Morgunblaðið - Sunnudagur - 25.11.2012, Síða 14

14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 25.11. 2012
Á
vit hins ókunna eru
endurminningar Er-
lendar Haraldssonar,
sem Erlendur skrifar
ásamt Hafliða Helga-
syni. Erlendur, sem er fæddur árið
1931, er fyrrverandi prófessor í
sálfræði við Háskóla Íslands, en
hann starfaði einnig í Þýskalandi
og Bandaríkjunum. Á starfsferl-
inum hefur hann meðal annars
rannsakað sýnir fólks á dánarbeði
og minningar barna um fyrra líf.
Erlendur hefur skrifað bækur,
meðal annars um sýnir fólks á dán-
arbeði, bók um töframanninn Sai
Baba og bók um dvöl sína með
uppreisnarmönnum í Kúrdistan.
Það er því af nógu af taka í viðtali
við Erlend og þegar í hlut á maður
eins og hann sem hefur nýtt
starfsævina í að rannsaka ýmislegt
sem tengist dauðanum þá liggur
beinast við að spyrja hann fyrst
hvort líf sé eftir dauðann.
„Ég er oft spurður um þetta,“
svarar Erlendur. „Mér er ekkert
um spurningar um það hverju ég
trúi. Ég er að reyna að koma auga
á rökin með og á móti. Það eru
nokkuð sterk rök gegn því að líf sé
eftir dauðann en það eru líka rök
með því og þau hafa að mínu mati
heldur farið vaxandi í seinni tíð.
Ég hef tekið þátt í rannsóknum á
tilvikum þar sem menn voru nær
látnir eða jafnvel taldir látnir en
komust afur til meðvitundar og
sögðu þá frá reynslu þar sem þeim
fannst þeir hafa verið komnir yfir í
dánarheima þar sem þeir hittu vini
og ættingja. Stundum kom fyrir að
þeir sáu umhverfi sitt frá ein-
hverjum stað utan við líkamann og
gátu fylgst með því sem þar gerð-
ist og sú lýsing reyndist rétt vera.
Það sem þetta fólk sagði frá er ná-
tengt því sem þeir reyna sem sjá
sýnir rétt fyrir andlátið. Þá sjá
þeir oft látna ættingja og vini sem
segjast vera komnir til að leiða þá
yfir í dánarheima.
Menn hafa haft ólíkar skoðanir á
þessum málum. Það hafa heyrst
þau rök að sýnir á dánarbeði séu
ofskynjanir sem stafi af súrefnis-
leysi en það er annað sem mælir á
móti því. Þetta er ekki einfalt mál
en áhugavert svið. Það þyrfti að
gera meira af þessum rannsóknum.
Ein rannsókn er í burðarliðnum í
Sviss og ég er í ráðgjafahlutverki
þar.“
Nazih vill fá vopn sín
Þú rannsakaðir á sínum tíma Haf-
stein miðil. Hvað kom út úr þeim
rannsóknum?
„Hafsteinn var ljúfur og þægi-
legur, einlægur maður. Ég gerði
tilraunir með honum þar sem hann
fékk ekki að sjá sitjendur og vissi
ekki hverjir þeir voru. Hann gaf
síðan lýsingu á látnum sem hann
sá með hverjum og einum. Allar
lýsingar hans voru skrifaðar upp.
Síðan fengu sitjendur að lesa allar
lýsingarnar án þess að vita hvaða
lýsing átti við þá og áttu að finna
sína lýsingu. Þetta gekk ágætlega í
fyrsta sinn og úr varð marktæk
niðurstaða. Þetta var síðan end-
urtekið nokkrum sinnum og þá
gekk misvel og oftar en ekki virt-
ust niðurstöður tilviljanakenndar.
Hins vegar komu oft fram merki-
leg tilvik þar sem Hafasteinn gaf
mjög góða lýsingu á framliðnu fólki
sem mér fannst af og frá að hann
gæti þekkt og það sem hann sagði
reyndist þá sláandi rétt. Það var
alltaf eitthvað sem kom á óvart
varðandi Hafstein en það gekk
ekki vel að fá marktæka niður-
stöðu þegar raunveruleg tilraun
var gerð.“
Þú rannsakaðir um tíma frá-
sagnir barna sem töldu sig eiga
minningar um fyrra líf. Segðu mér
frá því.
