Morgunblaðið - 14.07.2012, Qupperneq 12

BAKSVIÐ
Hólmfríður Gísladóttir
holmfridur@mbl.is
Halldór Runólfsson yfirdýralæknir
segir koma til greina að leyfa inn-
lenda framleiðslu á ostum úr óger-
ilsneyddri mjólk en að gera þyrfti
áhættumat og fjalla ítarlega um
framleiðsluferlið og eftirlit áður.
Beint frá býli, félag bænda sem
vinna og selja afurðir sínar beint
frá býli bóndans, hafa formlega
óskað eftir því við Matvælastofnun
og sjávarútvegs- og landbún-
aðarráðuneytið að framleiðslan
verði leyfð.
Félagið vill að bæjum, sem upp-
fylla ákveðin skilyrði, verði gefið
leyfi til að framleiða osta úr óger-
ilsneyddri mjólk en Guðmundur
Jón Guðmundsson, formaður Beint
frá býli, segir að líklega yrði um
örfáa bæi að ræða. Framleiðslan
yrði undir ströngu eftirliti héraðs-
dýralækna og vörurnar merktar
sérstaklega, þannig að enginn vafi
léki á því hvaða vöru neytandinn
væri að kaupa. Félagið fer einnig
fram á að sala á ógerilsneyddri
mjólk verði leyfð, en hún yrði þeim
skilyrðum háð að kaupa þyrfti hana
beint af bóndanum.
Uggandi yfir berklaveiki
Halldór Runólfsson yfirdýra-
læknir segir að ráðast þyrfti í vand-
aða úttekt áður en framleiðsla mat-
væla úr ógerilsneyddri mjólk yrði
leyfð. „Ég hefði viljað sjá að það
yrði gert vandað áhættumat þar
sem farið yrði yfir alla þætti og að
gerðar yrðu tillögur um eftirlit með
framleiðslunni og hvernig því yrði
háttað. Það yrði að fara fram
áhættumat sem allir hags-
munaaðilar kæmu að og síðan þá
Matvælastofnun og sóttvarnalækn-
ir,“ segir Halldór.
Hann segir málið snúast um heil-
brigði fólks en margt hafi breyst
frá því að gerilsneyðing mjólkur
hófst á Íslandi.
„Menn fundu það út fyrir fjölda-
mörgum árum að það geta verið
ýmsar sjúkdómsvaldandi örverur í
hrámjólk,“ segir Halldór og nefnir
listeríu, kamfýlóbakter og salmon-
ellu sem dæmi, en tvær þær fyrst-
nefndu valda engum einkennum í
kúm. Það var þó berklaveikin sem
varð þess valdandi að gripið var til
þess ráðs að gerilsneyða mjólkina
en berklar geta borist bæði úr
nautgripum í menn og öfugt.
Meðvitað um áhættuna
„Það gátu náttúrlega líka verið
bakteríur í mjólkinni sem komu til
vegna þess að það var ekki nógu
mikið hreinlæti viðhaft við mjalt-
irnar, saurgerlar og fleira í þeim
dúr. Þannig að gerilsneyðingin var
tekin upp til að tryggja öryggi
neyslu mjólkurinnar en kannski
fyrst og fremst vegna berkla sem
gátu verið í nautgripunum,“ segir
Halldór.
Halldór segir að á Íslandi og í
flestum nágrannalöndunum hafi nú
tekist að ráða niðurlögum berkla-
veiki í fólki og að ekki hafi orðið
vart við berklaveiki í nautgripum
hérlendis síðan í kringum 1970. Nú
sé það helst listeríubakterían sem
menn hafi áhyggjur af hvað varðar
neyslu osta úr ógerilsneyddri
mjólk. Hann tekur undir með Har-
aldi Briem sóttavarnalækni, sem
segir í Bændablaðinu sem kom út í
vikunni, að fólk þurfi að vera með-
vitað um þá áhættu sem það er að
taka með neyslu matvæla úr óger-
ilsneyddri mjólk.
Skilyrt áhættumati og miklu eftirliti
 Gera þyrfti áhættumat og fjalla um eftirlit áður en framleiðsla afurða úr ógerilsneyddri mjólk yrði
leyfð  Vilja fá að selja ógerilsneydda mjólk beint frá bændum  Listería er helsta hættan
Morgunblaðið/Þorkell
Mjólk Hvert mannsbarn veit að mjólkin kemur úr kúnni en færri vita að hægt var að fá berkla við neyslu hennar.
„Gerilsneyðing er í grunninn
mjög einföld; það er hitun á
mjólk, og þessi lögbundna ger-
ilsneyðing hér á Íslandi eru 72
gráður í 15 sekúndur,“ segir
Auðunn Hermannsson, vöruþró-
unarstjóri Mjólkursamsölunnar.
„Við það að hita mjólkina upp
í þetta hitastig og í þetta lang-
an tíma, þá tryggjum við það að
allar sjúkdómsframkallandi
bakteríur drepast,“ segir hann
og bætir því við að umtalsvert
öryggi og eftirlit sé viðhaft við
vinnslu mjólkurinnar.
„Það er t.d. engin hætta á að
ógerilsneydd mjólk geti farið
saman við gerilsneydda mjólk,“
segir Auðunn. „Og ef hitastig
fellur, þá slá tækin út. Það er
mikið öryggi og opinbert eftirlit
með þessu öllu saman,“ segir
hann.
Auðunn segir gerilsneyð-
inguna á mjólkinni þá lægstu
sem menn tali um en aðrar
vörur, t.d. rjómi, séu hitaðar
meira. Þá séu svokallaðar G-
vörur, sem hafa lengra geymslu-
þol, leifturhitaðar upp í 130-140
gráður.
72 gráður í
15 sekúndur
GERILSNEYÐING
12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. JÚLÍ 2012
Ú BÆJARLÍFINU
Kristín Sigurrós Einarsdóttir
Hólmavík
Einmuna blíða hefur verið á
Ströndum, sem og annars staðar á
landinu, undanfarna daga. Krakk-
arnir í vinnuskóla Strandabyggðar
hafa nýtt góða veðrið vel til útiverka
og meðal annars hamast við máln-
ingarvinnu á hafskipabryggjunni,
þar sem verið er að fríska upp á
bryggjupollana og bryggjukantinn.
Að þessu sinni er krökkunum í
vinnuskólanum tvískipt og vann
fyrri hópurinn meðal annars að und-
irbúningi bæjarhátíðarinnar Ham-
ingjudagar á Hólmavík sem fram fór
um síðustu mánaðamót. Fimm vikna
tímabili þessara duglegu krakka
lauk svo með pitsuveislu á Café Riis.
Seinni hópurinn tók við nú í júl-
íbyrjun og vinnur að áframhaldandi
fegrun bæjarins. Það sama gerir
fimm manna hópur sjálfboðaliða frá
SEEDS-samtökunum sem kom til
Hólmavíkur í gær og mun starfa hér
í vikutíma.
  
