Morgunblaðið - 03.08.2012, Síða 32

32 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 3. ÁGÚST 2012
Sjaldan eða aldrei hefur
hljómlist spörfuglanna hljómað
með meiri glæsibrag en einmitt
þetta ár. Það hefur verið sungið
og dansað á frægustu pöllum og
gleðin og kátínan hefur verið við
völd. Tónarnir hljómuðu frá
febrúar og langt fram á vor. –
Nóturnar raða sér upp, aftur og
aftur, og enduróma þá vinnu sem
lögð hefur verið í að skapa
ánægju fyrir þær og aðra tón-
unnendur, en sumir elska tóna
meir en aðrir.
Er sól hækkaði á lofti og söng-
ur fuglanna í trjánum varð há-
værari tóku menn eftir að ein
nótan tók að fölna, það var ein-
mitt sú dýpsta og fegursta, sem
lengst hafði staðið í þeirra röðum
og verið þeirra sverð og skjöld-
ur.
Þar kom, um sólbjartan dag,
að syrti í lofti og þessi stóra og
sterka nóta féll og fallið var
þungt. Það þyrluðust upp ótelj-
andi minningar sem hvergi bar
skugga á, litlar og stórar, kröft-
ugar og „laufléttar“. Minningar
um ferðalög, faðmlög, kröftug
handtök og breitt bros.
Nú varð ekki lengur skroppið í
„bjórkjallarann“ eða raulað
„Undir stóra steini“, en samt eru
það einmitt allar þessar minn-
ingar sem enginn tekur frá okk-
ur og við geymum þær í spari-
skríninu. Minningarnar munu
einnig þerra tár af hvarmi þeirra
er sárast syrgja og þær munu
sefa tregann.
Nú ertu farinn „elsku dreng-
urinn“.
Þín verður sárt saknað.
Lovísa og Óli.
„Elsku drengurinn minn“ var
ávarp eða kveðja sem við þekkt-
um svo vel af vörum vinar okkar
Helga Þórðarsonar. Þessu ávarpi
fylgdi mikil hlýja og væntum-
þykja. En nú hefur þessi öðling-
Helgi Sævar
Þórðarson
✝ Helgi SævarÞórðarson
fæddist í Hafn-
arfirði 20. desem-
ber 1947. Hann
lést 24. júlí 2012.
Útför Helga
Sævars fór fram
frá Víðistaða-
kirkju í Hafn-
arfirði 2. ágúst
2012.
ur hann Helgi okk-
ar, elsku
drengurinn, kvatt í
hinsta sinn og hald-
ið á nýjar brautir.
Við hjónin kynnt-
umst Helga Sævari
Þórðarsyni fyrir
einum 38 árum er
leiðir lágu saman í
karlakórnum Þröst-
um í Hafnarfirði.
Það bar ekki mikið
á Helga í fyrstu, hélt sig jafnvel
til hlés en það duldist þó engum
af hans ljósa og hreina yfirbragði
að þar fór drengur góður, hægur
og öruggur í fasi. Helgi naut
bæði andlegs og líkamlegs
þroska snemma á ævinni sem
nýttist honum vel. Hann var
mjög fylginn sér og hvikaði
ógjarnan frá teknum ákvörðun-
um. Einhvern tíma sagðist hann
hafa tileinkað sér orð, bæði í eig-
inlegri sem og óeiginlegri merk-
ingu, sem tengdafaðir hans hafði
kennt honum, að „bakka aldrei
lengra en þarf“. Þetta lýsir bæði
hans varfærni og staðfestu í
lífinu.
Helgi var mikill félagsmála-
maður. Hann gekk ungur í
Skátahreyfinguna og starfaði í
Hraunbúum í Hafnarfirði um
skeið. Það var svo árið 1965 sem
að Helgi gekk í karlakórinn
Þresti og hóf að þjóna hinni
fögru sönggyðju. Hann byrjaði í
I. bassa en söng hvað lengst í II.
bassa enda hafði hann mjög
djúpa og hljómmikla bassarödd.
