SunnudagsMogginn - 15.07.2012, Blaðsíða 36

36 15. júlí 2012
Upphaf sögu þessarar gæti veriðkyrralífsmynd; staðarlýsing ííslenskri skáldsögu. Bærinnstendur í fjörunni undir hárri
hlíð, það er sígild upphafslína í sveit-
aróman. Frásögn af fallegu mannlífi í
byggð á ystu nesjum. Og staðarlýsingin
gæti sannarlega átt við um marga staði,
heima og heiman. Nú erum við stödd í
Færeyjum. Í Sumba, sjávarþorpi sem
stendur á fremstu tá Suðureyjar sem er
syðst eyjanna átján. Hér búa um 240
manns; margir hafa viðurværi sitt af sauð-
fjárbúskap en aðrir sækja vinnu út í frá.
Hér eru gömul hús og grónir garðar,
kirkja og skóli og dansurhús eins og Fær-
eyingar segja um höllina þar sem fólk
kemur saman og tekur sporið í alls konar
vikivökum og hringdönsum.
Nýtum landsins gæði
„Hér í Færeyjum þarf nýjar áherslur og
áhrifafólk sem setur málefni fjölskyldn-
anna á oddinn; kvenna, barna og eldra
fólks sem margt lifir við afskaplega bág
kjör og aðstæður. Karlarnir ráða alltof
miklu. En fyrst og síðast þurfum við meiri
atvinnu,“ segir Arnfrid.
„Síðustu árin hefur fiskveiði hér við
eyjarnar verið mjög dræm og atvinnu-
leysið talsvert. Við því þarf að bregðast;
það gæti skapað mörgum vinnu ef við
ynnum betur til dæmis úr makrílnum og
eins laxinum úr eldisstöðvunum hér. Við
þurfum og verðum að búa betur að okkar;
nýta gæði lands og sjávar eins og kostur
er,“ segir Arnfrid. Hún undirstrikar þetta
sjónarmið raunar ágætlega á fésbókarsíðu
þar sem kjörorð hennar er á færeysku
sagt: Landsins mat fyrir landsins fólk.
Auðlindin og sjálfstæðið
Raunar er Arnfrid ekki bara bóndi. Hún er
formaður Fjallbrúðarinnar, verkakvenna-
félagsins í nágrannabænum Vogi. Jafn-
framt skátahöfðingi í sinni sveit. Lætur til
sín taka og vill hafa áhrif á samfélagið.
Tekur þátt í starfi Sjálfstýriflokksins, sem
berst með öðru fyrir því að skorið verði á
bönd við Dani svo Færeyjar verði sjálfstæð
þjóð og lýðveldi. Í kosningum á sl. ári fékk
flokkurinn 7,2% greiddra atkvæða og hef-
ur nú tvo fulltrúa af 33 á Lögþinginu í
Þórshöfn.
„Færeyinga skortir kannski fyrst og
fremst sjálfstraust þannig að stærri skref í
átt til sjálfstæðis verði tekin. Þessu hefur
miðað hægt og meðal annars ber fólk
kvíðboga fyrir því að ef við segjum skilið
við Dani missum fjárhagslegan stuðning
þeirra. Við náum hins vegar ekki langt
með slíku viðhorfi. Sem sjálfstæð þjóð
myndum við sækja fram af meiri þunga.
Huga frekar og betur að auðlindum okkar
hér í lögsögunni, til dæmis olíunni. Hér
myndi allt gjörbreytast ef hún fyndist og
fengist,“ segir Arnfrid sem hefur verið
áberandi í Færeyjum. Meðal annars sem
reglulegur viðmælandi í þáttunum Fólks-
ins rödd í færeyska sjónvarpinu. Þættirnir
eru einskonar tilsvörun við Landann á
RÚV á Íslandi, frásagnir af áhugaverðu
fólki og fróðleikur víða úr byggðum
landsins.
Ólafsvík, Varmaland
og Hvanneyri
Það var vorið 1983 sem Arnfrid útskrif-
aðist frá Bændaskólanum á Hvanneyri í
Borgarfirði. Í Færeyjablöðum á þeim tíma
var þess og sérstaklega getið að hún væri
fyrsta færeyska konan sem aflað hefði sér
búfræðimenntunar.
