Morgunblaðið - 25.09.2012, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 25. SEPTEMBER 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Það er kynd-ugt að þeirsem mest
flíka frasanum
um að ákvörðun
um afgreiðslu
spurningar um
Evrópusam-
bandsaðild skuli taka að lok-
inni „upplýstri umræðu“
hafa hvorki vilja né getu til
að taka þátt í slíkri umræðu.
Í stað þess er öllu snúið á
haus. Jafnvel þau samtök
sem sérstaklega voru stofn-
uð til þess að fá Íslendinga
til að segja já við ESB-aðild
kalla sjálf sig Já - Ísland!
Nú er auðvitað ekkert á
móti því að hópur manna
vilji berjast fyrir því að Ís-
lendingar segi „já“ við
spurningunni um hvort
landið skuli ganga í ESB.
En það er ekki traustvekj-
andi að sjálf baráttuhreyf-
ing þess skuli ekki treysta
sér til að horfast í augu við
spurninguna.
Rúm þrjú ár eru frá því að
Alþingi samþykkti aðild-
arumsókn að ESB undir
þeirri forskrift sem fram
kom í atkvæðaskýringum
sumra að ekki væri verið að
taka afstöðu til umsóknar
heldur eingöngu að fram
mætti fara svonefnd
„pakkaskoðun“. Slík nið-
urstaða fengist ekki á Al-
þingi í dag. Helsta skraut-
fjöður umsóknarinnar,
evran, hefur verið í gjör-
gæslu drýgstan tíma síðan
lokaatkvæðagreiðsla lodd-
aragangsins fór fram á
þingi.
Helstu forystumenn ís-
lensks ríkisvalds um þessar
mundir létu lengi eins og
þeir hefðu ekkert heyrt um
ósköpin á evrusvæðinu.
Lýstu sjálfa sig með því sem
annað tveggja, kjána eða
ólíkindafugla. Helstu tals-
menn ESB og leiðtogar
þeirra fáu ríkja innan þess
sem tekið er mark á í Bruss-
el hafa ekki verið með slík
látalæti. Þeir endurtaka að
evran sé á brún hengiflugs.
Tvennt þurfi að koma til svo
henni megi bjarga. Annars
vegar óheyrilegir björg-
unarsjóðir, með ábyrgð
ríkja á evrusvæðinu, sem af-
lögufær séu, en þeim fækkar
óðum, og flutningur á vald-
heimildum í fjárhagslegum
efnum frá aðildarríkjum til
sambandsins. Þessar yf-
irlýsingar sýna
að algjör for-
sendubrestur er
orðinn fyrir að-
ildarumsókninni
og var grundvöll-
ur hennar þó
veikur fyrir.
Þegar Vigdís Hauksdóttir
alþingismaður gerði þessa
stöðu að umtalsefni á Al-
þingi fyrir skömmu notaði
íslenski utanríkis-
ráðherrann tækifærið til að
sýna að hann er vanhæfur til
að vera í forsvari fyrir mál-
ið. Hann virðist ekki fylgjast
með þeirri þróun sem orðið
hefur og hvernig aðstæður
hafa gjörbreyst. Þess í stað
lýsti hann fagnandi því mati
sínu að lesa mætti það út úr
nýjustu ræðu José Manuel
Barroso, forseta fram-
kvæmdastjórnar ESB, að
hann ætli ekki „að leysa upp
þjóðríkin!“
Hinn barnslegi fögnuður
utanríkisráðherrans yfir
eigin útlistun á ræðu þessa
eins æðsta strumps ESB
bendir til að hann telji að
kommissarinn Barroso sé
bær til að „leysa upp þjóð-
ríki“. Því sé kominn tími til
að kætast þegar stórmennið
gefi til kynna að það muni
ekki ganga svo langt. En ís-
lenski ráðherrann bætti svo
við að ekki mætti falla frá
aðildarferlinu því þá yrði
þjóðin svipt tækifæri um
aldur og ævi til að taka upp
evru.
Það voru skrítin ummæli.
En þau minna hins vegar á
þýðingarmikla staðreynd.
Íslensk þjóð getur, hvenær
sem henni þóknast, ákveðið
að sækja aftur um aðild að
ESB í þeim tilgangi að taka
upp evru, þótt hún falli frá
því brölti nú. Hún hefur fullt
forræði þess að farga sinni
eigin mynt. En gangi hún í
myntsamstarf um evru og
þyki það reynast illa þá hef-
ur hún ekki lengur heimild
til að hverfa frá því. Sú full-
veldisskerðing er varanleg.
Svo stóralvarlegt sem það
er, væri það þó aðeins lítill
hluti af annarri fullveldis-
skerðingu, eins og ESB er
að þróast. Þjóðríkið í sam-
bandinu hefur ekki enn
formlega verið „leyst upp,“
en hlutverk þess sem ríkis
hefur verið verulega skert
gangi þær hugmyndir eftir
sem nú er unnið að.