Helgi var mjög ötull innan
Þrasta bæði sönglega svo og fé-
lagslega. Hann hreif með sér fé-
laga sína til margra góðra verka
og miklaði aldrei fyrir sér við-
fangsefnin þótt stundum væru
stór. Hann var í stjórn Þrasta til
fjölda ára og formaður Þrasta í
ein fimm ár. Hann var meðal
annars aðalhvatamaður að því að
kórinn eignaðist eigið húsnæði
og vann þar sjálfur hvað manna
mest við að standsetja það heim-
ili sem kórinn á í dag. Helgi var
félagi í Frímúrarareglunni á Ís-
landi. Þá var hann einnig starf-
andi í Rotary-hreyfingunni um
árabil.
Helgi var húsasmíðameistari
og þótti bæði góður og traustur
smiður. Hann vildi alltaf skila
góðri vinnu. Þessu kynntumst
við hjónin þegar við hófum að
reisa okkur sumarbústað fyrir
rúmum tveimur áratugum en þá
var Helgi auðvitað fenginn til að
sjá um verkið. Það var okkur
mikið happ að öðlast vináttu
þeirra hjóna Ástu og Helga. Það
hefur lengi verið góður sam-
gangur á milli okkar heimila og
einhver leynd bönd sem tengt
hafa okkur saman. Helgi var
ætíð mikill gleðimaður og naut
sín vel í góðra vina hópi. Hann
var hrókur alls fagnaðar. Þá var
stutt í húmorinn og þess oft ekki
lengi að bíða að hafinn var upp
söngur og þá í röddum ef þess
var kostur. Og eins og margir
kannast við, að þegar náðst hefur
upp góð stemning, „þá er engin
leið að hætta“. En nú er hin
djúpa bassarödd hljóðnuð og er
skarð fyrir skildi, en söngur
Helga Þórðarsonar mun áfram
óma í hugum okkar vina hans.
Við biðjum Guð að blessa og
styðja eiginkonu hans Ástu og
börn þeirra þau Ágúst, Huldu,
Örvar og Þóru og fjölskyldur
þeirra.
Árni Ómar og Bryndís.
Kveðja frá Þröstum
„Elsku drengurinn minn!“
Þessi yndislega kveðja í hópi
okkar, Karlakórsins Þrasta, hef-
ur nú hljóðnað og fær aldrei
sama hljóm framar með brottför
kærs félaga og vinar úr okkar
röðum, Helga S. Þórðarsonar
bassa. Hann hefur allt of fljótt
verið kallaður yfir í eilífðarkór-
inn með sinn djúpa tón og víst að
þar batnar tónninn til muna, en
við sitjum eftir með gap sem
verður vandfyllt.
En eins og Helgi myndi sjálf-
ur hafa lagt til, okkar reyndasti
kórkarl, þá þýðir ekki vol og víl,
heldur stefna áfram, hærra!
Hann var sannarlega ekki alltaf
sammála öllum ákvörðunum sem
teknar voru og lét okkur hina
heyra það, en þegar línan hafði
verið lögð var hann okkar ákaf-
astur um að vel tækist til og
markmiðið ávallt að Karlakórinn
Þrestir yrði til sóma hvar og hve-
nær sem er. Alltaf var hann
tilbúinn í verkin, stór sem smá,
og honum fannst leitt að geta
ekki mætt í öll verkefni, jafnvel
nú á síðustu vikum vegna sjúkra-
húsvistar. Og baráttuandinn var
til staðar alla leið, þetta væri
bara lurða sem viki og síðan
myndi hann mæta galvaskur, í
næsta söngverkefni, á næstu æf-
ingu, eða til að taka til hendinni í
Þrastaheimilinu.
Við söknum Helga mjög, en
vitum að minning hans mun allt-
af lifa í brjóstum okkar sem
þekktum hann og um gervalla
framtíð í sögu Karlakórsins
Þrasta; svo óafmáanleg spor sem
hann skilur eftir sig.
