Morgunblaðið - 09.01.2013, Blaðsíða 23

Af einhverjum ástæð-
um ákvað Jóhanna Sig-
urðardóttir að nýta síð-
ustu áramót sín sem
forsætisráðherra til þess
að segja ósatt og reyna
að veiða kjósendur í vef
blekkinga og hálfsann-
leika. Eftir að hafa setið
í 35 ár á Alþingi og þar
af í nær 13 ár sem ráð-
herra, virðist Jóhanna
Sigurðardóttir hafa
mikla þörf fyrir að endurrita söguna.
Hún sé óflekkuð og syndlaus líkt og
nafna hennar af Örk – bjargvættur
fyrirtækja og heimila, sem forðaði
þjóð frá gjaldþroti.
Samkvæmt söguskoðun Jóhönnu
hrundi fjármálakerfið á „vakt sjálf-
stæðismanna“ þótt bankamálaráð-
herrann væri úr Samfylkingunni og
formaður Fjármálaeftirlitsins fyrr-
verandi ráðherra og flokksfélagi
hennar. Söguskoðun Jóhönnu leyfir
að talað sé um halla á ríkissjóði á „síð-
asta heila ári Sjálfstæðisflokksins við
völd“ án þess að minnast einu orði á að
annar flokkur sat einnig í ríkisstjórn
og að hin óflekkaða og syndlausa sat
við ríkisstjórnarborðið og í ráðherra-
nefnd um ríkisfjármál. Við endurritun
sögunnar verður fyrrverandi félags-
málaráðherra (og ábyrgðarmaður
jafnréttismála) að hafa uppi stór orð
um að þegar „Sjálfstæðisflokkurinn
fór frá völdum hafði ójöfnuður og
stéttaskipting í samfélaginu aukist til
muna enda gekk þeirra pólitíska
stefna út á það leynt og ljóst“.
Með hreinum ólíkindum
Hægt er að hafa nokkra samúð og
jafnvel skilning á þörf Jóhönnu til að
draga upp aðra og fegurri mynd af
pólitískri fortíð sinni en heimildir
sýna. Það er mannlegt, en stað-
reyndum verður ekki breytt.
Í áramótaávarpi sínu var Jóhanna
stolt yfir störfum ríkisstjórnar sinnar
síðustu fjögur ár:
„Nú, fjórum árum síðar, hillir undir
sjálfbæran ríkisrekstur, lok ein-
hverrar umfangsmestu skuldaaðlög-
unar heimila og fyrirtækja sem sögur
fara af og stöðugur hag-
vöxtur hefur mælst í
rúm tvö ár.“
Það er með hreinum
ólíkindum að forsætis-
ráðherra skuli halda því
fram að ríkisreksturinn
sé að verða sjálfbær.
Vonandi trúir ráð-
herrann þessu ekki
sjálfur, þegar ljóst er að
vandanum er ýtt á und-
an sér. Hundraða millj-
arða lífeyrisskuldbind-
ingar ríkisins, sem fara
hækkandi, standa utan
efnahags. Ríkisstjórnin neitar að horf-
ast í augu við að á komandi árum verð-
ur ríkið að leggja tugi milljarða í
Íbúðalánasjóð, heilbrigðiskerfið er
rekið áfram með límböndum og ótrú-
legum dugnaði starfsmanna og öryggi
borgaranna er ógnað vegna niður-
skurðar í löggæslu, sem er þó eitt
grunnhlutverka ríkisins.
Það er mikil kokhreysti af forsætis-
ráðherra, sem á þremur árum (frá
mars 2010 til október 2012) jók skuld-
ir ríkissjóðs um 400 milljarða króna,
að halda því fram að ríkisreksturinn
sé að verða sjálfbær. Slík staðhæfing
stenst ekki. Sjálfbærni felst ekki í því
að velta vandanum á undan sér og
gefa út víxla á komandi kynslóðir.
Hvaðan koma upplýsingarnar?
