SunnudagsMogginn - 08.04.2012, Blaðsíða 37

8. apríl 2012 37
Þegar síðustu bátarnir voru farnir fóru
farþegar að kasta sér fyrir borð. Svo
slokknuðu ljósin í skipinu, það brotnaði í
tvennt, skutur þess reis í vatninu og síðan
hvarf skipið í hafið með þá farþega sem
höfðu ekki yfirgefið það. Dauðavein
þeirra heyrðust greinilega. Hundruð
manns voru í sjónum, allflestir í björg-
unarvesti. Fólkið í björgunarbátunum,
sem reru frá Titanic, heyrðu óp farþeg-
anna sem börðust fyrir lífi sínu í sjónum.
Enginn sem heyrði þau vein gleymdi þeim
nokkurn tíma. Einn farþegi af öðru far-
rými, Albert Caldwell, sem var 26 ára
þegar slysið varð, komst í björgunarbát.
Seinna sagði hann oft frá slysinu og þá án
nokkurrar depurðar. Einn dag spurði
frænka hans hann um nokkuð sem hann
hafði aldrei talað um í sambandi við slys-
ið, sem var dauðavein fólksins í sjónum.
Myrkur svipur færðist yfir andlit Cald-
wells. „Maður verður að gleyma vein-
unum, maður verður að gleyma þeim því
annars myndi maður missa vitið,“ sagði
hann hljóðlega.
Eina von farþeganna í sjónum var að
komast að björgunarflekum. Synir Rhodu
Abbott saumakonu, 13 ára og 16 ára, fóru í
sjóinn með henni, þeim tókst að ýta henni
upp í björgunarfleka og héldu sér sjálfir í
brún hans en tak þeirra varð æ veikara.
Móðirin horfði síðan á þegar annar þeirra
hvarf í sjóinn og síðan hinn.
Deyjandi í sjónum
Kuldinn var svo mikill að lítil von var til
að lifa lengur en hálftíma í sjónum og
smám saman þögnuðu vein fólksins.
Björgunarbátar höfðu ekki snúið við til að
bjarga fólki heldur haldið leiðar sinnar. Í
einum björgunarbát bað kona um að
bátnum yrði snúið við til að bjarga fólki en
því var neitað með rökunum: Þetta snýst
um okkar líf eða þeirra. Henni var sagt að
þeir sem væru í sjónum myndu hvolfa
bátnum í örvæntingarfullri tilraun til að
komast í hann. Þetta voru fráleit rök því
kuldinn í sjónum var svo mikill að fólkið
hefði ekki haft nokkurn mátt til þess.
Í einum þessara björgunarbáta var
kvikmyndastjarnan Dorothy Gibson. Við
stjórnina var George Hogg og þar sem
báturinn var ekki fullmannaður vildi
hann snúa við og bjarga farþegum sem
voru í sjónum Farþegarnir í bátnum, þar á
meðal kvikmyndastjarnan, lögðust ein-
dregið gegn því.
Einungis einn björgunarbátur sneri aft-
ur, en þá of seint. Harold Lowe sem var
við stjórnvölinn í einum björgunarbát-
anna kom farþegum sínum í annan bát og
sneri síðan við í leit að eftirlifendum.
Hann reyndi að koma auga á lifandi veru
innan um fljótandi lík og tókst að finna
fjóra menn á lífi, en einn þeirra lést í
bátnum.
Skipið Carpathia kom á vettvang og
bjargaði rúmlega 700 farþegum sem voru
í björgunarbátum og flutti til New York.
Kyn farþega á Titanic skipti meira máli
varðandi lífslíkur en þjóðfélagsstaða. 74,3
prósent af kvenfarþegum lifðu slysið af og
20 prósent karlmanna. Lífslíkur kvenna á
fyrsta farrými voru þó meiri en kvenna á
öðru og þriðja farrými. Einungis fjórar
konur af 143 konum á fyrsta farrými lét-
ust, 15 prósent kvenna á öðru farrými fór-
ust og 53 prósent kvenna á þriðja farrými.
Nær allir karlmenn á öðru farrými lét-
ust, 154 af 168 en ástæðan fyrir þessum
mikla fjölda látinna er meðal annars talin
sú að þarna voru breskir karlmenn í
meirihluta en þeir höfðu alist upp við að
bíða þolinmóðir í röð og troðast ekki fram
fyrir aðra. Þeirri reglu fylgdu þeir sam-
viskusamlega þótt líf þeirra lægi við – og
fórust. Á þriðja farrými lést 381 karlmaður
af 456. Meirihluti 900 manna áhafnar var
frá Southampton og af þeim létust tæp-
lega 700.
Frægir bræður
Litlu drengirnir, Michel og Edmond
Navratil, sem höfðu misst föður sinn í
slysinu töluðu einungis frönsku og enginn
bar kennsl á þá. Um borð í Carpathia var
kona, Margaret Hays, sem talaði frönsku,
og hún tók drengina að sér. Í viðtali við
New York Times sagði hún frá drengj-
unum sem urðu samstundis frægir og
myndir af þeim birtust í helstu blöðum í
Ameríku. Fjölmargir buðust til að ættleiða
þá. Móðir drengjanna, hin 21 árs Marcelle
Navrail, hafði hafið mikla leit að drengj-
unum sínum og sú leit bar fljótlega árang-
ur vegna hinnar skyndilega frægðar
barnanna. Það var sönn gleði þegar móðir
og synir hittust í New York. Sá eldri, Mic-
hel, varð kennari í heimspeki og sá yngri,
Edmond, varð arkitekt og lést árið 1953,
43 ára gamall. Michel varð 92 ára og lést
árið 2001. Hann gleymdi aldrei Titanic-
slysinu og sagði á efri árum: „Ég dó fjög-
urra ára gamall.“
Kvikmyndastjarnan Dorothy Gibson
lék skömmu eftir björgun sína í myndinni
Saved from the Titanic sem var sýnd ein-
ungis fjórum vikum eftir slysið. Leik-
konan lék sjálfa sig og var í sama kjól og
hún klæddist kvöldið sem skipið sökk.
Dorothy átti nokkuð ævintýralega ævi.
Eftir slysið flutti hún til Parísar og um-
gekkst listamenn á borð við Colette, H.G.
Wells og James Joyce. Í seinna stríði sat
hún um tíma í ítölskum fangabúðum en
tókst að flýja. Hún lést árið 1946.
Yngsti farþegi Titanic var tveggja mán-
aða gömul stúlka, Millvina. Hún missti
föður sinn en móðir hennar komst af. Þótt
Milvina myndi skiljanlega ekkert eftir
slysinu naut hún töluverðrar frægðar
vegna veru sinnar á skipinu. Hún var oft
viðtölum en hafði svosem ekki margt að
segja þar sem móðir hennar hafði nær
aldrei talað um harmleikinn. Millvina dó
síðust allra farþega Titanic, árið 2009, 97
ára gömul.
Navratil-bræðurnir urðu eftirlæti Bandaríkjamanna eftir slysið.
Dorothy Gibson var um borð í Titanic og lék
í fyrstu kvikmyndinni um slysið.