Morgunblaðið - 04.07.2012, Qupperneq 13

FRÉTTIR 13Innlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. JÚLÍ 2012
FRÉTTASKÝRING
Ingvar P. Guðbjörnsson
ipg@mbl.is
Staða lífeyrissjóðanna fer batnandi
samkvæmt því sem fram kom á
blaðamannafundi hjá Fjármálaeft-
irlitinu í gær, þar sem fjallað var um
stöðu lífeyrissjóðanna árið 2011.
Fram kom það mat FME á fund-
inum að lífeyriskerfið væri öflugt, en
að veikleikar væru þó til staðar. Á
fundinum kom einnig fram að draga
mætti úr halla í lífeyriskerfinu „með
því að hækka iðgjöld, skerða réttindi
eða hækka lífeyrisaldur“.
Eignir upp á 2.230 milljarða
Eignir íslenskra lífeyrissjóða, sem
hlutfall af vergri landsframleiðslu,
voru um 137% í árslok 2011. Þetta
hlutfall er svipað og var fyrir fall
bankanna haustið 2008. Heildareignir
lífeyrissjóða að meðtöldum séreign-
arsparnaði námu 2.230 milljörðum í
lok síðasta árs, þar af eru 1.889 millj-
arðar í samtryggingarhluta lífeyr-
issjóðanna, 209 milljarðar hjá sér-
eignahluta lífeyrissjóða og 132
milljarðar hjá séreignahluta annarra
vörsluaðila. Þetta nemur um þriðj-
ungi þeirra eigna sem eru undir eft-
irliti Fjármálaeftirlitsins.
Í skýrslu FME um lífeyrissjóðina
segir: „Í árslok 2011 var staða 21
samtryggingardeildar af 24 án
ábyrgðar neikvæð þar af voru 4 með
meiri halla en 10%, 8 voru með halla á
bilinu 5,1-10% og 9 voru með halla á
bilinu 0-5%. Staða 3 deilda var já-
kvæð. Þeir lífeyrissjóðir sem eru með
meiri frávik en 10% samkvæmt ár-
legri tryggingafræðilegri úttekt
þurfa að ná jafnvægi milli eigna og
skuldbindinga með skerðingu eða
aukningu lífeyrisréttinda. Hafi sjóður
verið með meiri frávik á milli eigna og
skuldbindinga en 5% samfellt í 5 ár
ber að breyta réttindum til að ná jafn-
vægi á ný.“
Ávöxtun lífeyrissjóðanna hefur
verið slæm undanfarin ár. Í reglu-
gerð segir að ávöxtun lífeyrissjóða
skuli vera 3,5%. Sú hefur þó síður en
svo verið raunin. Meðalávöxtun síð-
ustu fimm ár er neikvæð um 3,7%, en
þar vegur þyngst neikvæð raun-
ávöxtun upp á 22% á árinu 2008. Á ár-
unum 2003-2006 var ávöxtunin þó á
bilinu 10,2-13,2%. Raunávöxtun árs-
ins 2011 nam 2,5%, sem var 0,2%
lægra en árið á undan.
Eign í ríkisverðbréfum eykst
Skipting eigna samtryggingar-
deilda lífeyrissjóðanna hefur breyst
nokkuð á síðustu þremur árum. Eign-
ir í hlutabréfum námu 19% af eignum
árið 2011, en voru 30% í árslok 2008.
Á móti hafa eignir í ríkisverðbréfum
aukist úr 24% í 43% á síðasta ári.
Skuldabréf og víxlar hjá lánastofn-
unum hafa dregist saman úr 10% í 3%
en skuldabréf sveitarfélaga hafa auk-
ist úr 2% í 5%.
Skýringin á þessari miklu aukn-
ingu í ríkisverðbréfum og minnkandi
hlutdeild í hlutabréfum skýrist af því
að lítið framboð hefur verið af fjár-
festingum í hlutabréfum, auk þess
sem gjaldeyrishöftin koma í veg fyrir
fjárfestingar erlendis. Eignir lífeyris-
sjóðanna í erlendum gjaldeyri nema
þó 23% af eignum sjóðanna, en það
eru eignir sem komu að mestu til fyr-
ir fall bankanna árið 2008.