Þrestir, ungir sem aldnir, nýir
sem reyndari, þakka fyrir að
hafa fengið að ganga götuna með
Helga S. Þórðarsyni alltof
skamma leið; en senda Ástu, eft-
irlifandi eiginkonu hans, og ást-
vinum öllum innilegar samúðar-
kveðjur.
Fyrir hönd Karlakórsins
Þrasta,
Halldór Halldórsson.
„Það syrtir að er sumir
kveðja.“ Þessi fleygu orð Davíðs
Stefánssonar koma okkur í hug
þegar við setjumst við að rita
minningarorð um Helga S. Þórð-
arson.
Þau hjónin, Helgi og Ásta
Ágústsdóttir, hafa verið meðal
elstu og bestu vina okkar. Þau
voru mjög samrýnd og jafnan
nefnd bæði saman. Samskipti
okkar grundvölluðust á vettvangi
karlakórsins Þrasta og náðu yfir
nærfellt hálfa öld eða frá því er
Helgi gekk í raðir kórmanna, að-
eins sautján ára. Þá höfðu nánir
ættmenn okkar allra fjögurra
sungið lengi í kórnum og hélst
svo áfram. Öll gátum við talist
rótgrónir „Gaflarar“. Kynnin
voru alla tíð einstaklega góð og
öll samskipti þannig að ekki varð
á betra kosið. Minningarnar eru
sem hafsjór góðra stunda í söng,
félagsstarfi og skemmtunum,
m.a. ferðalögum innanlands og
utan.
Kórfélagar Þrasta sjá nú á
bak einum af allra bestu félögum
sínum og er það þriðja stóráfall
kórsins á skömmum tíma sem af
þeirri rót er runnið. Helgi var
mjög tónelskur og hafði sérlega
fallega bassarödd sem hann
beitti af smekkvísi, myndugleika
og tónvísi. Hann söng iðulega
einsöng og gerði því hlutverki
ávallt eftirminnilega góð skil sem
og þátttöku í söngkvartettum og
tvísöng. Það sem einkenndi
Helga þó umfram allt annað sem
söngmann var mikil og hjartan-
leg sönggleði.
Helgi var allra manna glað-
astur þegar við átti en undir
niðri var hann alvörumaður, liðs-
maður réttlætis og unnandi fag-
urra laga og ljóða. Margt, sem á
milli fór í löngum samtölum, mun
seint gleymast.
Það var ávallt bjart yfir Helga
og hann stráði alla tíð birtu og
gleði í kringum sig. „Drengir
góðir“, „drengurinn minn“ og
„elsku stelpan mín“. Þannig voru
ávarpsorð Helga oft og einatt og
má segja að þau hafi einkennt
hann; einkunnarorð hans sem
voru kunn fjölmörgum Hafnfirð-
ingum. Helgi var einmitt sjálfur
drengur góður í sannri merk-
ingu þess orðtaks.
Við kveðjum Helga, góðvin
okkar og söngfélaga, með virð-
ingu og þökk.
Við sendum Ástu, börnum
þeirra hjóna og þeirra fjölskyld-
um sem og öðrum ættingjum og
vinum innilegar samúðarkveðj-
ur.
Blessuð sé minning Helga S.
Þórðarsonar.
Inga María Eyjólfsdóttir,
Sigurður Hallur
Stefánsson.