„Ég athugaði aðallega börn á Srí
Lanka þar sem finna má að með-
altali fimm ný tilfelli á ári þar sem
börn segjast muna eftir fyrri tilvist
og gefa lýsingu á henni. Á tólf ár-
um rannsakaði ég um sextíu tilvik.
Á Srí Lanka ríkir mikill áhugi á
þessum málum og ef það spyrst út
að slíkt tilvik hafi komið upp þá er
oft skrifað um það í blöðin. Eftir
frásögum þeirra barna sem ég
rannsakaði mátti stundum finna
látna persónu sem lýsingin passaði
nokkuð vel við en í um tveimur
þriðju tilvika tókst það ekki og fyr-
ir því kunna að vera ýmsar ástæð-
ur hvers vegna ekki var hægt að
sannreyna frásögnina.
Þau börn sem segjast eiga minn-
ingar um fyrri líf eiga það yfirleitt
sameiginlegt að þau segjast hafa
dáið voveiflega, oftast í slysum en
stundum verið myrt eða drepin í
stríðsátökum. Stundum gáfu þau
upp nafn og jafnvel staði og þá
mátti spyrjast fyrir. Ef frásagnir
þessara barna birtust í blöðum
kom stundum fyrir að einhver gaf
sig fram og sagði lýsinguna passa
við ættingja sinn. Í framhaldinu
kom oft margt merkilegt fram.
Í Líbanon rannsakaði ég allmörg
tilvik þar sem börn sögðust eiga
minningar um fyrra líf. Þar var
drengur, Nazih, sem var mjög sér-
stakt tilvik því þar passaði eig-
inlega allt sem hann sagði. Hann
hafði snemma farið að tala um það
að hann hefði borið vopn og sagð-
ist hafa verið skotinn. Hann vildi
fá þessi vopn aftur og hitta fjöl-
skyldu sína. Hann sagðist vita hvar
hann átti heima. Það var farið með
hann þangað og hann vísaði á hús
en þar hafði búið maður, Fuad
Khaddage, sem var lífvörður helstu
leiðtoga Drúsa í Líbanon og var að
auki skrifstofustjóri fyrir helstu
trúarlegu miðstöð þeirra í Beirút.
Hann hafði verið drepinn þegar
ókunnir menn réðust inn í miðstöð-
ina í Beirút. Þarna var ekkja
Khaddage, með tvö börn um tví-
tugt. Hún spurði Nazih ýmissa
spurninga sem enginn hefði átt að
eiga svör við nema eiginmaðurinn
og drengurinn svaraði þeim öllum
rétt og fór svo að spyrja hana
spurninga eins og: Hvar er tunnan
þar sem ég kenndi þér að skjóta?
Tunnan var þarna ennþá á lóðinni,
orðin ansi ryðguð. Farið var með
Nazih til bróður Fuad Khaddage
og drengurinn leysti vel úr öllu
sem hann var spurður um. Bróð-
irinn sannfærðist um að þarna
væri Fuad Khaddage endurborinn.
Mjög gott samband myndaðist eftir
þetta milli Nazih og fjölskyldu
Fuad Khaddage.
Þetta var eitthvert sterkasta til-
vikið sem ég hef rekist á og næst-
um of sláandi til að geta verið
satt.“
Með Kúrdum
Þú dvaldir um tíma meðal upp-
reisnarmanna í Kúrdistan og skrif-
aðir bók um þá reynslu, Með upp-
reisnarmönnum í Kúrdistan.
„Það er mjög langt mál að rekja
það allt saman. Þetta þróaðist eig-
inlega af sjálfu sér. Ég fór til Berl-
ínar og var á námskeiði í þýsku
þar sem voru fáeinir Kúrdar sem
sögðu mér frá ástandinu í íraska
Kúrdistan þar sem var borgara-
styrjöld og landið lokað. Með að-
stoð Kúrda tókst mér að komast til
Kúrdistans á svæði uppreisnar-
manna. Ég kynntist þeim og þetta
voru þróttmiklir menn. Ég fór
tvisvar til Kúrdistans, 1962 og
1964. Um fyrri ferðina skrifaði ég
bók. Í seinni ferðinni hitti ég leið-
toga Kúrda, Mulla Mustafa Barz-
ani sem nú er löngu liðinn en er
orðinn þjóðhetja þeirra. Það var
reisn yfir honum, hann var klædd-
* Það eru nokkuð sterk rök gegn því aðlíf sé eftir dauðann en það eru líkarök með því og þau hafa að mínu mati
heldur farið vaxandi í seinni tíð.
Svipmynd