Helstu forystumenn
ríkisvaldsins eru
ófærir um „upplýsta
umræðu“ um Evr-
ópusambandsmál}
Ætlar ekki að „leysa
upp þjóðríkin“
Þ
að má láta ýmislegt, stórt sem
smátt, fara í taugarnar á sér. Auð-
vitað á maður ekki að eyða lífinu í
að láta litlu hlutina pirra sig en ég
leyfði mér þó að gera það á sunnu-
dagskvöldið. Var það reyndar ekki í fyrsta
skipti sem ég lét hlé í bíó fara í taugarnar á
mér, enda eindreginn andstæðingur bíóhléa
og hef því gert í því að velja mér sýningartíma
þar sem litlir möguleikar eru á slíku. Í fyrra-
kvöld hafði ég þó ekki völ á því þegar ég fór að
sjá íslensku kvikmyndina Djúpið.
Myndin er einstök og mikil upplifun sem
áhorfandinn í kvikmyndahúsinu verður fyrir.
Eins og góðri bíómynd sæmir er auðvelt að
lifa sig inn í atburðarásina. Eftir að hafa
svamlað í sjónum með aðalpersónunni í dá-
góðan tíma kom sú stund er hann náði landi í
klettagörðum þar sem brimið barði hvern stein. Þetta
var virkilega flott atriði þar sem hann barðist við brimið
og virti fyrir sér möguleikana á að klífa klettana. Ég var
á staðnum, kalt og örmagna eftir sundið í sjónum og
þráði ekkert heitar en að komast í land. En allt í einu í
miðju atriði er klippt á myndina og björt auglýsing kem-
ur á skjáinn undir dynjandi danstónlist. Mér var kippt
inn í veruleikann og næstu mínúturnar þurfti ég að sitja
undir háværri tónlist og skærlitum auglýsingum frá lík-
amsræktarstöðvum og veitingahúsum. Salurinn þetta
kvöld var fullur og ég hugsa að það hafi ekki verið nema
25% af fólkinu sem stóðu upp og fóru fram.
Rökin með að hafa hlé í bíói hafa oft heyrst,
það verður að selja nammið í sjoppunni. En
mér finnst að ég sem áhorfandi sem hefur
borgað sig inn, 1.550 kr. í þessu tilviki, hafi
rétt á að horfa á myndina án þess að fram-
vinda hennar sé eyðilögð. Kvikmyndir eru
byggðar upp á ákveðinn hátt, ekki með hlé í
huga, og það er nú oft fyrir miðju þeirra sem
hámarkið á sér stað og þar er hléið klippt inn
í. Með hléi finnst mér verið að selja mér
skemmda vöru. Hléið skiptir minna máli þeg-
ar farið er á léttari myndir en í dramatískri
mynd eins og Djúpinu kemur það á ögur-
stundu og hefur áhrif á upplifun áhorfandans.
Svo er hléið búið, skrúfað niður í diskóinu
og myndin heldur áfram, nánast þar sem frá
var horfið. Það tekur tíma að falla aftur í
sama trans og áður. Pirringurinn yfir hléinu
rénaði nú hjá mér er frá leið enda myndin svo mögnuð að
ekki má láta slíkt skemma upplifunina. Konan sem sat
við hliðina á mér kveikti þó annan pirring þegar hún á til-
finningaþrungnustu stund myndarinnar fékk sér jórtur-
leður. Á meðan ég sat með tárvota hvarma smellti hún
tyggjókúlum í gríð og erg í takt við diskótónlistina sem
leikin var í hléinu. Það lá við að ég gæfi henni olnboga-
skot en áttaði mig svo á því að það eru eflaust ekki allir
sem lifa sig inn í bíómyndir eins og ég og kannski ég væri
bara best geymd heima þar sem ég get setið ein um mitt
sjónvarp og stjórnað mínum bíóhléum sjálf.
ingveldur@mbl.is
Ingveldur
Geirsdóttir
Pistill
Hlé á ögurstundu upplifunar
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
SVIÐSLJÓS
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
E
gill Steinþórsson hefur
tekið við starfi fram-
kvæmdastjóra fær-
eyska fiskeldisfyrir-
tækisins Faroe
Farming. Hann hefur fylgst lauslega
með uppbyggingu laxeldis á Íslandi
og telur mikilvægt að skipuleggja
það vel og koma upp góðu eftirlits-
kerfi.
Egill hefur unnið við fiskeldi í
rúm tuttugu ár og þar af tæp tíu hjá
Faroe Farming. Hann var fram-
leiðslustjóri síðustu árin.