Kæri vinur, það fyrsta sem
kom upp í hug minn þegar ég
fékk fréttina um andlát þitt var
vinátta. Um huga minn þyrlast
minningar frá því að við kynnt-
umst fyrst við byggingu okkar
fyrsta heimilis að Álfaskeiði. Þar
varst þú, ungur, sterkur, hjálp-
samur með afbrigðum, alltaf
brosandi, hlýr og notalegur við
alla. Íbúðirnar okkar komust
upp og þið Ásta urðuð okkar
bestu vinir. Börnin okkar bund-
ust vináttuböndum. Þessi ár
voru yndisleg, allt var svo auð-
velt, allt var svo sjálfsagt, við
stóðum saman. Það voru ekki
ófáar ferðirnar okkar um landið,
upp í sumarbústað, í Geirakofa
og þið Ketill að veiða. Ekki voru
nú bílarnir uppá marga fiska en
það var bara staflað vel og lagt
af stað, heim komumst við eftir
allskonar ævintýri. Ein er þó
minningin sem ekki gleymist,
þegar þú óðst út í jökulsá eins og
sannur víkingur. Þetta var við
Seljavallalaug og krakkarnir Óli,
Ágúst og Auður fylgdu á eftir.
Ógleymanlegt.
Ekki er hægt að minnast þín
án þess að nefna sönginn, þú
bjóst yfir þeirri náðargáfu að
geta sungið þennan líka flotta
bassa eins og þeir bestu í heim-
inum. Það sem mér þótti þó ynd-
islegast var að þegar sungið var
í veislum eða á ferðalögum varð
það hún Ásta þín sem leiddi
sönginn því hún kunni alla texta.
Kæri vinur, ég vil þakka þér
fyrir allt það góða sem þú skilur
eftir þig, öll brosin og faðmlögin
sem allir fengu sem umgengust
þig, þú varst sannur mannvinur.
Það var verst að þið Ketill fór-
uð aldrei á sjóinn saman en
kannski gerið þið það á öðrum
stað.
Elsku Ásta, Ágúst, Hulda,
Örvar, Þóra, makar og barna-
börn, þið getið verið stolt af
þessum mæta manni sem þið átt-
uð, blessuð sé minning hans.
Og þegar sólin
sígur í hafið
að kvöldi
með litadýrð
svo undursamlegri að orð fá ekki lýst
líttu þá alla þessa fegurð
opnaðu síðan sál þína
með lyklinum
sem er falinn
undir regnboganum
og þar muntu sjá
spegilmynd alls þessa.
(Rut Guðmundsdóttir)
Fjölskyldan í Heiðarlundi,
Hlín, Ketill, Ólafur,
Auður, Steinunn,
Hildur og fjölskyldur.
Þegar ég hitti Helga í fyrsta
skipti var hann raulandi fyrir
munni sér. Svo ljúfur, kurteis og
glaðlegur. Ég var að vinna þar
sem kórinn hans Þrestir í Hafn-
arfirði var í æfingabúðum, og
alltaf kom hann og þakkaði sér-
staklega fyrir sig. Löngu seinna
þegar ég var flutt í Hafnarfjörð
hitti ég hann aftur sem eigin-
mann Ástu vinnufélaga míns, og
þegar ég rifjaði upp okkar fyrstu
kynni hló hann við og kallaði mig
stelpu. Það var fallegt orð sem
Helgi notaði um konur. Við vor-
um allar stelpur, alveg sama á
hvaða aldri við vorum.
Það var eitthvað svo bjart og
fallegt yfir Helga, hann hafði
góða nærveru, honum þótti vænt
um fólk og sagði oft um þá sem
áttu erfitt: elsku drengurinn, eða
elsku stelpan, því hann fann til
samkenndar með öðrum. Þetta
speglaðist einnig í hjónabandi
hans og Ástu, þar sem hann bar
mikla virðingu fyrir henni enda
var hún stelpan hans. Þegar við
vinnufélagar Ástu komum saman
ríkti líka alltaf sérstök stemning
þegar Helgi var kominn á svæð-
ið. Hann var glaður í sinni, og
ekki leið á löngu þar til hann var
byrjaður að raula og svo syngja.
Nú er elsku drengurinn farinn
og ég er þakklát fyrir að hafa
fengið að kynnast Helga og fjöl-
skyldunni hans.
Elsku Ásta mín, ég votta þér,
börnum ykkar og þeirra fjöl-
skyldum mína dýpstu samúð.