Hróðugur staðhæfði forsætisráð-
herra að skuldir heimila og fyrirtækja
hefðu „lækkað sem nemur um tvö-
faldri landsframleiðslu á einungis
þremur árum“. Hér skal það látið
liggja á milli hluta að Jóhanna Sigurð-
ardóttir gefi í skyn að það sem hún
kallar „umfangsmestu skuldaaðlög-
un“ sem sögur fari af, sé vegna að-
gerða ríkisstjórnar hennar. En um
hvað er ráðherrann að tala? Hafa
skuldir fyrirtækja og heimila verið
lækkaðar um 3.200 milljarða króna?
Hvaðan koma þessar upplýsingar?
Ekki er forsætisráðherra að vísa til
þess þegar erlendir lánardrottnar
þurftu að afskrifa þúsundir milljarða
við fall íslensku bankanna í október
2008. Því verður ekki trúað.
Skuldir heimilanna hafa lækkað um
200 milljarða á síðustu árum. Nær
75% af þeirri lækkun eru vegna nið-
urfærslu erlendra fasteigna- og bíla-
lána sem voru ólögleg samkvæmt nið-
urstöðu dómstóla. Lækkun skulda
heimilanna hafði því lítið með aðgerðir
eða stefnu ríkisstjórnarinnar að gera.
Fjármálastofnanir hafa einnig þurft
að leiðrétta og afskrifa lán til fyr-
irtækja. Ekki liggja fyrir nákvæmar
upplýsingar um hversu háar fjárhæð-
irnar eru en samkvæmt því sem næst
verður komist má ætla að lán til starf-
andi fyrirtækja – fyrirtækja sem eru á
lífi og eru ekki innantómar skeljar –
hafi lækkað um nær eitt þúsund millj-
arða frá hruni fjármálakerfisins. Þetta
eru gríðarlegir fjármunir en langt í
frá að nema tvöfaldri landsfram-
leiðslu. Og aftur hefur lækkun skulda
lítið með aðgerðir ríkisstjórnar Jó-
hönnu að gera.
Látum aðra skrifa söguna
Jóhanna Sigurðardóttir benti rétti-
lega á að „hagvöxtur hefur mælst í
rúm tvö ár“. Hvernig má annað vera
eftir það mikla áfall sem íslenska hag-
kerfið varð fyrir haustið 2008? Það
hefði verið sérstakt hagfræðilegt „af-
rek“ að koma í veg fyrir vöxt efna-
hagslífsins. Vandinn er sá að hagvöxt-
urinn er langt frá því sem
sérfræðingar, þar á meðal hjá Al-
þjóðagjaldeyrissjóðnum, töldu raun-
hæft að ná. Efnahagur Íslendinga er
um 100 milljörðum minni en skyn-
samar áætlanir gerðu ráð fyrir.
Saga stjórnmálamannsins Jóhönnu
Sigurðardóttur er í mörgu merkileg
og hluti af sögu lítillar þjóðar. Þá sögu
verður að skrifa án þess að blása ryki í
augu landsmanna eða villa fyrir þeim.
Því fer best á því að aðrir en sú, sem
Jón Baldin lýsti af kaldhæðni sem
„heilagri“ og hverrar „tár“ Davíð
Oddsson þurfti að „þerra“, taki að sér
ritun sögunnar.
Eftir Óla Björn
Kárason » Sjálfbærni felst ekki
í því að velta vand-
anum á undan sér og
gefa út víxla á komandi
kynslóðir.
Óli Björn
Kárason
Höfundur er varaþingmaður
Sjálfstæðisflokksins.
Af hverju segir
forsætisráðherra ósatt?
23
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 9. JANÚAR 2013
Bjartasta vonin Vísindin efla alla dáð, Háskóli Íslands hefur staðið vörð um framhaldsmenntun í yfir 100 ár og ekkert lát er á uppbyggingu og framkvæmdum á háskólalóðinni.
Golli
Það hefur lengi
verið mér nokkurt
undrunarefni af
hverju stjórnendur
íslenskra listasafna
hafa ekki efnt til sýn-
ingar á verkum Er-
lings Jónssonar,
myndhöggvara. Er-
lingur er, án efa, einn
af merkustu lista-
mönnum þjóðarinnar.
