Kjarninn - 31.07.2014, Blaðsíða 41

03/04 álit
heimsstyrjöldina en næstum 40 milljónir manna flúðu eða
var vísað úr landi á árum milli 1945 og 1950. Þar af flúðu um
það bil 170 þúsund Palestínuarabar á árunum 1946 til 1948. Til
samaburðar má nefna að 4.800 hermenn Bandaríkjanna og
bandamanna þeirra féllu í Írak frá 2003 til 2014 og næstum 33
þúsund særðust. Talið er að 35 þúsund íranskir hermenn og
uppreisnarmenn hafi fallið, en samkvæmt sumum rannsóknum
hafa um 500 þúsund almennir íranskir borgarar látist á einn
eða annan hátt vegna átakanna. Í seinni heimsstyrjöldinni er
áætlað mannfall Þjóðverja um 6,8 milljónir, þar af
féllu 3,6 milljónir almennra borgara. Á tuttugustu
öldinni hafa upp undir 120 milljónir manna (talan
er óáreiðanleg) orðið fyrir barðinu á þjóðernis-
hreinsunum, eins og þær eru skilgreindar í dag.
Tölur sem þessar segja okkur hins vegar ekki
mikið um þær hörmungar, sársauka og þjáningar
sem milljónir manna upplifðu og upplifa enn í dag
vegna stríðsátaka. Nú sjáum við átökin í beinni út-
sendingu fyrir tilstilli fjölmiðla og samfélagsmiðla.
Það færir okkur vissulega nær vígvellinum en
ekki endilega nær sannleikanum. Átök og þjóð-
ernishreinsanir í Kambodíu, Rúanda og fyrrum
Júgóslavíu seint á síðustu öld og átökin í Mið-
Austur löndum nú sýna að rétt eins og fyrir 100 árum, við upphaf
fyrri heimstyrjaldar, eru afleiðingar stríðsátaka óútreiknanlegar.
Í eðli sínu eru stríðsátök óræð (irrational), í þeim skilningi
að um leið og þau hefjast og vopnin fara að tala tekur við lögmál
sem er óútreiknanlegt, óháð allri skynsemi, skipulagningu,
áætlunum og væntingum. Enginn sá fyrir hörmungar, skot-
grafahernað og mannfall fyrri heimsstyrj aldar fyrir sléttum
100 árum. Á sama hátt tók hið óræða völdin þegar Hitler réðst
á Sovét ríkin 1941, þegar Japanir réðust á Perluhöfn í desember
1942, þegar Lyndon B. Johnson og Robert McNamara tóku
ákvörðun um að stigmagna stríðið í Víetnam í júlí 1965
og þegar George W. Bush og hinir nýíhaldssömu (neo-
conservative) ráðgjafar hans í varnar- og utanríkismálum
tóku ákvörðun um að ráðast á Írak árið 2003.
„Í fyrri heims-
styrjöldinni
var rúmlega
þriðjungur
fórnarlambanna
almennir
borgarar, eða um
fimm milljónir
manna. “