirs Guðjónssonar
 Ljós þessa smellasmiðs og alþýðuskálds er hér með sett undir mæliker
Morgunblaðið/Ómar
Skáldið „Segja má að lagasmíðastíll Valgeirs sé dylanískur, þetta eru einföld þriggja gripa lög eins og segir en búa um leið yfir einhverjum galdri sem laðar mann að.“
» Fáir íslenskir lagahöfundar hafa verið jafnnaskir á að finna upp söngva sem allir geta hæg-
lega tengt við, hvort heldur í gegnum einfaldar og
ægigrípandi – en aldrei ódýrar – melódíur eða hag-
anlega orta, alíslenska texta sem einatt varpa
glettnu ljósi á það sem við erum að bauka við frá
degi til dags, hvort sem það er gott eður slæmt
MIÐASALA Á WWW.SAMBIO.IS
MAN ON A LEDGE kl. 5:40 - 8 - 10:20 2D 12
CONTRABAND kl. 5:40 - 8 - 10:20 2D 16
CONTRABAND kl. 5:40 - 8 - 10:20 2D VIP
50/50 kl. 10:20 2D 12
PRÚÐULEIKARARNIR Ísl. texti kl. 5:40 - 8 2D L
SHERLOCK HOLMES 2 kl. 5:30 - 8 - 10:40 2D 12
MISSION IMPOSSIBLE 4 kl. 8 - 10:40 2D 12
STÍGVÉLAÐI KÖTTURINN Ísl. tal kl. 5:50 2D L
/ ÁLFABAKKA
MAN ON A LEDGE kl. 8 - 10:20 2D 12
WAR HORSE kl. 6 - 9 2D 12
J. EDGAR kl. 7:30 2D 12
UNDERWORLD: AWAKENING kl. 8 - 10:10 2D 16
50/50 kl. 5:20 2D 12
PRÚÐULEIKARARNIR Ísl. texti kl. 5:40 2D L
SHERLOCK HOLMES 2 kl. 5:20 2D 12
MISSION IMPOSSIBLE 4 kl. 10:30 2D 12
/ EGILSHÖLL
/ KRINGLUNNI
/ KEFLAVÍK
/ AKUREYRI
/ SELFOSSI
WAR HORSE kl. 5 - 8 - 10:50 2D 12
J. EDGAR kl. 8 - 10:45 2D L
SHERLOCK HOLMES 2 kl. 8 2D 12
MISSION IMPOSSIBLE 4 kl. 10:40 2D 12
PRÚÐULEIKARARNIR Ísl. texti kl. 5:40 2D L
THE HELP kl.5 2D 12
NÆSTU SÝNINGAR Á ÞRIÐJUDAG
H.V.A. - FBL
HHHHHHHH
- KVIKMYNDIR.IS/
SÉÐ OG HEYRT
MAN ON A LEDGE kl. 10:20 2D 12
CONTRABAND kl. 8 2D 16
50/50 kl. 8 2D 12
MISSION IMPOSSIBLE 4 kl. 10:10 2D 12
SÝND Í ÁLFABAKKA OG KEFLAVÍK
MAN ON A LEDGE kl. 8 2D 12
UNDERWORLD: AWAKENING kl. 10:10 2D 16
PRÚÐULEIKARARNIR Ísl. texti kl. 8 2D L
SHERLOCK HOLMES 2 kl. 10:10 2D 12
ÍSLENSKUR
TEXTI
HHHHH
- USA TODAY
HHHHH
- ARIZONA REPUBLIC
SÝND Í EGILSHÖLL OG KRINGLUNNI
„ENNÞÁ
BESTIR“
HHHH
KG-FBL
HÚNERMÆTTAFTUR
ÍBESTUMYNDINNITILÞESSA!
STRÍÐIÐERHAFIÐ!
LOS ANGELES TIMES
HHHH
SÝND Í ÁLFABAKKA,
EGILSHÖLL OG KEFLAVÍK
SÝND Í EGILSHÖLL
OG AKUREYRI
CHICAGO SUN-TIMES
HHHH
VINSÆLASTA MYNDIN Á ÍSLANDI Í DAG!
„Einstaklega vel gerð spennumynd“
-Joe Morgenstern THE WALL STREET JOURNAL
Þ.Þ. - Fréttatíminn
HHHH
H.V.A. - Fréttablaðið
HHHH
T.V. - Kvikmyndir.is
HHHH
B.G. - MBL
HHH
NÝJASTA MEISTARAVERK STEVEN SPIELBERG
MÖGNUÐ SPENNUMYND
K.S. - NEW YORK POST
HHHH
R.C. - TIME
HHHH
TILNEFNINGAR TIL
ÓSKARSVERÐLAUNA
BESTA MYNDIN6
SÝND Í ÁLFABAKKA, EGILSHÖLL, AKUREYRI OG KEFLAVÍK
SÝND Í ÁLFABAKKA,
EGILSHÖLL, KRINGLUNNI
OG KEFLAVÍK
SÝND Í EGILSHÖLL
OG KRINGLUNNI
SÝND Í ÁLFABAKKA,
EGILSHÖLL, KRINGLUNNI
OG AKUREYRI
M.M. - Biofilman.is
HHHH
SÝND Í ÁLFABAKKA,
EGILSHÖLL, KRINGLUNNI
OG AKUREYRI