„Ég átti góð ár á Íslandi og hef alltaf haft
þangað sterk tengsl. Foreldrar mínir sem
bæði eru Færeyingar kynntust á vertíð
vestur í Ólafsvík og þar var ég víst búin
til,“ segir Arnfrid kímin á svip. Bætir við
að býsna margt af eldra fólki í Suðurey
hafi einmitt farið Íslands um og eftir 1960
þegar afabrögð í Færeyjum brugðust og
þungt var fyrir fæti. Raunar er áberandi,
eins og blaðamaður kynntist vel í Fær-
eyjum, að flest eldra fólk hefur einhver
tengsl við Ísland og áranna þar er minnst
sem einhvers mesta ævintýris lífsins.
„Ég var einn vetur í Húsmæðraskól-
anum á Varmalandi í Borgarfirði og í
framhaldi af því var ég tvo vetur á Hvann-
eyri,“ segir Arnfrid sem að námi loknu
snéri aftur til Færeyja. Settist að í Vogi þar
sem þau Albert Hentze heitinn eig-
inmaður hennar stofnuðu heimili og eign-
uðst þrjú börn. Þau eru nú um tvítugt og
komin að því að fljúga úr hreiðrinu.
Tírur í einstaka húsum
„Við vorum búin að koma okkur ágætlega
fyrir í Vogi þegar allt bankakerfið hrundi
árið 1993, segir Arnfrid.
„Samfélagið fór bókstaflega um koll
eins og síðar gerðist á Íslandi. Fyrirtæki
fóru í þrot í stórum stíl, unga fólkið
flykktist til Danmerkur og tekjur sveitar-
félagsins drógust mikið saman. Ég man
enn vetrarkvöldin þegar við horfðum yfir
byggðina þar sem við sáum tírur í einstaka
húsum þegar fátækur bæjarsjóður hafði
ekki lengur efni á götulýsingu. Það voru
ömurlegir tímar. Og við fundum sann-
arlega fyrir þessum þrengingum á eigin
skinni, þegar járnsmiðjan sem Albert rak
fór í þrot. Ég er enn að borga af skuld-
unum eftir það ævintýri.“
Ætlaði alltaf í sveit
Sveitin kallaði á búfræðinginn. Þótt Arn-
frid og fjölskylda yndu sér í Vogi var
sveitabúskapur draumur og hann rættist.
„Ég ætlaði mér alltaf í sveit og sótti um
þær ríkisjarðir sem losnuðu úr ábúð. Karl-
arnir höfðu alltaf forgang uns kom að því
að jarðalögum var breytt. Þá fyrst var ég
jafnsett körlunum og fékk jörð hér í
Sumba vorið 1993; hér í þorpinu þar sem
faðir minn ólst upp og rætur mínar
liggja,“ segir Arnfrid. Jafnhliða búskap
með rösklega 100 fjár starfaði hún lengi í
fiski í Vogi auk þess að sinna öðrum störf-
um. Eiginmaðurinn Albert varð bráð-
kvaddur í janúar 2005 og býr Arnfrid nú
ein í Sumba með börnum sínum.
Heill heimur út af fyrir sig
Færeyjar eru allar utan ein í byggð. Í eðli
eyjabyggða liggur að vera heill heimur út
Fjallbrúður
í Færeyjum
„Karlar ráða of miklu,“ segir Arnfrid Vesterga-
ard Hentze sauðfjárbóndi í Sumba, þorpi á
syðsta odda Færeyja. Nam grautargerð og bú-
fræði á Íslandi og lauk bændaskólaprófi fyrst
færeyskra kvenna. Nú berst Arnfrid, verkalýðs-
leiðtogi og skátaforingi, fyrir sjálfstæði Færeyja
en þykir landar sínir þar vera hikandi.
Texti og ljósmyndir: Sigurður Bogi Sævarsson sbs@mbl.is
Bundinn er bátlaus maður, segir máltækið í Fræeyjum. Í Vogi býr systir Marita, systir Arnfrid,
sem með sinni fjölskyldu á skektu sem kemur sér vel þegar róa skal eftir ýsu í soðið.