Samanburður við útlönd
Íslenska kerfið var borið saman við
kerfi nokkurra Evrópuríkja. Þar kom
fram að stærð íslenska lífeyriskerf-
isins, sem hlutfall af vergri lands-
framleiðslu, var árið 2010 nálægt
125%. Hollenska kerfið var þó stærra
eða um 135% af VLF Hollands. Kerf-
ið í Noregi nam innan við 10% af VLF
Noregs og í Þýskalandi var það enn
minna. Skýringar á því eru olíusjóður
Noregs, sem kemur til með að fjár-
magna lífeyrisskuldbindingar þar í
landi og í Þýskalandi fer stór hluti
kerfisins gegnum tryggingafélög.
Fram kom að samkvæmt upplýs-
ingum frá OECD greiddu um 90%
fólks á aldrinum 17-67 ára í Svíþjóð í
lífeyrissjóði, hlutfallið hér á landi er
85,5%, í Finnlandi 75,5%, í Noregi
65,8% og í Danmörku greiða 58%
fólks á vinnualdri í lífeyrissjóði.
Næsthæst var hlutfallið í Hollandi
eða 88%. 42% fólks á vinnualdri á Ís-
landi taka þátt í séreignalífeyris-
sparnaði, álíka og í Þýskalandi, Bret-
landi og á Írlandi. Hlutfallið annars
staðar á Norðurlöndum er 22-29%.
Náðu ekki ávöxtunarkröfu ársins
 Raunávöxtun lífeyrissjóða nam einungis 2,5% á síðasta ári  Eignir þeirra námu 2.230 milljörðum
eða 137% af vergri landsframleiðslu  Ríkisverðbréf orðin 43% af eignasafni sjóðanna í árslok 2011
Morgunblaðið/Ómar
Batnandi rekstur Halldóra E. Ólafsdóttir, framkvæmdastjóri eftirlitssviðs
Fjármálaeftirlitsins, fer yfir skiptingu eigna á blaðamannafundinum í gær.
Á fundinum var farið yfir rekstr-
arkostnað fimm stærstu lífeyr-
issjóðanna, Lífeyrissjóðs starfs-
manna ríkisins, Lífeyrissjóðs
verslunarmanna, Gildis lífeyr-
issjóðs, Stapa lífeyrissjóðs og
Sameinaða lífeyrissjóðsins.
Hlutfall þessara fimm lífeyr-
issjóða í öllu kerfinu var 54,8%
um síðustu áramót. Þessir líf-
eyrissjóðir þurftu á árinu 2011
að fjárfesta í 20 milljörðum og
raunávöxtun þeirra var að með-
altali 2,5%, þar af var raun-
ávöxtun Stapa 0,0%.
Rekstrarkostnaður þeirra
sem hlutfall af iðgjöldum vegna
almenns reksturs og fjárfest-
inga er að meðaltali 4,32%, en
0,24% sem hlutfall af hreinni
eign. Rekstrarkostnaður Lífeyr-
issjóðs starfsmanna ríkisins,
sem er með 17% af heildar-
lífeyriskerfinu, er hlutfallslega
lægstur eða 2,18% sem hlutfall
af iðgjöldum. Hinsvegar greiðir
Sameinaði lífeyrissjóðurinn,
sem er með 5,1% af heildarkerf-
inu, 5,65% af iðgjöldum í
rekstrarkostnað.
Reksturinn
tekur 4,32%
FIMM STÆRSTU SJÓÐIRNIR
 

75
Á R A
1936 2011
Ryksugur
Gólfþvottavélar
Háþrýstidælur
Þrif á herbergi
eða heilli borg
hefur svarið
FÖNIX Raftækjaverslun • Hátúni 6a • 105 Reykjavík • Sími 552 4420 • Fax 562 3735 • fonix@fonix.is • www.fonix.is