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama;
en orðstír
deyr aldregi,
hveim er sér góðan getur.
(Úr Hávamálum)
Berglind
Sigurðardóttir.
Ég sá Völund fyrst sumarið
1975 á Mokka, ég var þar með
mína fyrstu sýningu. Völundur
var þar að sefa háværan vin
sinn, Dag Sigurðarson skáld og
málara og kaffihúsamatador.
Þeir höfðu sýnt verk sín og
ferðast um landið og skipt út
myndlist fyrir vistir og gistingu,
þeir voru róttæklingar og vildu
listina til fólksins og um fólkið.
Völundur var sérstakur í útliti
og veitti ég honum náinn gaum
um komandi tíma. Margsinnis
reyndi ég að fá hann til sýning-
arhalds, hann vildi heldur gefa
út tímarit, góðir málarar eru oft
Völundur
Björnsson
✝ VölundurBjörnsson
fæddist í Reykja-
vík 20. júlí 1936.
Hann lést á heim-
ili sínu 23. júlí
2012.
Útför Völundar
fór fram í Hall-
grímskirkju 2.
ágúst 2012.
hrifnari af skrifum
sínum en myndum.
Völundur hreifst af
skrifum suðuram-
eríska málarans
„Sequerras“ sem
skrifaði einhver
reiðinnar býsn
sjálfur. Völundur
var sískrifandi
seinni árin og
þýddi meðal annars
ljóð Nietsczhes úr
þýsku, en það bíður framtíðar
að henda reiður á skriftum Völ-
undar. Seinna hætti ég þessu
pexi um sýningar við Völund og
varð fyrir slembilukku örlag-
anna meðlimur í fjölskyldu
hans. Mál fóru svo að við end-
urbyggðum saman hús á Lauf-
ásvegi 45b. Völundur var mér
eins og vinur, hann ræddi málin
við mig sem við værum „Zeitge-
nosse“ eða samtímamenn. Oft-
ast tókst honum að trekkja mig
upp, svo róaði hann mig niður
með orðunum: „Ég er bara að
spóla í þér.“ Kúnstugt var að
fylgjast með Völundi við smíðar,
þar sem hann hummaði og pú-
aði vindilinn sinn og hringsner-
ist í djúpum þönkum á meðan
ég skaust eftir ungversku rauð-
víni, því hlutirnir gerðust hægt
hjá Völundi, en féllu vel saman
þegar upp var staðið. Völundur
tilheyrði sérkennilegum hópi
listamanna og skálda sem ýmist
voru útskúfaðir af „elítunni“ og/
eða dóu ungir. Jónas Svafár,
Pétur Pálsson, Dagur Sigurð-
arson, Alfreð Flóki, og flest at-
óm- og sýruskáld. Í verunni
upplifði ég Völund alltaf sem vin
bítnikka fremur en af ætt
þeirra. Hann hreifst af anark-
isma W. Blakes, sósíalisma W.
Morris og byltingarsmíð suður-
amerísku málaranna og í honum
blundaði mystíker sem gruflaði í
kabbalah og alchemí. Einrænn
var hann en tilfinningaríkur
eins og sagt er um fólk sem hef-
ur engra kosta völ í völund-
arhúsi tímans. Völundur fékk
aldrei að kynnast föður sínum,
en örlögin umkringdu hann kon-
um og ást. Í honum hefur víst
blundað blendinn harmleikur, sá
er höfundur hefur samlíðan með
og er oft hlutskipti listamanna.
„Nú ertu rétt að sjá hvað lífið
gengur út á“ sagði hann við mig
þegar ég stóð á gati, blankur
með marga menn í vinnu. Völ-
undur var harður við sjálfan sig
og kveinkaði sér ekki. Hann
kunni þá list að tala sparlega.