Hann er að vísu „sek-
ur“ um hógværð og lítillæti og hef-
ur ekki barið bumbur á íslenskum
torgum. Hann er hins vegar þekkt-
ari í Noregi, þar sem hann hefur
starfað um áratugaskeið. Einnig
hafa íbúar í heimabyggð hans,
Keflavík, gert list hans hátt undir
höfði, og hefur það einkum verið
fyrir forgöngu Birgis Guðnasonar,
vinar Erlings.
Erlingur hefur búið í Noregi um
langt árabil og þar má víða finna
verk hans. Þau eru einnig í nokkr-
um öðrum Evrópulöndum. Hér á
landi starfaði hann um nokkurt
skeið með Sigurjóni Ólafssyni,
myndhöggvara, og í Noregi með
Nils Aas, kunnasta myndhöggvara
Norðmanna. Listasafn Sigurjóns
Ólafssonar sýndi nokkur verka Er-
lings fyrir skemmstu og var það
þakklætisvottur safnsins fyrir vin-
áttu hans og stuðning við Sigurjón
fyrr á árum.
Í skrá, sem gefin var út í tilefni
af sýningunni „Erlingur Jónsson
og samtímamenn“ í Reykjanesbæ
árið 2005, skrifar Aðalsteinn Ing-
ólfsson, listfræðingur, m.a. eft-
irfarandi: „Þetta tvennt, innlif-
unarhæfileikinn og
bókmenntirnar, er sennilega það
sem sett hefur ríkulegast mark á
listsköpun Erlings sjálfs. Hið fyrr-
nefnda skýrir að hluta næmið, sem
kemur fram í myndum af sam-
tímamönnum, meðvitundin um að
sérhver andlitsdráttur skipti máli
þegar móta skal eftir lifandi and-
liti. Bókmenntirnar eru svo kveikj-
an að mörgum og fjölbreytilegum
skúlptúrum listamannsins, sem
velunnarar hans í
Keflavík hafa sett upp
í bæjarlandinu á und-
anförnum árum.“
Bragi Ásgeirsson,
myndlistar-
gagnrýnandi Morg-
unblaðsins, ritaði
grein um list Erlings
fyrir nokkrum árum
og lýsti þar aðdáun
sinni á verkum hans,
frumleika og listræn-
um útfærslum.
Eftir að Erlingur
flutti til Noregs starfaði hann sem
kennari við listadeild háskólans í
Osló, og aðstoðaði ýmsa þekkta
norska listamenn. Erlingur er nú
orðinn 82 ára ára, er enn í fullu
fjöri og vinnur langan vinnudag.
List hans er margbrotin, hugurinn
frjór og hugmyndaflugið mikið.
Verk hans eru unnin úr áli og stáli,
tré, leir og steini. List sína tengir
hann oftar en ekki bókmennta-
verkum, ljóðum og sögnum.
Erlingur varð fyrsti bæjar-
listamaður Keflavíkur og sérstök
Erlingskvöld eru haldin árlega
honum til heiðurs. Þá hefur bæj-
arstjórn Reykjanesbæjar ákveðið
að opna safn með verkum hans,
sem sýnd voru á síðustu Ljósanótt.
En meira þarf að gera.
Það er fyllilega tímabært, að for-
ráðamenn íslenskra listasafna sýni
þessum aldraða myndhöggvara þá
virðingu, sem hann hefur til unnið.
List hans hefur of lengi legið
óbætt hjá garði hinna opinberu
listasafna. Það er mikilvægt, að
þjóðin fái betur að kynnast þessum
snjalla listamanni og verkum hans.
Eftir Árna
Gunnarsson
» Það er fyllilega
tímabært, að for-
ráðamenn íslenskra
listasafna sýni þessum
aldraða myndhöggvara
þá virðingu, sem hann
hefur til unnið.
Árni
Gunnarsson
Höfundur er fyrrv. þingmaður.
List hans á erindi
við íslenska þjóð