Fyrirtækið er með laxeldi í
þremur fjörðum á Suðurey og höfuð-
stöðvarnar eru í Vogi. Það er einn
mikilvægasti vinnuveitandinn á eyj-
unni, með um 60 starfsmenn.
Hræringar hafa verið í eignar-
haldi því félagið hefur tvisvar skipt
um eigendur á stuttum tíma. Stór-
fyrirtækið Bakkafrost keypti út aðra
eigendur í Faroe Farming í vor og
sprengdi þannig reglur um hámark
sem eitt fyrirtæki má eiga í fiskeldi í
Færeyjum. Það varð til þess að fjár-
festingarsjóður og fóðurverksmiðja
keyptu Faroe Farming og það er nú
orðið sjálfstætt fyrirtæki. Egill var
ráðinn framkvæmdastjóri í fram-
haldinu.
Samstarf gegn sjúkdómum
Egill hefur tvisvar upplifað
hrun í færeyska fiskeldinu frá því
hann hóf störf í greininni. Hann seg-
ir að velgengni fiskeldis í Færeyjum
grundvallist á því að tekist hafi sam-
starf þeirra sem vinna í greininni og
yfirvalda um strangar reglur til
varnar sjúkdómum.
Hann telur gott fyrir Íslendinga
að hafa þetta í huga við uppbyggingu
fiskeldis. „Ég veit að ef á að gera
þetta almennilega verður að vera
gott skipulag og eftirlit,“ segir Egill.
Hann bendir á að með miklu og dýru
efirlitskerfi í Færeyjum hafi tekist
að koma í veg fyrir sjúkdóma í fisk-
inum. Nú detti engum í hug að vera
með margar stöðvar í sama firði,
eins og var þegar hann hóf störf í
fiskeldinu. Faroe Farming er með
kynslóðaskipt eldi í þremur fjörðum
og eru firðirnir hvíldir í að minnsta
kosti þrjá mánuði eftir slátrun.
Sumir íslenskir laxeldismenn
hafa gagnrýnt að ekki séu nógu
strangar reglur um fjarlægð milli
stöðva hér á landi og sjúkdómavarn-
ir. Margir sækja um aðstöðu til eldis
í sömu fjörðunum og baráttan virðist
vera hörð, bæði á Vestfjörðum og
Austfjörðum.
Laxalúsin vandamál
Laxalúsin er viðvarandi vanda-
mál í laxeldinu í Færeyjum, eins og í
Noregi og víðar. „Það er gott eftirlit
með þessu og baðað þegar of mikið
er komið af lús. En það er erfitt að
losna við lúsina þegar hún er kom-
in,“ segir Egill.
Íslensku laxeldisstöðvarnar eru
að mestu lausar við laxalúsina og
segir Egill mikils virði ef hægt væri
að halda eldinu lúsafríu. Það geti
unnið að hluta upp það forskot sem
Færeyingar hafa á Íslendinga í fisk-
eldinu. Sjórinn er mun hlýrri við
Færeyjar en Ísland og því vex laxinn
hraðar þar. Egill nefnir að laxinn
sem hann er að slátra nú sé 8 kíló.
Framleiðslan verður því alltaf tölu-
vert meiri.
Beint í skip
Áætluð framleiðsla Faroe
Farming er 5-6 þúsund tonn af laxi í
ár. Eftir slátrun í Vogi fara afurð-
irnar í skip sem sigla beint á
markað í Bretlandi og Dan-
mörku og þaðan eru þær svo
fluttar áfram með flugi á
fjarlægari markaði.
Getum lært af skipu-
laginu í Færeyjum
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Vogur Faroe Farming er með sláturhús og höfuðstöðvar sínar í Vogi.
Laxinn er alinn í þremur fjörðum Suðureyjar og vex vel.
„Ég kom hingað 1986 sem þjálf-
ari hjá TB á Þvereyri. Ætlaði
mér bara að vera í sex mánuði
en það gekk ágætlega og ég
ákvað að koma aftur 1987. Þá
hitti ég konu hér og er búinn að
vera síðan,“ segir Egill um komu
sína til Færeyja á sínum tíma.
Hann er fæddur í Ölfusinu en
ólst upp í Reykjavík frá níu ára
aldri. Hann lék knattspyrnu og
handknattleik með ýmsum fé-
lögum á Íslandi. Eftir að hann
flutti til Færeyja lék hann knatt-
spyrnu í mörg ár og var þjálfari
einnig hjá TB og VB í Vogi þar
sem hann býr. Var meðal annars
markahæsti leikmaður deildar-
innar eitt árið. „Ég tel
mig betri í handbolta
en fótbolta en var bara
í fótboltanum hér því
það er eiginlega eng-
inn handbolti leik-
inn hér á Suður-
ey,“ segir Egill.
Kom sem
þjálfari
BÚIÐ Í FÆREYJUM Í 20 ÁR
Egill Steinþórsson