Morgunblaðið - 17.09.2012, Blaðsíða 26

VIÐTAL
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@mbl.is
Elena Poniatowska, einn þekktasti
rithöfundur Mexíkó, var nýlega hér
á landi til að kynna skáldsögu sína,
Jesúsa, sem komin er út í íslenskri
þýðingu. Poniatowska, sem er átt-
ræð, hefur skrifað skáldverk, blaða-
greinar og fræðilegar bækur um
samfélagsmál. Hún beinir ekki síst
sjónum að mannréttindamálum og
félagslegri stöðu kvenna og fá-
tækra. Poniatowska hefur hlotið
fjölda verðlauna og viðurkenninga
fyrir verk sín. Sagan um Jesúsu er
eitt af frægustu verkum hennar og
kom fyrst út árið 1969. Bókin hefur
verið gefin út hátt í fjörutíu sinnum
í Mexíkó og verið þýdd á fjölmörg
tungumál.
Bókin er byggð á frásögnum fá-
tækrar indjánakonu sem sagði Po-
niatowsku frá erfiðu lífshlaupi sínu.
Sagan er því byggð á sannsögu-
legum atburðum sem Poniatowska
setur í skáldlegan búning og kallar
því skáldsögu. Um kynni Ponia-
towsku og Jesúsu má svo lesa í eft-
irmála bókarinnar, Líf og dauði
Jesúsu en þar er einnig að finna
ljósmyndir af hinni ómótstæðilegu
Jesúsu og höfundinum.
Einstakur persónuleiki
„Jesúsa kunni hvorki að lesa né
skrifa en hana langað mjög til að
læra að lesa áður en hún dæi,“ seg-
ir Poniatowska. „Hún sagði ótal
sinnum að hún vildi ekki að nafn
sitt kæmi fram í bókinni þannig að
Jesúsa er ekki hennar rétta nafn.
Vegna þess að ég var alltaf að
spyrja hana spurninga sagði hún að
ég skildi ekkert af því sem hún
væri að segja mér. Ef ég hefði verið
mannfræðingur hefði ég sennilega
haft þessa bók öðruvísi, útskýrt
ýmislegt í sambandi við Jesúsu og
skilgreint líf hennar og rýnt ofan í
fátæktina en ég kaus að gera líf
hennar að skáldsögu.
Ég hugsa um oft Jesúsu. Hún
kenndi mér ýmislegt. Hún kenndi
mér til dæmis margt um hugrekki.
Hún átti ekkert og henni fannst
ekki að hún ætti kröfu á að eignast
hluti. Það var af kynnum mínum af
henni sem ég kynntist alvörufá-
tækt. Jesúsa var mjög greind og
hugrökk allt fram á síðasta dag.
Hún bað aldrei neinn um hjálp.
Hún var afar sterk manneskja og
einstakur persónuleiki.“
Þú hefur gert hana ódauðlega.
„Ég vona það. Jesúsa hefur gefið
mér svo margt, svo miklu meira en
ég gaf henni. Það er til dæmis
henni að þakka að ég fór til Íslands.
Ég ferðast og held fyrirlestra og
tala um Jesúsu og það eru forrétt-
indi að fá að gera það og tala um
allar gjafirnar sem hún gaf mér.“
Jesúsa trúði á anda og end-
urholdgun. Trúir þú því sama og
hún?
„Á þeim tíma sem ég var að
skrifa söguna trúði ég öllu sem Jes-
úsa trúði. Undir það síðasta trúði
hún því að hún hefði í fyrra lífi ver-
ið karlmaður sem hefði komið illa
fram við konur. Þess vegna hefði
hún endurfæðst sem kona. Hún var
mjög hörð við sjálfa sig.“
Geri það sem ég get
Poniatowska, sem ólst upp við
velmegun hefur alla tíð haft áhuga
á kjörum fátæks fólks. Hvernig
kviknaði sá áhugi?
„Ég fæddist í Frakklandi. Móðir
mín var mexíkósk og þegar ég flutti
tíu ára gömul til Mexíkó kom mér
mjög á óvart að sjá fólk ganga ber-
fætt á götunni. Sem lítil stúlka í
Frakklandi hafði ég aldrei séð það
áður og mér var mjög brugðið. Í
Mexíkó sá ég fátækt. Ég tók eftir
því að fátækt fólk var fullt af
skömm, það gekk nálægt gang-
stéttinni eins og það vildi vera
ósýnilegt. Mér fannst þetta skelfi-
legt.
En það var ekki bara fátækt og
eymd hjá hinum vinnandi stéttum.
Á heimili ömmu minnar í Mexíkó
var vinnufólk sem söng við vinnu
sína. Ég hugsa stundum um það að
enginn syngur lengur við sinnu
sína, sem mér finnst dapurlegt.