Á Hamingjudögum var Sauð-
fjársetri á Ströndum veitt sérstök
heiðursverðlaun vegna ríkulegs
framlags til menningar á Ströndum
gegnum árin. Ester Sigfúsdóttir
framkvæmdastjóri tók við verðlaun-
unum fyrr hönd safnsins sem á tíu
ára afmæli í ár. Margt er á döfinni
hjá safninu hvað varðar fram-
kvæmdir og frekari uppbyggingu. Í
máli Kötlu Kjartansdóttur, for-
manns Tómstundasviðs, kom fram
að safnið hlyti verðlaunin ekki síst
fyrir að hafa haft jákvæð áhrif á
menningu og mannlíf í héraðinu og
vera uppspretta fróðleiks, lista og
menningar fyrir alla fjölskylduna.
  
Á Hamingjudögum var sveitar-
félaginu Strandabyggð afhent úti-
listaverk, sem er fyrsta og eina úti-
listaverkið á staðnum. Það var
listamaðurinn Einar Hákonarson,
sem búsettur hefur verið í sveitar-
félaginu um nokkurra ára skeið, sem
afhenti listaverkið og hefur það hlot-
ið nafnið Seiður. Unnið hafði verið
að uppsetningu verksins vikurnar á
undan og setur það sérstaklega mik-
inn svip á kauptúnið Hólmavík. Ingi-
björg Valgeirsdóttir veitti listaverk-
inu viðtöku fyrir hönd Stranda-
byggðar og skýrði frá því við sama
tækifæri að Einar hefði hlotið Menn-
ingarverðlaun Strandabyggðar árið
2012, en verðlaunin voru nú veitt í
þriðja sinn.
Góða veðrið nýtt til útiverka
Ljósmynd/Alfreð Gestur Símonarson
Listaverk Seiður setur skemmtilegan svip á þorpið Hólmavík.
„Veiðin fer mjög hægt af stað. Menn
hafa ákveðnar áhyggjur af því að
skilyrði í sjónum setji strik í reikn-
inginn. Það er eftir að koma betur í
ljós en þetta lítur ekki sérstaklega
vel út í augnablikinu,“ segir Jörund-
ur Gauksson, formaður Veiðifélags
Árnesinga, en laxveiði, bæði í net og
á stöng, hefur ekki gengið sem
skyldi það sem af er sumri. Hann
segist hafa heyrt að það sama sé
uppi á teningnum í Þjórsá.
Yfirleitt veiðast fleiri þúsundir
laxa í ánum á hverju ári en nú virðist
hins vegar lítið um hann að sögn Jör-
undar. Nóg sé hins vegar af sjóbirt-
ingi. Skýringa á ástandinu sé vísast
að leita í hafinu.
„Yfirleitt eru það skilyrði í hafi
sem útskýra niðursveiflur. Stundum
hafa komið jökulhlaup í árnar en það
hefur ekki gerst í lengri tíma. Það er
ekkert í ánum sem menn átta sig á að
geti valdið þessu. Yfirleitt enda
menn á að finna skýringar í hafinu
þegar það verður svona brestur,“
segir hann. kjartan@mbl.is
Laxveiði farið afar hægt af stað
 Lítið af laxi í Hvítá og Ölfusá  Nóg virðist af sjóbirtingi
www.forlagid.is – alvöru bókaverslun á netinu
3 Nákvæm kort og ítarleg nafnaskrá
3 Þjónusta í þéttbýli
3 Náttúruperlur og sögustaðir
3 Fróðleikur og fallegar myndir
GERÐU FERÐALAGIÐ
ÓGLEYMANLEGT!