„Ég hefði getað gert betur“ eru
kannski vinsæl lokaorð, en að
standa gegn straumnum ævi-
langt, án þess að guggna, er
feikinóg! Minnstu hreyfingar
sjáaldranna eru vísbending um
annað og betra mannlíf handan
hins mennska, hvar illskan verð-
ur lögð að velli að eilífu. Að lok-
um eitt ljóð handa Völundi eftir
málarann Ómar Stefánsson sem
kallast Stúss.
Tungumálið segir manni
að einhver sé að tala
skipulagið segir manni
ekki neitt
að segja ekki neitt er
eins og að gera ekki neitt
sem er heilmikið stúss.
Blessuð sé nær- og fjærvera
þín Völundur Björnsson.
Þinn vinur
Ómar Stefánsson.
Uppi á vegg heima hjá mér
hangir lítil trérista. Listfengi
listamannsins fer ekki milli
mála. Hann hét Völundur
Björnsson.
Ég kynntist Völundi fyrir
löngu gegnum æskuvin hans,
Dag Sigurðarson. Dagur sagði
einhvern tíma við mig eitthvað á
þessa leið: Það er merkilegt
með hann Völund, hann getur
gert sig ósýnilegan. Sjálfur gat
Dagur aldrei gert það. Og samt
var Völundur ekki svipminni
maður.
Í ljóðabók Dags, Milljónaæv-
intýrið, sem kom út árið 1960,
kom nafn Völundar mér fyrst
fyrir augu. Annars barst það
mér frekar til eyrna, ekki oft,
og ekki frá hverjum sem var:
„Völundur
Sólskin og logn. Völundur
liggur á maganum og skrifar.
Skrifborðið er grænt og svo
stórt að hann getur bylt sér á
alla vegu á borðplötunni án þess
að velta framaf. Hið opinbera
þrífur það.
Blíðudjöfull. Völundur liggur
og skrifar. Völundur heyrir álf-
tagarg og flugnasuð. Völundur
heyrir grasið vaxa.“
Í Þjóðviljanum 11. maí 1967
er frétt um myndlistarsýningu
sem þeir félagar voru að opna
saman og hefst fréttin á þessum
orðum: „Það eru engir hvers-
dagsmenn sem eru að opna sýn-
ingu í Unuhúsi í dag: Dagur
Sigurðarson og Völundur
Björnsson.“
Nei, engir hversdagsmenn.
Og þó var kannski meiri hvers-
dagur í list þeirra en margra
annarra. Hversdagurinn í öllu
sínu veldi. Í jólablaði Þjóðvilj-
ans, sem kom út á aðfangadag
1963, var viðtal við Völund. Þar
segir hann um hvöt sína til
myndsköpunar: „Upphaf allrar
skepnu get ég þó með góðri
samvizku sagt að sé sterk hvöt
til að opinbera eitthvað: sýn,
hugsun, tilfinningu eða við-
horf …“ „Opinbera hverjum?“
spyr blaðamaður. „Ekki ráð-
herrum, fjármálaspekúlöntum
og böðlum þeirra, heldur hinum
sem eru afl allrar framvindu,
fólkinu í hinum ýmsu starfs-
greinum.“ Í viðtalinu lagði hann
áherslu á grafíska myndlist:
„Grafík er undirstöðulistgrein,
ódýr og hentug til útbreiðslu.
Íslenzkir listamenn hafa að
mestu sneitt hjá þessu alþýð-
lega tjáningarformi sem gefur
mörgum tækifæri til að eignast
og umgangast myndlist.“ Þann-
ig er litla myndin sem hangir
uppi á vegg hjá mér. Látlaus
andlitsmynd sem opnar djúpin
handan við hversdaginn.
Völundur sá ekki fyrir sér sí-
stækkandi veggi góðborgaranna
undir myndir sínar. Og reyndar
fóru þær lítt upp á veggi. Það
var alltaf svolítið eins og hann
bæri huliðshjálm, þessi svip-
mikli maður – ógleymanlegur
þeim sem hann birtist.
Einar Ólafsson.