Þetta vinnufólk þvoði þvottinn á
steinum og þvotturinn var þurrk-
aður á húsþökum. Þetta var heimur
þar sem vinnufólk var á vissan hátt
frjálst þótt vinna þess byggðist á
þjónustu við aðra. Ef það vildi fara
þá tók það fátæklegar eigu sínar,
fór burt og kom aldrei aftur.“
Skrifarðu til að breyta heim-
inum?
„Ég hef ekki svo háleitar hug-
myndir. Ég geri bara það sem ég
get. Ég reyni að standa með því
fólki sem aldrei er tekið tillit til og
ég stend staðfastlega með fátæka
fólkinu í Mexíkó.“
Fórstu að skrifa strax sem ung
stúlka?
„Ég var í klausturskóla þegar ég
var krakki og við þurftum að skrifa
ritgerðir um Jóhönnu af Örk og
Napóleon. Við gáfum út skólablað
sem ég skrifaði í og ég var gerð að
gjaldkera. Ég hef aldrei vitað hvers
vegna ég fékk það hlutverk því ég
var afar slæm í reikningi. Í Mexíkó
var ég svo seinna gerð að gjaldkera
í hjálparsamtökum vegna þess að
menn voru fullvissir um að ég
myndi ekki stela úr sjóðnum. Mér
finnst ekki gott að hafa verið valin í
það starf af þeirri ástæðu einni.“
Poniatowska var einungis átján
ára gömul þegar hún hóf starf sem
blaðamaður. Seinna, árið 1979, varð
hún fyrst kvenna til að fá mexí-
kósku blaðamannaverðlaunin.
Nýttist blaðamannareynslan við
skáldsagnaskrif? „Það er sagt að ef
maður vilji skrifa skáldsögu eigi
maður ekki að vera blaðamaður því
skriftirnar séu svo gjörólíkar,“ seg-
ir hún. „Í blaðamennsku þarf mað-
ur að svara fjórum spurningum:
Hvað gerðist? Af hverju? Hvar?
Hvenær? Þegar maður skrifar bók
skrifar maður það sem maður
skynjar og þarf ekki endilega að
svara þessum spurningum. Í blaða-
mennsku þurfa allar staðreyndir að
vera réttar en í skáldskap ræður
ímyndunaraflið og innsæið. En
blaðamennskan er mitt fag, ég var
svo ung þegar ég byrjaði í því
Ég hugsa oft
um Jesúsu
 Elena Poniatowska rithöfundur frá
Mexíkó ræðir um frægustu bók sína
» Jesúsa var mjöggreind og hugrökk
allt fram á síðasta dag.
Hún bað aldrei neinn
um hjálp. Hún var afar
sterk manneskja og ein-
stakur persónuleiki.“
26 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 17. SEPTEMBER 2012
Franski kvik-
myndaleikstjór-
inn Michel Haz-
anavicius, sá er
hlaut Óskars-
verðlaun í ár
fyrir kvikmynd-
ina The Artist,
mun leikstýra
kvikmyndinni In
the Garden of
Beasts og fer
leikarinn Tom Hanks með aðal-
hlutverkið í henni. Myndin mun
vera afar dýr í framleiðslu og
segja af sendiherra Bandaríkjanna
í Þýskalandi nasismans á árunum
1933-7, sagnfræðingnum William
Dodd. Natalie Portman mun fara
með hlutverk dóttur Dodds,
Mörthu.
Hazanavicius bárust mörg leik-
stjórnartilboð frá Hollywood eftir
sigurgöngu The Artist á Óskars-
verðlaununum og mun hann m.a.
hafa tekið að sér að leikstýra gam-
anmynd sem gamanleikarinn Will
Ferrell framleiðir.
Hazanavicius
leikstýrir Hanks
Michel
Hazanavicius
Nóg járn á meðgöngu
Hvernig er best að viðhalda járnþörf
líkamans eðlilegri?
Ef þú þjáist af járnskorti á meðgöngu þá þarftu að
borða mikið af járnríkum mat til að leiðrétta það.
Mörgum ófrískum konum finnst erfitt að borða það
magn sem þarf til að hækka og viðhalda járnbirgð-
um líkamans. Þá þurfa þær önnur ráð, Floradix
hágæða járnbætandi blanda getur hjálpað til
að ná upp járnbirgðum líkamans hratt.
Floradix inniheldur járn sem frásogast
auðveldlega í líkamanum ásamt C-vítamíni,
ávaxta- og jurtaþykkni til að bæta enná upptökuna. Þessar sérstöku blöndur innihalda mýkjandi jurtir sem
hjálpa til að halda meltingunni góðri og koma í veg fyrir harðlífi sem járntöflur geta valdið.
Mikilvægt er að nýbakaðar mæður haldi áfram að
taka Floradix eftir fæðingu til að viðhalda góðum
járnbúskap og byggja upp orku og kraft. Því litla
barnið þarfnast þess að eiga mömmu sem er full af
orku og áhuga.
Fæst í apótekum og heilsuvöruverslunum.